ارث در عقد موقت

[heyvalaw]

طرفین در رابطه زوجیت موقت، از یکدیگر، ارث نمی برند و از آنجا که ارث، از قواعد آمره، در حقوق ایران، محسوب می شود و نمی توان خلاف قواعد آمره، توافق نمود، پس شرط توارث، در عقد موقت، وجهه قانونی ندارد و طرفین، صرفا می توانند تا یک سوم اموال خود را وصیت کنند. اما قواعد ارث در عقد موقت، در مورد فرزند حاصل از عقد موقت، حاکم نمی باشد و فرزند حاصل از عقد موقت و والدین او از یکدیگر ارث می برند. 

برای بررسی ارث در عقد موقت ابتدا به مسئله ارث خواهیم پرداخت. ارث به اموالی گفته می شود که از متوفی، باقی می ماند و بین اقوام سببی و نسبی، بر اساس طبقات ارث که در قانون، تصریح شده، تقسیم می شود. اما، متوفی می تواند، در زمان حیات، برای یک سوم از اموال خود، وصیت نماید. بر اساس ماده 867 قانون مدنی: «ارث به موت حقیقی یا به موت فرضی مورث، تحقق پیدا می کند.»

مطابق قواعد شرعی و مقررات قانون مدنی، افرادی که از یکدیگر ارث می برند، به دو گروه خویشاوندان نسبی و خویشاوندان سببی، تقسیم می شوند. منظور از خویشاوندان سببی، زن و مرد در عقد ازدواج می باشند. البته، در قانون مدنی، به پیروی از فقه شیعه، هر دو نوع نکاح دائم و موقت، مورد پذیرش قرار گرفته است. سوالی که در اینجا مطرح می شود، این است که ارث در رابطه ازدواج موقت و فرزندان حاصل از این ازدواج چگونه است؟

برای پاسخ گویی به سوال یاد شده، و اینکه آیا به زن و مرد در صیغه ارث تعلق میگیرد ما در این مقاله، به بررسی ارث زوجین در ازدواج موقت، درج شرط ضمن عقد، برای دریافت ارث از همسر موقت و امکان برخورداری فرزند حاصل از این ازدواج از ارث خواهیم پرداخت. برای مطالعه بیشتر این موضوع، با ما همراه باشید.

ارث در رابطه زوجیت
پیش از بررسی ارث در ازدواج موقت، و اینکه، آیا به زن و مرد در صیغه ارث تعلق می گیرد؟ باید بدانیم که، رابطه زوجیت، یکی از اشکال برخورداری از حق دریافت ارث می باشد. بر اساس ماده 864 قانون مدنی: " از جمله اشخاصی که، به موجب سبب، ارث می برند، هریک از زوجین است که در حین فوت دیگری، زنده باشند. " بنابراین، از جمله شرایط دریافت ارث زوجین از یکدیگر، این است که طرفین، در رابطه زوجیت باشند و حین فوت دیگری، در قید حیات باشند.
در ماده 913 قانون مدنی، مقدار ارث هر یک از زوجین این گونه بیان شده است: « ... نصف ترکه، برا زوج و ربع آن برای زوجه، در صورتی که میت اولاد یا اولاد اولاد نداشته باشد و از ربع ترکه، برای زوج و ثمن آن برای زوجه، در صورتی که میت، اولاد یا اولاد اولاد داشته باشد و مابقی ترکه، بر طبق مقررات مواد قبل، مابین سایر وراث، تقسیم میشود.»
ارث زن از مرد: همانطور که در متن ماده 913 قانون مدنی گفته شد، سهم زن از ارث شوهر، در صورت داشتن فرزند و نداشتن فرزند، متفاوت است. در صورتی که زوج، صاحب فرزند نباشد، سهم زن، یک چهارم خواهد بود؛ اما در صورتی که مرد، فرزند داشته باشد، ارث زن، یک هشتم از اموال منقول و قیمت اموال غیر منقول، اعم از عرصه و اعیان می باشد. 
ارث مرد از زن: بر اساس ماده 913 قانون مدنی، ارث زوج از زوجه، در صورتی که متوفی، صاحب فرزند باشد، یک چهارم از اموال و در صورتی که متوفی، فرزندی نداشته باشد، نصف اموال او خواهد بود. در صورتی که زوجه، دارای وارث دیگری، به جز شوهر نباشد. زوج از نیم دیگر اموال زوجه نیز ارث می برد. لازم به ذکر است که زوج، از تمام اموال زوجه، اعم از منقول و غیر منقول ارث خواهد برد.
حتما بخوانید: ارث چیست

ارث در عقد موقت برای زن و مرد
در قسمت قبل، درباره سهم الارث در رابطه زوجیت صحبت کردیم. اما سوالی که در این قسمت، مطرح می شود، این است که آیا قواعد ارث زوجین، در رابطه ازدواج موقت نیز حکم فرما است و آیا به زن و مرد در صیغه ارث تعلق میگیرد؟ به همین دلیل، در این قسمت، درباره قواعد ارث در ازدواج موقت، صحبت خواهیم کرد.
ماده 940 قانون مدنی، بیان می دارد: « زوجین که زوجیت آنها، دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند، از یکدیگر ارث میبرند.» بر اساس این ماده، تنها زوجینی که در عقد نکاح دائم هستند و به دلایلی مانند کفر، لعان و قتل، ممنوع از ارث نیستند، از یکدیگر ارث می برند. بنابراین، احکام ارث، زوج و زوجه در عقد نکاح موقت را شامل نمی شود.
همچنین لازم به ذکر است که ارث، از قواعد آمره می باشد. این بدان معنا است که هر گونه توافقی، بر خلاف آن، محکوم به بطلان است. بنابراین، اگر زوجین، ضمن عقد نکاح، شرط توارث کنند، وجهه قانونی ندارد و این شرط، در رابطه میان طرفین، اعمال نمی شود. اما، از آنجا که هر فرد، می تواند نسبت به یک سوم از اموال خود، وصیت کند، بنابراین زوجین در عقد موقت، می توانند، از اموال خود، برای یکدیگر، وصیت نمایند.
بیشتر بخوانید: ارث زوج و زوجه

ارث فرزند حاصل از ازدواج موقت
در قسمت های پیش، پس از پاسخ به این سوال که آیا به زن و مرد در صیغه ارث تعلق میگیرد؟ شرط توارث در ضمن عقد موقت را بررسی نمودیم. پس از بررسی ارث در ازدواج موقت، ممکن است این سوال، مطرح شود که شرایط ارث، در مورد فرزند حاصل از عقد موقت چگونه است؟ در این قسمت، به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.
قوانین ایران، در مورد ارث فرزند حاصل از عقد موقت، مسکوت مانده اند. بنا به سایر مواد موجود در قانون مدنی، می توان گفت: فرزند حاصل از عقد موقت، دارای تمامی حقوق مربوط به فرزندان، که در قانون مدنی تعیین شده می باشند و نمی توان، او را به این دلیل، از حقوق مالی خود، مانند نفقه و مهریه محروم نمود.
بنابراین، قواعد ارث در ازدواج موقت و آنچه در مورد عدم توارث زوجین در عقد موقت گفته شد، صرفا مربوط به رابطه میان زوج و زوجه می باشد. لیکن، احکام ارث فرزندان از والدین و ارث والدین از فرزند، در این نوع از ازدواج، مانند احکام ارث، در عقد دائم خواهد بود. بنابراین نه تنها فرزند حاصل از عقد موقت، از والدین خود، ارث می برد، بلکه والدین نیز، از او ارث خواهند برد.
در ادامه بخوانید: ارث بردن فرزند در ازدواج موقت
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد ارث در عقد موقت، در  کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ارث در عقد موقت پاسخ دهند .

سوالات متداول

1- آیا زوجین در عقد موقت از یکدیگر ارث می برند؟
خیر حق دریافت ارث تنها در مورد ازدواج دائم است که در متن مقاله با جزئیات بیشتری بیان شده است.

2- آیا می توان در ازدواج موقت شرط دریافت ارث را قرار داد؟
خیر قوانین مربوط به ارث از قوانین آمره هستند و نمی توان خلاف آن توافق نمود برای مطالعه بیشتر به متن مقاله مراجعه نمایید.

3- آیا می توان برای همسر موقت وصیت نمود؟
بله افراد می توانند در زمان حیات نسبت به یک سوم اموال خود وصیت کنند برای دریافت جزئیات در این زمینه به متن مقاله مراجعه نمایید.
منبع : ارث در عقد موقت