قیر طبیعی

[سمیه صفشکن]

قیر طبیعی Natural Bitumen

معادن عمده قیر طبیعی در کشورهای کانادا ، ونزوئلا ، روسیه ، استرالیا ، عراق و از جمله ایران وجود دارد . اکثر قیرهای طبیعی ایران به صورت جامد و به همان صورت قابل استفاده می باشد . مناطق دارای قیر طبیعی در ایران به طور عمده در استان های کرمانشاه ، ایلام و خوزستان واقع و در برخی مناطق دیگر نیز به صورت محدود مشاهده گردیده است . قیر طبیعی استخراج شده در این مناطق عمدتا به عنوان کمک سوخت در کوره های آهنگری و یا در کک سازی مصرف می گردد . 
  
کاربردهای قیر طبیعی ( گیلوسونات )
با توجه به مطالعات به عمل آمده کاربردهای قیرهای طبیعی ایران را می توان به شرح ذیل طبقه بندی نمود :

[list]
صنایع ایزولاسیونساخت پوشش لوله های نفت و گازکک سازی و سوختساخت قیرهای طبیعیبکارگیری در سیمان حفاریتهیه آسفالت های ویژه راهسازی چگونگی انتخاب قیر طبیعی مناسبقیر طبیعی مناسب قیری است که قابلیت انتزاج خوبی با قیر نفتی داشته و پس از اختلاط با قیر نفتی محصولی بدست آید که مشخصات آن مطابق با استانداردهای قیرهای راهسازی باشد . تجربیات قبلی نشان داده است که چنین قیری بایستی دارای نقطه ذوب پایین ، حلالیت بالا در CS2 و خاکستر معدنی کم باشد .[/list]

 
قیر طبیعی
امروزه تلقی مردم از کاربرد قیر طبیعی به عنوان یکی از مشتقات مواد نفتی استفاده از آن در پوشش سطح جاده­ها و یا به عنوان نوعی عایق رطوبتی می­باشد و افراد کمی هستند که می­دانند استفاده از تولیدات نفتی (قیر، آسفالت و غیره) در ناحیه خاور نزدیک به دوران پیش از تاریخ می­رسد. قیر طبیعی ماده­ای است که در ایران و بخصوص در جنوب غربی ایران به وفور یافت می­شود، و مردم این ناحیه از دوره نوسنگی به شیوه­های گوناگون همچون اندود کردن ظروف مصرفی، کف و دیوار خانه­ها و نیز در ساخت ابزارهایی چون داس­های ترکیبی و کج بیل­ها، مهره­ها و زیورآلات تزئینی، مهره­های مسطح و استوانه­ای و حتی در امور پزشکی جهت درمان بسیاری از امراض عفونی و دردهای رماتیسمی استفاده می­کردند

برای مثال ناودانهای حصار درونی قلعه چغازنبیل در شهر شوش، که ۱۲۵۰ سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده است، لوله­های سفالینی هستند که از درهم قرارگیریشان لوله واحدی بوجود آمده که به صورت عمودی در بدنه حصار جای گرفته است. درزهای بین این لوله‌ها توسط قیر طبیعی کاملاٌ پر شده است.

باطری­های بغدادی که در ساختشان از قیر طبیعی استفاده می­شده است، حدود دوهزار سال قدمت دارند. این باطری­ها از یک کوزه سفالی با یک درپوش از جنس قیر طبیعی چسبناک ترکیب شده و میله­ای آهنی در میان آن قیر طبیعی قرار دارد که بوسیله سیلندری مسی احاطه شده است، وقتی که کوزه با مایع الکترولیت انباشته می­شود کوزه ( باطری ) نیرویی معادل ۱/۱ ولت تولید می­کند .

در منطقه خاور نزدیک هزاران میدان نفتی وجود دارد، که قیر طبیعی در سطح وسیعی به همراه آب و یا به تنهایی از زیر زمین تراوش می­نماید. اینگونه مواد لزج و چسبناک در زمستانها سفت و محکم ولی در تابستانها به مواد چسباننده خطرناکی تبدیل می­شوند. به نظر می­رسد اولین رویارویی انسان با این نوع چشمه­های قیر طبیعی زمانی بود که وی به هنگام تعقیب حیوانات شکاری که در جستجوی چشمه­های آب بودند، می­دید که گاهاًً در این مواد قیری به دام می­افتند. شاید بتوان گفت این اولین مواجهه انسان عصر نوسنگی با خاصیت چسبندگی قیر طبیعی بوده و از آن پس به سوی مواد قیری متمایل شده و تدریجاً کاربردهای گوناگون آنرا فراگرفته و از این دوره به بعد بود که با خصوصیات ذاتی قیر و با توانایی نفوذپذیری آن در برابر آب و قابلیت چسبندگی، نرمی و تورق پذیری آن و امکان ترکیب شدن با مواد دیگر آشنا شدند.

متون باستانی که تاریخ آنها با اواخر هزاره سوم قبل از میلاد می­رسد و روایت مورخین یونانی و رومی همچون گزنفون، بطلمیوس، هرودوت، پلوتارک، استرابو و پلینی همگی بر وجود معادن و چشمه­های قیر طبیعی در منطقه خاور نزدیک اشاره دارند. این معادن در سطح وسیعی از منطقه ایندوس در هند شروع و در امتداد هلال حاصل­خیزی تا نواحی صحرای سینا در مصر و بحرالمیت در اردن ادامه می­یابند. بیشتر این نوع چشمه­های قیر طبیعی در منطقه جنوب غربی ایران و بین­النهرین تمرکز یافته­اند.

#پردیس_فناوری_کیش

#صنعت نفت_ قیر