اعمال سهمیه در کنکور سراسری سابقه ای حدود 50 ساله دارد. هدف از تقسیم بندی داوطبان با سهمیه های مختلف، در یک نگاه ایجاد فرصت برابر برای داوطبانی که دسترسی مناسب به امکانات آموزشی ندارند و در نگاه دیگر بهره مندی جانبازان، ایثارگران و خانواده شهدا از فرصت بیشتر برای قبولی در دانشگاه است. سهمیه های کنکور سراسری در طول این 50 سال با تغییرات زیادی روبه رو شده است در ادامه به آنها میپردازیم لازم ذکر است که سهمیه هر داوطلب در کارنامه اولیه کنکور سراسری درج می شود.
سهمیه در کنکور سراسری از زمان‌های قدیم، وجود داشته است. شاید سابقه تاثیر سهمیه در کنکور سراسری به اوایل انقلاب و حتی زمان‌های قبل از آن بازگردد. سهمیه ایثار گران در کنکور از جمله سهمیه‌های مهم در کنکور است که بعد از جنگ ۸ ساله در کنکور بوجود آمد. اما هدف از ایجاد سهمیه در کنکور از جمله سهمیه ایثار گران در کنکور، ایجاد فرصت‌هایی برابر برای دانش‌آموزانی است که شاید دسترسی کمتری به منابع و امکانات آموزشی دارند. به نوعی یک دلیل دیگر می‌تواند فراهم نمودن فرصت بیشتر برای قبولی ایثارگران در دانشگاه باشد. در کل چهار نوع سهمیه کنکور وجود دارد که در ادامه به توضیح هرکدام پرداختیم :
1. سهمیه مناطق
2. سهمیه رزمندگان
3. سهمیه ایثارگران
4. سهمیه خانواده شهدا و مفقودالاثرها
سهمیه مناطق
هر یک از رشته محل ها ( مثلا رشته حسابداری دانشگاه اصفهان) دارای ظرفیتی است (مثلا سالی ۱۰۰ دانشجو می پذیرد) که این ظرفیت بین مناطق سه گانه توزیع می شود تا کسانی که امکانات آموزشی کمتری در اختیار داشته اند، هم شانسی برای قبولی داشته باشند و با هم منطقه ای های خود رقابت کنند مانند سهمیه مناطق 2 و سهمیه مناطق 3
سهمیه رزمندگان
سهمیه رزمندگان شامل رزمندگان، همسر و فرزندان کسانی است که از تاریخ 1359/06/31 تا 1367/06/31 حداقل ۶ ماه به صورت متوالی یا متناوب، داوطلبانه در جبهه حضور داشته اند.
نکته مهم: بنابراین کسانی که تحت عنوان خدمت سربازی در جبهه حضور داشته اند مشمول این سهمیه نمی شوند.
سهمیه ایثارگران
سهمیه کنکور ایثارگران شامل چهار دسته از داوطلبین می شود:
جانبازان زیر ۲۵٪، همسر و فرزندان آنها
جانبازان ۲۵٪ و بالاتر، همسر و فرزندان آنها
آزادگان، همسر و فرزندان آنها
سهمیه خانواده شهدا و مفقودالاثر (شامل همسر، فرزندان، خواهر، برادر، پدر و مادر)
بر اساس پایگاه خبری مشرق نیوز : شرکت کنندگان متقاضی سهمیه مناطق با توجه به ملاک های زیر جزو یکی از مناطق ۱، ۲ و ۳ محسوب می شوند:
الف) برای داوطلبان نظام آموزش جدید بخش محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دبیرستان (پایه دهم تا دوازدهم)
ب) برای داوطلبان نظام ترمی واحدی و سالی واحدی آموزش متوسطه، بخش محل اخذ مدرک تحصیلی دوره پیش دانشگاهی و دو سال آخر دبیرستان.
ج) برای داوطلبان نظام قدیم آموزش متوسطه، بخش محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دبیرستان یا هنرستان.
گزینش بومی: نحوه تقسیم ظرفیت رشته های بومی به سهمیه های مختلف. هر رشته محل (یک رشته در یک دانشگاه)، ظرفیتی دارد که میان سهمیه های مختلف تقسیم می شود. در گزینش بومی، بخشی از ظرفیت هر رشته محل مخصوص داوطلبان بومی است.
رشته های موجود در دانشگاه ها به دو دسته کلی کشوری و بومی تقسیم می شوند که روش تقسیم ظرفیت آنها در بین سهمیه ها، مختلف است.
رشته های کشوری: رشته هایی هستند که در کل کشور، فقط در بعضی از دانشگاه ها وجود دارند. مانند رشته های بیوتکنولوژی یا باستان شناسی.
رشته های بومی: به جز رشته های کشوری، رشته های تحصیلی دوره های روزانه بر اساس میزان پراکندگی آنها در سطح کشور، به سه نوع رشته های استانی، ناحیه ای و قطبی تقسیم می شوند.
رشته های استانی: رشته هایی است که در بیشتر استان های کشور دایر است.
رشته های ناحیه ای: رشته هایی است که در بیشتر استان ها دایر نیست، ولی در چند استان کنار هم (که یک ناحیه را تشکیل می دهند) وجود دارند (مانند رشته های معماری، پزشکی و حقوق دوره روزانه.)
رشته های قطبی:رشته هایی است که در بیشتر ناحیه ها دایر نیست ولی در چند ناحیه کنار هم (که یک قطب را تشکیل می دهند) وجود دارند (مانند رشته های مهندسی صنایع، فیزیوتراپی و تاریخ دوره روزانه.)
تغییرات مهم لایحه ساماندهی سهمیه های ورود به مقاطع مختلف آموزش عالی: در بخش الف ماده ۳ سهمیه های این لایحه آمده است: در آزمون سراسری برای پذیرش دانشجو در مقاطع کاردانی ناپیوسته، کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری حرفه ای، سهمیه های پذیرش به صورت آزاد، مناطق (یک و دو و سه) و ایثارگران است.
در بخش الف ماده ۴ ظرفیت سهمیه نیز آمده است: ظرفیت هر کدرشته محل در آزمون سراسری در مجموع به میزان ۵۰ درصد به نسبت شرکت کنندگان به هر یک از مناطق (یک و دو و سه) و مابقی (۵۰ درصد) به صورت آزاد به تمامی داوطلبان متقاضی هر کدرشته محل اختصاص می یابد.
به این ترتیب سهمیه بندی بومی، قطب، استانی و ناحیه ای از کنکور سراسری حذف شد و تنها بخش مناطق یک و دو و سه اعمال می شود و دیگر نیازی به محاسبه پیچیده برای اعمال سهمیه های بومی در نمره کنکور فرد نیست. برای اطلاعات بیشتر درمورد سهمیه مناطق در کنکور کلیک کنید.
سهمیه در کنکور سراسری از زمان‌های قدیم، وجود داشته است. شاید سابقه تاثیر سهمیه در کنکور سراسری به اوایل انقلاب و حتی زمان‌های قبل از آن بازگردد. سهمیه ایثار گران در کنکور از جمله سهمیه‌های مهم در کنکور است که بعد از جنگ ۸ ساله در کنکور بوجود آمد. اما هدف از ایجاد سهمیه در کنکور از جمله سهمیه ایثار گران در کنکور، ایجاد فرصت‌هایی برابر برای دانش‌آموزانی است که شاید دسترسی کمتری به منابع و امکانات آموزشی دارند. به نوعی یک دلیل دیگر می‌تواند فراهم نمودن فرصت بیشتر برای قبولی ایثارگران در دانشگاه باشد. در کل چهار نوع سهمیه کنکور وجود دارد که در ادامه به توضیح هرکدام پرداختیم :
1. سهمیه مناطق
2. سهمیه رزمندگان
3. سهمیه ایثارگران
4. سهمیه خانواده شهدا و مفقودالاثرها
سهمیه مناطق
هر یک از رشته محل ها ( مثلا رشته حسابداری دانشگاه اصفهان) دارای ظرفیتی است (مثلا سالی ۱۰۰ دانشجو می پذیرد) که این ظرفیت بین مناطق سه گانه توزیع می شود تا کسانی که امکانات آموزشی کمتری در اختیار داشته اند، هم شانسی برای قبولی داشته باشند و با هم منطقه ای های خود رقابت کنند مانند سهمیه مناطق 2 و سهمیه مناطق 3
سهمیه رزمندگان
سهمیه رزمندگان شامل رزمندگان، همسر و فرزندان کسانی است که از تاریخ 1359/06/31 تا 1367/06/31 حداقل ۶ ماه به صورت متوالی یا متناوب، داوطلبانه در جبهه حضور داشته اند.
نکته مهم: بنابراین کسانی که تحت عنوان خدمت سربازی در جبهه حضور داشته اند مشمول این سهمیه نمی شوند.
سهمیه ایثارگران
سهمیه کنکور ایثارگران شامل چهار دسته از داوطلبین می شود:
جانبازان زیر ۲۵٪، همسر و فرزندان آنها
جانبازان ۲۵٪ و بالاتر، همسر و فرزندان آنها
آزادگان، همسر و فرزندان آنها
سهمیه خانواده شهدا و مفقودالاثر (شامل همسر، فرزندان، خواهر، برادر، پدر و مادر)
بر اساس پایگاه خبری مشرق نیوز : شرکت کنندگان متقاضی سهمیه مناطق با توجه به ملاک های زیر جزو یکی از مناطق ۱، ۲ و ۳ محسوب می شوند:
الف) برای داوطلبان نظام آموزش جدید بخش محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دبیرستان (پایه دهم تا دوازدهم)
ب) برای داوطلبان نظام ترمی واحدی و سالی واحدی آموزش متوسطه، بخش محل اخذ مدرک تحصیلی دوره پیش دانشگاهی و دو سال آخر دبیرستان.
ج) برای داوطلبان نظام قدیم آموزش متوسطه، بخش محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دبیرستان یا هنرستان.
گزینش بومی: نحوه تقسیم ظرفیت رشته های بومی به سهمیه های مختلف. هر رشته محل (یک رشته در یک دانشگاه)، ظرفیتی دارد که میان سهمیه های مختلف تقسیم می شود. در گزینش بومی، بخشی از ظرفیت هر رشته محل مخصوص داوطلبان بومی است.
رشته های موجود در دانشگاه ها به دو دسته کلی کشوری و بومی تقسیم می شوند که روش تقسیم ظرفیت آنها در بین سهمیه ها، مختلف است.
رشته های کشوری: رشته هایی هستند که در کل کشور، فقط در بعضی از دانشگاه ها وجود دارند. مانند رشته های بیوتکنولوژی یا باستان شناسی.
رشته های بومی: به جز رشته های کشوری، رشته های تحصیلی دوره های روزانه بر اساس میزان پراکندگی آنها در سطح کشور، به سه نوع رشته های استانی، ناحیه ای و قطبی تقسیم می شوند.
رشته های استانی: رشته هایی است که در بیشتر استان های کشور دایر است.
رشته های ناحیه ای: رشته هایی است که در بیشتر استان ها دایر نیست، ولی در چند استان کنار هم (که یک ناحیه را تشکیل می دهند) وجود دارند (مانند رشته های معماری، پزشکی و حقوق دوره روزانه.)
رشته های قطبی:رشته هایی است که در بیشتر ناحیه ها دایر نیست ولی در چند ناحیه کنار هم (که یک قطب را تشکیل می دهند) وجود دارند (مانند رشته های مهندسی صنایع، فیزیوتراپی و تاریخ دوره روزانه.)
تغییرات مهم لایحه ساماندهی سهمیه های ورود به مقاطع مختلف آموزش عالی: در بخش الف ماده ۳ سهمیه های این لایحه آمده است: در آزمون سراسری برای پذیرش دانشجو در مقاطع کاردانی ناپیوسته، کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری حرفه ای، سهمیه های پذیرش به صورت آزاد، مناطق (یک و دو و سه) و ایثارگران است.
در بخش الف ماده ۴ ظرفیت سهمیه نیز آمده است: ظرفیت هر کدرشته محل در آزمون سراسری در مجموع به میزان ۵۰ درصد به نسبت شرکت کنندگان به هر یک از مناطق (یک و دو و سه) و مابقی (۵۰ درصد) به صورت آزاد به تمامی داوطلبان متقاضی هر کدرشته محل اختصاص می یابد.
به این ترتیب سهمیه بندی بومی، قطب، استانی و ناحیه ای از کنکور سراسری حذف شد و تنها بخش مناطق یک و دو و سه اعمال می شود و دیگر نیازی به محاسبه پیچیده برای اعمال سهمیه های بومی در نمره کنکور فرد نیست. برای اطلاعات بیشتر درمورد سهمیه مناطق در کنکور کلیک کنید.