آزمایش تابلو برق

[علیرضا پورحبیب]

تمامی تابلوهای فشار ضعیف باید بعد از ساخت در کارخانه و نیز پس از نصب در محل و قبل از راه اندازی، در زمینه های خواص دی الکتریک، افزایش دما، ایستادگی در برابر اتصال کوتاه، پیوستگی مدارات حفاظتی، فواصل هوایی و خزشی، نحوۀ کار اجزای مکانیکی و درجه حفاظ مورد آزمایش قرار گیرند. آزمایش تابلو برق باید بر اساس مفاد بند ۸ نشریه شماره ی ۱۹۲۸ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به عنوان مشخصات آزمون ها صورت بگیرد.
 

 
[list]

[*]انواع آزمایش تابلو برق
[/list]

دو نوع تست برای آزمایش تابلو ها وجود دارد:

الف) آزمایش معمول: آزمایشی که می تواند بر روی هر محصول مخرب باشد.

ب) آزمایش پایه ای: آزمایشی که به طور معمول روی محصولات ساخته شده انجام می گیرد تا سلامت بخش های مختلف تابلو در عملکرد عادی آنها مورد بررسی و تأیید قرار گیرد.

 
[list]

[*]آزمایش نوع اول تابلو برق
[/list]

ولتاژ ایمپالس: به علت سوئیچ زنی که در شبکه ایجاد می شود، امکان دارد ولتاژهای ایمپالسی در شبکه به وجود آیند.

برای ولتاژهای نامی: برای ۱۲ کیلو ولت آزمایش ۷۵ کیلو ولت، ۲۴ کیلو ولت آزمایش ۱۲۵ کیلو ولت و برای ۳۶ کیلوولت آزمایش ۱۷۰ کیلو ولت ایمپالس صورت می گیرد.

تحمل جریان اتصال کوتاه: تابلوها می بایست تحمل جریان اتصال کوتاه نامی خود را داشته باشند.

آزمایش تحمل افزایش دما: افزایش دما باسبارها و نقاط اتصال در اثر عبور جریان نامی باید در حد مقادیر معرفی شده در استاندارد باشد.

آزمایش تحمل افزایش جرقه زنی: به هر دلیلی ممکن است بین باس بارها یا فازهای مختلف در داخل تابلو جرقه ای ایجاد شود،  این جرقه فشار هوای داخل سلول را بالا می برد، در صورتی که اقداماتی صورت نگیرد، درب سلول کنده شده و سایر قطعات سلول ممکن است به بیرون پرتاب شوند. (این آزمایش اجباری نیست)

آزمایش دژنکتورها و سکسیونرها : 

– آزمایش ایمپالس

– تحمل جریان اتصال کوتاه

– افزایش درجه حرارت در کنتاکت ها یا  نقاط  اتصال آن ها با باسبار.

برای هر تجهیزات سوئیچینگ و یا دژنکتور یک جریان اتصال کوتاه قابل قطعی پیش می شود که از نظر تحمل جریان نیز آزمایش صورت بگیرد. در جایی از مسیر اگر در حین بستن کلید اتصال پیش بیاید، کلید باید توانایی تحمل این جریان که به طور معمول ۲٫۵ برابر جریان اتصال کوتاه شبکه است را داشته باشد.

 
                                                                                 دژنکتور
 
[list]

[*]آزمایش پایه ای
[/list]

آزمایش پایه ای صورت گرفته روی اغلب محصولات ساخته شده به قرار زیر است:

الف) کنترهای عمومی

ضخامت رنگ – درستی کارکرد و سالم بودن قفل درب ها – تنظیم بودن فاصله درب ها – درجه حفاظت تابلو (IP) – رنگ شینه ها – کامل بودن پیچ و مهره ها و درستی انتخاب آن ها و … .

ب) کنترل های مکانیکی

درستی کارکرد کلید و اینترلاک های مکانیکی – کنترل عایق ها – پیوستگی سیستم اتصال زمین – حرکت روان و درست ارابه ها ، کشوها و سایر مکانیزهام متحرک – کارکرد سکسیونرهای کشوها

 پ) کنترل های الکتریکی

ولتاژ و جریان نامی – ولتاژ تغذیه مدار فرمان – جریان اتصال کوتاه – صحت و کیفیت اجرای مدار حفاظت – کارکرد الکتریکی کلیه کلیدهای اصلی – آزمایش فرکانس قدرت برای مدار قدرت را شامل می شود.

 
[list]

[*]آزمایش عایقی تابلو برق
[/list]

با آزمایش عایقی تجهیزات الکتریکی می توان به نقص عایقی ناشی از صدمات مکانیکی، ارتعاشات، حرارت و برودت اضافی، آلودگی، روغن، رطوبت و تغییرات شدید ولتاژ پی برد.

دستگاه های مورد استفاده برای آزمایش عایقی دارای مشخصات زیر هستند:

[list]

[*]آزمایش عایقی دیجیتال ۵ کیلو ولت
[/list]

این دستگاه برای آزمایش عایقی تجهیزات الکتریکی ولتاژ بالا و پایین مورد استفاده قرار می گیرد.

[list]

[*]آزمایش های حفاظتی و اندازه گیری
[/list]

این آزمایش ها به منظور بررسی عملکرد سیستم حفاظتی شامل ترانس جریان و دژنکتور یا ترانس ولتاژ و دژنکتور صورت می گیرد.

آزمایش سیستم اندازه گیری به منظور بررسی عملکرد سیستم اندازه گیری جریان مشخص به کمک دستگاه تزریق جریان اولیه برقرار و از طریق آمپرمتر قرائت می شود. در صورت انتخاب درست ترانس جریان و آمپرمتر و اتصالات مناسب مقدار قرائت شده برابر مقدار جریان تزریقی خواهد بود.

 
[list]

[*]آزمایش تزریق جریان اولیه تابلو برق
[/list]

این آزمایش به منظور عملکرد تمامی اجزای سیستم حفاظتی صورت می گیرد. در این آزمایش جریان بالایی برای عملکرد وسیله حفاظتی لازم است. زمان عملکرد رله حفاظتی نیز اندازه گیری می شود. با انجام این آزمایش می توان اتصال نادرست ترانسفورماتور جریان یا تنظیم غیر صحیح رله را مشخص نمود.

آزمایش تزریق جریان اولیه بر اساس شکل زیر صورت می گیرد و دارای مرحله زیر است:

آزمایش عملکرد مطلوب سیستم حفاظت، شامل ترانس جریان رله و دژنکتور با استفاده از دستگاه تزریق جریان اولیه بر اساس شکل مقابل انجام می گیرد.

این آزمایش دارای مراحل زیر است:

– تنظیم فانکشن حفاظت جریانی رله

– تزریق جریان اولیه از طریق جعبه باسبار و افزایش آن از سیستم تنظیم رله

– ثبت زمان عملکرد رله

– بررسی عملکرد مطلوب بر اساس سیستم تنظیم رله

با انجام این آزمایش به هرگونه خطا در اتصال ترانس جریان مکانیزم قطع دژنکتور یا رله می توان پی برد.

 

 
[list]

[*]آزمایش تزریق جریان ثانویه تابلو برق
[/list]

این آزمایش به کمک دستگاه تزریق جریان ثانویه به منظور عملکرد رله حفاظتی بر اساس شکل زیر صورت می گیرد. با آزمایش تزریق جریان ثانویه فقط عملکرد رله حفاظتی مورد بررسی قرای می گیرد. از آن جا که تزریق در جریان ثانویه انجام می شود. این آزمایش ساده بوده و نیاز به جریان کم تری دارد. زمان عملکرد رله نیز اندازه گیری می شود. آزمایش تزریق ثانویه بر اساس شکل زیر صورت می گیرد.

نوع دیگری از آزمایش های پایه (اساس یا روتین)

– آزمایش های ولتاژ با فرکانس قدرت روی مدار اصلی

– آزمایش های دی الکتریک بر روی مدارات کمکی و کنترل

– اندازه گیری مقاومت مدار اصلی

– آزمایش های عملکرد مکانیکی

– بررسی صحت سیم کشی

– آزمایش سیستم اندازه گیری

 
[list]

[*]آزمایش های اساسی تابلو برق
[/list]

این آزمایش ها روی هریک از تابلوهای تولید شده بر اساس استاندارد IEC 298,694 انجام می شوند. شرایط آزمایش ها و مشخصات – تجهیزات و دستگاه های مورد نیاز جهت انجام آن ها به قرار زیر است:

[list]

[*]آزمایش های ولتاژ با فرکانس قدرت روی مدار اصلی
[/list]

(این آزمایش برای تابلوهای ۶٫۳ تا ۶۳ کیلو ولت صورت می گیرد.)

[list]

[*]کنترل و آزمایش فرکانس قدرت برای مدار فرمان (میگر تست)
[/list]

اعمال ولتاژ ۱۰۰۰ ولت به سیم کشی در یک تابلو را آزمایش فرکانس قدرت برای مدار فرمان می گویند. این آزمایش به منظور اطمینان از عدم وجود اتصال کوتاه یا نشتی جریان ناشی از صدمات عایقی روکش سیم ها صورت می پذیرد. این آزمایش در تابلوهائی که دارای مدار فرمان کنترل حفاظت یا اندازه گیری هستند صورت می گیرد.

[list]

[*]آزمایش دی الکتریک بر روی مدارات کمکی و کنترلی تابلو برق
[/list]

در انجام این آزمایش می بایستی ثانویه های ترانسفورمر جریان اتصال کوتاه و از زمین ایزوله شده و ثانویه های تراسفورمر ولتاژ باز شوند. در آزمایش ولتاژ با فرکانس قدرت بر روی مدارات کمکی و کنترل ولتاژی برابر ۲ کیلو ولت به مدت یک دقیقه بین مدارات کمکی و کنترل وسیله قطع و وصل اعمال شود. حاصل آزمایش در صورتی مطلوب است که تخلیه الکتریکی صورت نگیرد. اغلب برای آزمایش عایقی (دی الکتریک) تابلوهای فشار ضعیف در دو بخش مدارات الکتریکی و مدارات قدرت شینه کشی به کار برده می شود. در بخش اول ۱ کیلو ولت و در بخش دوم ۲۵ کیلو ولت در یک دقیقه اعمال می شود.

 
[list]

[*]اندازه گیری مقاومت مدار اصلی
[/list]

برای اندازه گیری مقاومت مدار اصلی از دستگاه های اندازه گیری مقاومت استفاده می شود. مقاومت اندازه گیری شده کیفیت مسیر عبور جریان را نشان می دهد و محدوده ای برای آن تعیین نشده است.

 
[list]

[*]آزمایش عملکرد مکانیکی تابلو برق
[/list]

موقع آزمایش، مدار اصلی فاقد ولتاژ و جریان بوده و این آزمایش به منظور اطمینان از عملکرد مطلوب وسیله قطع و وصل و سایر بخش های قابل جابه جائی و اینترلاک های مکانیکی صورت می گیرد. این آزمایش به تعداد پنج بار انجام می شود و در حین انجام آن ها تنظیمی صورت نمی گیرد. در این قسمت از قطع و وصل وسیله سوئیچینگ مانند بریکر حین تغذیه مکانیزم قطع و وصل با ولتاژهای مرزی بحرانی اطمینان حاصل می شود. با بررسی صحت سیم کشی تطابق سیم کشی با دیاگرام تأیید می شود.

 
[list]

[*]آزمایش سیستم اندازه گیری تابلو برق
[/list]

برای کسب اطمینان از عملکرد تجهیزات اندازه گیری تابلو از قبیل ولت متر – آمپر متر – وات متر – وارمتر – ضریب توان – مبدل ها و غیره این عملیات صورت می پذیرد. بدین منظور ابتدا دستگاه های مولد جریان و ولتاژ تنظیم شده، سپس به سیستم اندازه گیری طبق نقشه های الکتریکی تابلوها اعمال می شوند و مقادیر اندازه گیری شده شده ولتاژ و جریان توسط تجهیزات اندازه گیری شده نشان داده می شوند. مقادیر تنظیم شده دال بر صحت سیستم های اندازه گیری دارد و در صورت مغایرت مقادیر اندازه گیری شده با مقادیر اعمالی ولتاژ و جریان نسبت به رفع عیب سیستم اندازه گیری اقدام می شود.

 
[list]

[*]آزمایش کنترل ضخامت رنگ با دستگاه در تابلو برق
[/list]

روش اجرا بدین صورت است که پروب دستگاه را در نقاط مختلف قطعه رنگ شده قرار داده و ضخامت آن را اندازه گیری می کنند. در صورتی که ضخامت رنگ در سطح قطعه یکنواخت بوده و با درخواست ارائه شده مطابقت داشته باشد قابل قبول و در غیر این صورت به عنوان محصول غیر قابل قبول به قسمت رنگ آمیزی برگشت داده می شود.

– کنترل ضخامت رنگ بستگی به سطح آن ها دارد.

– قطعات کم تر از ۱۰ سانتی متر مربع یک نقطه

– قطعات بیش از ۱۰ سانتی متر مربع و کم تراز ۵۰ سانتی متر مربع چهار نقطه

– قطعات با نقطه کور مانند ستون ها و کلاف ها تعیین ضخامت رنگ می شوند.

[list]

[*]آزمایش کنترل RAL
[/list]

رنگ تابلوهای هر پروژه با RAL انتخاب شده از طرف کارفرما یا مسئول پروژه لازم است رنگ قطعات با RALMETER تطبیق داده شود. بدین منظور یکی از قطعات رنگ شده را که دارای سوراخی با قطر ۱۰ میلی متر یا مشابه آن بوده روی RALMRTER قرار داده و نباید اختلاف رنگی مشاهده شود.

این آزمایش بایستی در شروع رنگ آمیزی روی اولین قطعه هر پروژه توسط بازرس QC صورت بگیرد و در صورت مشاهده اختلاف اقدام برای اصلاح صورت پذیرد.

در انتخاب یک تابلو باید شرایط محیطی، شرایط لازم برای نصب و شرایط حفاظتی را مد نظر قرار داد.