های تک از سبک های رشته طراحی صنعتی

[علی خانی]

پردیس فناوری کیشـطرح مشاوره متخصصین صنعت  و مدیریت-گروه حسابداری و مالی
های تک-HIGH TECH

تاریخچه:
های تک (High tech) حدود صد سال پس از خلق اولین مظهر آن در پاریس در سال ۱۸۷۰ میلادی به عنوان بلندترین برج سازه فلزی (برج ایفل) که به یاد انقلاب کبیر فرانسه ساخته شد، پس از گذراندن دوره های مختلفی چون مدرنیزم و پست مدرنبزم به عنوان [font=Georgia]سبک و شیوه ای خاص در طراحی پا به عرصه گذاشت. اصطلاح خاص سبک به استفاده پر معنی از تکنولوژی مدرن، اجزای صنعتی، تجهیزات یا مواد در طراحی معماری، معماری داخلی و طراحی صنعتی کاربرد داشت. واژه های تک اولین بار توسط جان کرون Joan Kron و سوزان اسلسین Susan Slesin در یک مقاله ی مجله ای در سال ۱۹۷۷ میلادی به کار رفت، یک سال بعد یعنی در ۱۹۸۷ میلادی این دو در کتاب خود با نام "هایتک سبک صنعتی و کتابی مرجع برای خانه" (High Tech: The industrial style and source-book for the home) نمونه ها یی از آثار این سبک را نام برده و به معرفی بیشتر آن پرداختند و برای بالا بردن ارزش بحثشان چنین شعاری را مطرح کردند که زیبایی صنعتی در طرح یکی از تمایلات طرح امروز است.[/font]

[font=Georgia][/font]

نخستین قدم ها ی های تک توسط شماری از طراحان از جمله ریچارد راجرز Richard Rogers، نورمن فاستر Norman Foste، نیکلاس گریمشاو Nicholas Grimshaw و... در اوایل دهه ی ۷۰بر داشته شد. برای مثال مرکز پامپیدو Pompidou Center در پاریس که توسط رنزو پیانو Renzo Piano و ریچارد راجرز در سال ۱۹۷۷ ویا بانک هنگ کنگ وشانگهای که به سال ۱۹۸۱ توسط نورمن فاستر و همچنین ساختمان لویدز Lloyds لندن (تصویر سمت راست) که در سال ۱۹۸۶ توسط ریچارد راجرز طراحی و ساخته شدند.

بررسی کلی سبک:
اصطلاح های تک آمیزه ای از دو واژه ی های استایل High Style و تکنولوژی Technology است و در لغت به معنی تکنولوژی برتر است اما علیرغم عنوان و معنای ظاهری اسمش هرگز در خدمت تکنولوژی قرار نگرفته است و هرگز از تکنولوژی هیولایی برای سرکوب کردن احساسات انسان ها و تهدید روابط انسانی و مردمی نساخته است. بلکه های تک ساده ترین و عام پسندانه ترین نگاه را به تکنولوژی دارد، به همین دلیل طراحی داخلی و طراحی محصولات خانگی عرصه ی خوبی برای خود نمایی های تک می باشد. در این سبک عقیده بر پنهان نمودن ساختار نیست بلکه استفاده ی پر معنی از عناصر ضروری ساختمانی بر اساس گفته ی سولیوان L.H.Sullivan مبنی بر تبعیت فرم از عملکرد می باشد، اگرچه درابتدا دیده می شد که طراحان فعالانه سنت ها را در حمایت از این مشی جدید و بی نظیر نقض می کردند اما ساخت مرکز پامپیدو در اوایل دوره ی های تک نقطه ی تحولی برای حداکثر نیازمندی بین فرم و عملکرد بود و گفته می شود های تک به خاطر وجود این امر ادامه یافت اما نه لزوما به این دلیل.

طراحی محصول در این سبک بسیار روشن وشفاف است و تا حدی به مینیمالیزم نزدیک بوده و با وجود اینکه از دقتی بالا برخوردار می باشد جزییا ت غیر ضروری را به کار نمی گیرد.

زمانی جذابیت تکنولوژی شکست خورده ی برتری افزایشی برای زیبایی شناسی بود حالا اصطلاح های تک به عنوان سبکی جهانی به رسمییت شناخته شده است های تک تأکید می کند که تکنولوژی ساختمان ها را توسط موقعیت های بیرونی نشان دهد، از جمله لوله های ساختمانی و آسانسورها و... را جسورانه نمایش می دهد و در کل های تک سعی در نشان دادن آشکار و بارز مواد و گریز از نمایش زیبایی پوششی دارد و به جای آن عریانی مواد را به نحوی موثر و آشکار برای بینده مطرح می نماید. موتیف های های تک شامل استراکچرهای فلزی در معرض دید و کانال های تهویه می باشند. در این سبک هیچ اتصالی پنهان نمی شود و هیچ سازه ای تحت پوشش قرار نمی گیرد. اصولا سبک های تک به ساختار و سازه ارزش زیبایی شناسانه می دهد.

اصل مهم در طراحی های تک این است که همواره باید برای هر تصمیم گیری در طراحی مبنای عملکردی وجود داشته باشد. سازه باید واقعی باشد و توجیهی عملکردی داشته باشد. های تک تمایل به مبالغه آمیز کردن عملکرد تکنیکی اجزای ساختمان دارد. المان های بناهای های تک سازه ی فلزی عضلانی، پوسته ی صیقلی نفوذ ناپذیر و سر سخت، کانال های هوا و دود کش هایی که عملا در معرض دید قرار می گیرند، بیان گر فرم تکنیکی خود هستند.

 
پل فلزی - ارتباط عملکرد و فرم در های تک

طراحی های تک مواد و قطعات پیش ساخته ی صنعتی را با ارتباطی جدید در هم می آمیزد تا محصولات و اجزای مبلمان را خلق نماید. در این فرآیند از جزییات تکنیکی در صنایع نظامی وعلوم محض و لوازم الکترونیکی مربوط به بازی ها و سرگرمی ها نیز الهام گرفته می شود. مانند اتفاقی که در مبلمان اداری نورمن فاستر با نام نوموس Nomos یا در محفظه های کابینتی که ماتیو تان Matteo thun طراحی کرده، دیده می شود.
در واقع هایتک فرآیند انتقال و تغییر محصول از صنعتی و عمومی به شخصی و خصوصی شدن را تعیین می کند. اگرچه در طراحی داخلی گفته می شود طراحان مواد و اثاثیه ی زیبا را رد کرده و از تجهیزات و محصولات صنعتی استفاده کردند. برای مثال در طراحی کمد اتاق خواب از قفسه ی ابزار گاراژ الهام گرفتند اما همین انتقال یک عنصر از یک محیط عمومی به یک محیط خصوصی تغییراتی را در روابط آن عنصر ایجاد می کند و برای طراح امکانات جدیدی مهیا و مرجع زیبایی شناسی نیز خلق می کند.

گشتالت محصول:
اگرچه بعضی از ساختمان ها به طور عادی هایتک توصیف می شوند اما ممکن است که با سبک بین المللی آن در استفاده از موادها و پرداخت نهایی فرق داشته باشد اما در کل فرم های به کار رفته در این سبک فرم های ساده ی راست گوشه و هندسی منظم است و در مورد سطوح منحنی هم از فرم های دایره و استوانه استفاده شده است.
انتخاب جنس در هایتک خصوصیات کاربردی بهتری ایجاد می کند، جنس های به کار رفته در این سبک عبارتند از: فولاد های ارتجاعی و آلومینیوم، ورقه های پانچ شده، پلاستیک هایی نظیر پلی اورتان و پروفیل های توخالی. شیشه نیز بعد ها در محصولات هایتک به کار رفت.
مهم ترین ویژگی هایتک از نظر رنگ استفاده از رنگ های طبیعی است. پیچیدگی در این آثار بسیار کم است به گونه ای که درک آثار از طرف استفاده گر به سادگی صورت می پذیرد. تقارن محوری در اغلب آثار دیده می شود. این تقارن استحکام استاتیکی را تشدید می کند.

معرفی محصولات معروف سبک های تک:

آی مک Imac

جارو برقی دایسون Dyson

صندلی آیرون Aeron chair

میز پذیرش خمیده Curved Reception Desk

تحلیل:
جدل های احاطه کننده ی هایتک سه علت اصلی داشت: اولی حسادت به دلیل موفقیت های بزرگ راجرز و فاستر برای طراحی ساختمان های مالی قابل توجه بود. موقعیتی که فاستر برای طراحی بانک هونگ کنگ و شانگهای و راجرز برای طراحی ساختمان لویدز از ادارات مرکزی لندن کسب کردند.
دلیل دوم این جدل موفقیت آشکاری بود که هایتک به واسطه ی آن بر حرکت هایی نظیر پست مدرنیزم غالب آ مد سبکی که انتظار می رفت جانشین مسلط بر مدرنیزم خسته باشد و دلیل سوم این مجادله و چیزی که حتی طرفداران مدرنیزم را نیز خشمگین کرد مطرح کردن ادعای آشکار بر وراثت درست سنت مدرنیزم قبلی بود.
هایتک با مخاطب رو راست است و هدفی تکنولوژی گرایانه را دنبال می کند و نوعی صداقت در بیان فنی و زیبایی شناسانه ی این شیوه مشاهده می شود. مواد و مصالح نیز همان گونه که از دل طبیعت متولد می شوند در محصول مورد استفاده قرار می گیرند.
هایتک امروزه نیز وجود دارد اگر چه اغلب با بیشتر عناصر طراحی کلاسیک ترکیب شده است.

جمع بندی:
ریشه های تک: ایالات متحده، انگلستان
خصوصیات کلیدی: ساده، فرم های کمینه گرا، مواد صنعتی، طراحی با ویژگی تکنولوژی بالا
واقعیت های کلیدی: بخشی از زبان طراحی پست مدرنیزم، مواد صنعتی استفاده شده در محصولات غیرصنعتی، پیرو تبعیت فرم از عملکرد
طراحان سرشناس های تک: آندریاس وبر، ماریو بوتا، نورمن فاستر، ریچارد راجرز، رنزو پیانو، بروس بوردیک، جین مارک داکاستا، هانس دینی بیر، رودنی کینزمان

تهیه شده در: https://www.newdesign.ir/content/?id=82&rnd=3658