بهداشت محیط زیست

[زهرا معظمی گودرزی]

مقدمه:

كنترل‌ عوامل‌ محيطي‌ در ارتقاي‌ سلامت‌ انسان‌ نقش‌ اساسي‌ و كليدي‌ دارد و آلاينده‌ هاي‌ محيط كه‌ از تنوع‌، گستردگي‌ و پيچيدگي‌ خاصي‌ برخوردارند، مي‌ توانند هر سه‌ بعد جسمي‌، رواني‌ و اجتماعي‌ سلامت‌ انسان‌ را با خطر مواجه‌ سازند.
امروزه‌ بيشتر اين‌ آلاينده‌ ها حاصل‌ فعاليتهاي‌ روز مره‌ و يا فعاليتهاي‌ ويژه‌ انسانها نظير علوم، فنون‌، صنايع‌ و ارتقاي‌ سطح‌ فناوري‌ مي‌ باشند كه‌ در روند توليد آنها گاه‌ علم‌ و اراده‌ انسان‌ بصورت‌ عمدي‌دخالت‌ داشته‌ و گاهي‌ نيز ناشي‌ از عدم‌ آگاهي‌ و اطلاع‌ از پيامدهاي‌آن هستند.
حفظ و صيانت‌ از محيط مستلزم‌ انضباط و رعايت‌ نظم‌ اجتماعي‌ است‌ و ضمانت‌ اجرايي‌ آن‌ نيز وجود قوانين‌ و آئين‌ نامه‌ هاي‌ قوي‌ و محكمي‌ است‌ كه‌ اجراي‌ آنها ميتواند آثار سوء و زيانبار آلودگي‌ هاي ‌محيطي‌ را به‌ حداقل‌ ممكن‌ برساند.

انسان و ایجاد الودگی های محیطی:

هوا:  یکی از عناصر حیاتی و در معرض خطر آلودگی در محیط پیرامون ماانسانها، هوا است. که آلودگی آن سبب به خطر افتادن همه موجودات را درپی دارد. اغلب مواد آلوده کننده هوا از مناطق شهری یعنی از فعالیتهای صنعتی ، سیستمهای تولید نیرو و فعالیتهای حمل و نقل ایجاد می‌گردنند.


الف:  باران اسیدی:

یکی از جدی‌ترین مشکلات زیست محیطی که امروزه بسیاری از مناطق دنیا با آن روبه‌رو هستندبارن اسیدی است. این واژه انواع پدیده‌ها ، از جمله مه اسیدی و برف اسیدی که تمام آنها با نزول مقدار قابل ملاحظه اسید از آسمان مطابقت دارد را می‌پوشاند. باران اسیدی دارای انواع نتایج زیان‌بار بوم شناختی است وجود اسید در هوا نیز احتمالا بر روی سلامتی انسان اثر دارد.

بطور کلی ، محل نزول باران اسیدی در مسیر باد دورتر از منبع آلاینده‌های نوع اول ، یعنی SO2 و نیتروژن اکسیدها است. باران اسیدی به هنگام حمل توده هوایی که آلاینده‌های نوع اول را دربردارند، بوجود می‌آیند. از اینرو باران اسیدی یک مشکل آلودگی است که به علت حمل دور برد آلاینده‌های هوا ، حدود و مرز جغرافیایی نمی‌شناسد.

ب: مواد شیمیایی آلی سمی

اجسام آلی سمی که بطور عمده مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از: انواع آفت کشها ، حشره کشهای سنتی ، حشره کشهای آلی کلردار ، ددت ، توکسافنها ، کاربامات ، حشره کشهای آلی فسفات‌دار ،علف کشهاو …

اصل پیشگیرانه:

اصل فوق به نوعي به يكي ازابتكارات اعلاميه ريو (۱۹۹۲) اشاره مي كند كه بيان مي دارد: «به منظور حفظ محيط زيست، كشورها بايد ضوابط و معيارهاي پيشگيرانه حمايتي را براساس توانايي هاي خود به طور مبسوط مورداستفاده قرار دهند. در جايي كه امكان خطر جدي وجوددارد با مسائل و مشكلات ناشناخته زبان هايي را به بار مي آورد، بايد نواقص به طور كلي و علمي موردبررسي قرار گيرد و نبايد به دليل اين كه ضوابط مبارزه با آلودگي محيط زيست پرهزينه است، از آن چشم پوشي كرد.»

در بسیاری از کشورهای جهان اقداماتی برای کاهش آثار آلودگی هوا بر محیط زیست انجام شده‌است. درحالی که دانشمندان آثار زیانبار آلودگی هوا را بر گیاهان و حیوانات و زندگی انسانها مطالعه می‌کنند، قانون‌گذاران قوانینی را برای کنترل کاهش آلاینده‌ها تصویب نموده و آموزگاران در مدارس و استادان در دانشگاهها آثار آلودگی هوا را برای نسل جوان تشریح می‌کنند.

پروتکل کیوتو: این پروتکل در ١١ دسامبر ١۹۹۷ در کیوتوی ژاپن منعقد گردید و از ١۶ فوریة ٢٠٠۵ به اجراء درآمد.پروتکل کیوتو، فی الواقع وحدت نظری بین المللی است که به کنوانیسون چهارچوب ملل متحد راجع به تغییرات آب و هوا2 ملحق گشته است.هدف اصلی پروتکل کیوتو کنترل انتشار یا تقلیل گازهای گلخانه ای می باشد.
قانون هوای پاک : این قانون بر تقلیل و یا امحاء آلودگی هوا متمرکز است.بر دولتها است که قانون مزبور را جهت حفاظت جامعه از هوای آلوده تهیه نماید.قانون هوای پاک مسؤول امحاء انواع دود شامل: دود وسایل نقلیه،دود ناشی از کارخانه ها و دود حاصل از پلاستیکهای سوخته می باشد.این قانون برای برخورداری از هوای پاک در جوامع  ما حائز کمال اهمیت است.

آلودگی ها:

آب ، تصفیه آن و جلوگیری از آلودگی و به هدر رفتن آن از مسائل بسیار مهم زمان ما به حساب می‌آید. آلودگی آبها ، معضل بزرگ زیست محیطی محسوب می‌شود که به علت پیشرفت صنایع و تکنولوژی ، هر روزه با پیشرفت روز افزون آن مواجهیم. آلاینده‌های آب شامل پسابهای صنعتی ، کوره‌ها ، فاضلابها و آلودگی طبیعی است که توسط نمکها ایجاد می‌شود.

در برنامه پنجم توسعه ماده192 بندج آمده است: « تخلیه فاضلاب تصفیه نشده به داخل رودخانه ها و دریاچه ها، رها کردن زباله های صنعتی و پسابهای خروجی زمینهای کشاورزی كه مملو از آفت کش ها و علف کش های شیمیایی هستند یا از منابع عمده آلودگی آبهای شیرین به شمار می آیند.»

الف :آلودگی آب  آشامیدنی

آئين‌ نامه‌ بهداشت محيط مصوب هیات وزیران در تاريخ24/4/1371

ماده 1 ـ تعاريف:

الف: تعریف آب آشاميدني: آب آشاميدني آب گوارايي است كه عوامل فيزيكي، شيميايي، وبيولوژيكي آن در حد استانداردهاي مصوب باشد و مصرف آن عارضه سوئي در كوتاه مدت يا دراز مدت در انسان ايجاد نكند.

ب ـ آلودگي آب آشاميدني:

آلودگي آب آشاميدني عبارتست از تغيير خواص فيزيكي ، شيميايي و بيولوژيكي آب به گونه اي كه آنرا براي مصرف انسان زيان آور سازد.

تخلیه فاضلاب تصفیه نشده به داخل رودخانه ها و دریاچه ها، رها کردن زباله های صنعتی و پسابهای خروجی زمینهای کشاورزی كه مملو از آفت کش ها و علف کش های شیمیایی هستند یا از منابع عمده آلودگی آبهای شیرین به شمار می آیند.

ماده193ـ برنامه پنجم توسعه بند الف ـ شهرداري شهرهاي بالاي دويست هزار نفر جمعيت و شهرهاي ساحلي و شهرهاي حاشيه تالابهاي داخلي در راستاي مديريت پسماند شهري موظفند تا پايان سال چهارم برنامه، پسماندهاي خود را با روشهاي نوين و فناوريهاي جديد با اولويت روشهاي آلي (ارگانيك) از قبيل كرم پوسال (ورمي كمپوست) بازيافت نمايند. از سال پاياني برنامه، هرگونه دفن پسماندها در اين گونه شهرها مطلقاً ممنوع است.
 اگر آب آلوده برای مصارفی مانند آشامیدن، استحمام یا شست و شو، تهیه غذا یا آبیاری مواد محصولات خوراکی مورد استفاده قرار گیرد، بشدت سلامت افراد را به خطر می اندارد.

نتبجه:

اولین گام برای حل مشکل آلودگی هوا ارزیابی است. محققان آلودگی هوا را بررسی نموده و استانداردهایی را برای اندازه‌گیری نوع و مقدار آلاینده‌های خطرناک تعیین می‌کنند. بعد از آن باید حد مجاز آلاینده‌های هوا مشخص شود.
در مرحله بعد می‌توان گامهایی برای کاهش آلودگی هوا برداشت. تنظیم مقرراتی برای موادی که در اثر فعالیتهای انسانی در فضا منتشر می‌شود این هدف را تکمیل می‌کند. بسیاری از کشورها برای میزان انتشار آلاینده‌های خودروها و صنایع محدودیت‌هایی را اعمال کرده‌اند. این کار از طریق سازمانهای هماهنگ‌کننده که وظیفه نظارت بر محیط زیست و هوا را به عهده دارند انجام می‌شود.

http://شرکت پردیس فناوری کیش-طرح مشاوره ...ت و مدیریت