رزوه

[amirhossein toranjian]

رزوه
درنگاه اول پیچ و مهره قطعه ای ساده به نظر میرسد که قطعات را به یکدیگر متصل میکند اما اگر دقیق تر بنگریم متوجه اهمیت این قطعه ی به ظاهر بی اهمیت خواهیم شد.

براساس تحقیقات بیل اکلز قدمت پیچ رزوه دار به زمانهای دورتری بر می گردد.
ارشمیدس ( 278-212 BC) قبل از میلاد مسیح، اصول پیچ رزوه دار را ابداع نمود . وی از آن برای انتقال آب بهره گرفت.
با این حال نشانه هایی دال بر استفاده از پیچ رزوه دار به عنوان پمپ در مصر و قبل از زمان ارشمیدس وجود دارد.
مصری ها برای آبیاری زمینها و همچنین پمپ کردن آب جمع شده در کف کشتی از پیچ رزوه دار استفاده می کردند.
برخی بر این باورند که قدمت استفاده از پیچ رزوه دار به 400 سال قبل از مسیح برمی گردد.
یعنی به زمان آرشی تاس ( Archytas ) که اغلب وی را بنیان گزار علم مکانیک می دانند.
آرسی تاس معاصر افلاطون بود
تاریخچه ی پیدایش پیچ را میتوان به دو بخش تقسیم نمود :
بخش اول رزوه هایی که قدمت آنها به 400 سال قبل میلاد مسیح برمیگردد ، یعنی زمانیکه از رزوه به عنوان پیچ حلزونی انتقال آب و نیزه فشرده کردن انگور برای شراب سازی استفاده می شد.
و بخش دوم که قدمتش به 400 سال قبل برمیگردد که پیچ و مهره کنار هم استفاده میشد.
جان گوتنبرگ اندکی بعد از قرن پانزدهم میلادی از پیچ رزوه داربرای چاپ کمک گرفت. استفاده از پیچ رزوه دار در ساعت و زره نیز باعث گسترش آن شد.
انقلاب صنعتی به گسترش و تکامل پیچ و مهره سرعت بخشید و آنرا به عنوان یک قطعه ی مهم ر دنیای مهندسی و ساختمان مطرح نمود.
ویلبر در کتاب تاریخچه صنعت پیچ و مهره در امریکا که در سال 1905 منتشر نموده اذعان می دارد که اولین دستگاه تولید پیچ نیم رزوه و تمام رزوه توسط بیسون در فرانسه و در سال 1568 ساخته شده است.
ابداع بیسون ابزاری برای ایجاد رزوه بود که روی دستگاه تراش بسته می شد.
در سال 1641 یک شرکت انگلیس به نام هیندلی این ابزار را کامل نمود.
این دستگاه به طور گسترده ای مورد استفاده قرار گرفت.
مهره های به کار رفته در خودروهای ساخت اوایل قرن هجدهم تخت تر و چهار گوش تر از مهره هایی هستند که در سالهای بعد از آن ساخته شده اند.
مهره هایی که پس از این تاریخ ساخته شده اند دارای پخ بوده و شکل آچارخور آنها شبیه به آچارخور پیچ مربوطه ساخته شده است.
مارک زنی پیچ ها در این دوره کار پر زحمت و زمانبری بود.
با افزایش تقاضا و احساس برای سرعت بخشیدن به تولید پیچ ها در سال 1760 در بریتانیا برادران وییاست کارخانه ای برای تولید پیچ و مهره راه اندازی کردند.
با این وجود این نقطه عطف منجر به چالشی دیگر شد.هر کارخانه با سلیقه ی خود نوعی رزوه تولید میکرد که خیلی زود بازار پر شد از رزوه ها ی مختلف که طبق سلیقه ی هرکارخانه تولید میشدند و همین امر خودروسازان را به دردسر انداخت.
در سال 1841 جوزف ویت ورث ( Joseph Whitworth) تلاش کرد تا راه کاری برای این معضل پیدا کند.
پس از سالها تلاش و جمع آوری نمونه رزوه های تولیدی کارخانجات مختلف در سراسر بریتانیا وی پیشنهاد یکسان سازی رزوه های تولیدی در بریتانیا را مطرح نمود.
طبق این یکسان سازی این امکان وجود داشت که پیچی را که در انگلستان ساخته شده با مهره ای مونتاژ نمود که در گلاسکو ساخته شده است.
طرح وی ایجاد رزوه با زاویه  55 درجه بود.
گام رزوه ها برحسب واحد اینچ بود و بسته به قطر پیچ تعداد گام در هر اینچ تغییر می کرد
درسال 1864 ویلیام سلرز ( William Sellers ) تولید رزوه با زاویه 60 درجه و با گامهای مختلف برای هر قطر را مطرح نمود.
این طرح نهایتاً به ابداع رزوه های امریکایی انجامید. گامهای سری ریز  (Fine) و گامهای سری درشت (Coarse).
یکی از برتری های رزوه های امریکایی نسبت به رزوه های بریتانیایی تاج و بن تخت رزوه بود.
این امر تولید رزوه ها را آسانتر می کرد.
با این حال اثبات شده بود که رزوه های انگلیسی با تاج و بن گرد عملکرد بهتری در قطعات متحرک داشتند.
در آزمایش خستگی نیز رزوه 55 درجه نمره بهتری می گرفت
درطی جنگ جهانی اول عدم یکسان بودن رزوه پیچها در کشور های مختلف مانع بزرگی در پشتیبانی جنگ به شمار می رفت.
در جنگ جهانی دوم این موضوع به معضل بزرگی برای متفقین تبدیل شده بود.
در سال 1948 بریتانیا، امریکا، و کانادا بر سر استفاده از رزوه های متحد الشکل به توافق رسیدند.
در تمامی کشورهایی که از واحد اینچ استفاده می کردند این طرح اجرا شد.
این رزوه های یکسان سازی شده شبیه رزوه های متریکی بود که پیشتر در آلمان با عنوان (DIN) رواج یافته بود.
ویژگی برتر رزوه  60 درجه سلرز با ویژگی برتر رزوه 55 درجه (یعنی تاج و بن گرد) ترکیت شدند.
زاویه بن بزرگتر رزوه های متحدالشکل باعث برتری آنها نسبت به رزوه های متریک DIN گردید.
همین امر بعدها باعث ایجاد رزوه های ایزو ISO گردید که امروزه در سراسر دنیا استفاده می گردد.

رزوه کردن
برای رزوه کردن میلگرد ها و یا اصلاح رزوه پیچ های ساختمانی از حدیده استفاده میشود .حدیده رزوه هایی با گام های مشخص روی سطح بیرونی استوانه پیچ یا میلگرد ایجاد میکند.

فرایند تراشیدن دنده‌های پیچ با حدیده را رزوه تراشی یا پیچ تراشی می‌گویند.

به طور معمول با حدیده بیشتراز ۱۸ سانتی متر نمیتوان رزوه کرد. حدیده به علت براده برداری از میلگرد از قطر میلگرد کم میکند.
رولینگ روش دیگررزوه کردن میلگردها است. در روش رولینگ قطر اسمی میلگرد کم نمیشود .

از قلاویز برای رزوه کردن مهره ها استفاده میشود . فرایند تراشیدن با قلاویز ، قلاویزکاری نامیده می شود 
در هر دور که ابزار به‌طرف راست می‌چرخد نیم دور آن را به‌ طرف چپ می‌گردانند تا براده‌های جداشده از بین لبه‌های بُرنده آزاد گردد .اعمال نیروی زیاد باعث شکستن ابزار، خراب‌ شدن قطعه کار و ناصاف شدن دنده‌ها می‌شود.