نقش درختان در جذب، کنترل و کاهش آلودگی‌های صوتی

[زهرا معظمی گودرزی]

مقدمه:

اثر گیاهان در کنترل صدا بستگی به نوع درخت و درختچه متفاوت است. با توجه به نوع، ارتفاع، تراکم، بافت، خصوصیات برگ و طرز قرار گرفتن آن، موقعیت درختان و شرایط آب و هوایی میزان کاهش شدت صوت متفاوت هست. گیاهان از طریق جذب، انکسار و انحراف صدا باعث کنترل آن می‌گردند، آن‌ها همچنین با تبدیل صداهای ناهنجار به صداهای دل‌پذیرتر از طریق حرکت برگ‌ها باعث کاهش اثرات نامناسب صداها می‌شوند.

معنای آلودگی صوتی:

آلودگی صدا ازنظر روانـ‌شناسی عـبارت است از صوتی نامطلوب، ناخوشایند و یا ناخواسته و ازنظر کـمی نـیز سـروصدا مـخلوطی از صوت‌های مختلف بـا طول‌موج‌ها و شدت‌های متفاوت است که ترکیب مشخص و معینی نداشته و برای گوش ناخوشایند است.
[font=droid arabic naskh]صدای ناهنجار عـبارت اسـت از امـواج صوتی آزاردهنده و ناخواسته‌ای که در اثر تغییرات مـتناوب در فـشار هـوای مـحیط ایجـاد مـی‌شود. ازآنجایی‌که صدای بیش‌ازحد، از تندرستی می‌کاهد و بر کلیه موجودات زنده اثر منفی دارد، به‌عنوان یکی از آلودگی‌های زیست‌محیطی به شمار می‌رود. [/font]

عوارض ناشی از آلودگی صوتی:

[font=droid arabic naskh]
[font=droid arabic naskh]پیامدهای زیان‌بار آلودگی صوتی بیشتر بر انسان به‌صورت مستقیم و در کوتاه‌مدت پدیدار نمی‌شود، بلکه صوت زوالی کوتاه‌مدت دارد و بدین ترتیب نمی‌تواند در محیط به مدت طولانی باقی بماند ولی هـمین دوام کوتاه‌مدت، تـأثیر چشمگیری در درازمدت بر انسان و محیط پیرامون خود می‌گذارد. آثار فیزیولوژیکی و روانی صدا بر روی انسان غالباً به‌صورت تدریجی ظاهر می‌شود و در درازمدت، مستقیماً بر دستگاه عصبی انسان اثر گـذاشته و پیامـدهای مـنفی آن بروز می‌کند. آثار روانی سروصدا برحسب شخص، موقعیت و زمان متفاوت است ولی به‌طورکلی می‌توان گفت محیط پرسروصدا بـاعث ‌ اخـتلال در مکالمه و تفهیم مطالب، کم شدن فعالیت مغزی و ناهماهنگی کارهای فیزیکی می‌شود، از قدرت فـراگیری نـیز کـاسته شده و بر تعداد اشتباهات افزوده می‌شود.[/font][/font]

سـازوکار جذب، کنترل و کاهش صدا تـوسط درخـتان:

[font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh]
[font=droid arabic naskh]در مـورد اینکه چگونه درختان باعث کنترل و کاهش صداها می‌شوند، باید گفت: ساختار آناتومی کلیه چوب‌ها متشکل از حفره‌های سلولی بوده که حاصل فـعالیت حـلقه کـامبیوم در طول سال‌های رویش درخت است. چنین ساختار ویژه‌ای بـاعث مـی‌شود که صوت پس از برخورد با سطح چوب، وارد[font=droid arabic naskh]حفره‌های سلولی شده، در اثر گذشت زمان بخشی از آن توسط دیواره سلولی جذب و قسمت باقیمانده وارد حـفره بـعدی شـود. بدین ترتیب براثر پدیده جذب، شکست و انعکاس متوالی موج صـوتی از شدت آن کاسته می‌شود. از طرفی مواد تشکیل‌دهنده دیواره سلولی از قبیل لیگنین و همچنین مواد استخراجی درون حفره سلولی به افزایش مـیرایی چـوب کـمک می‌کنند. این ساختار در کلیه چوب‌های پهن‌برگ و سوزنی‌برگ مشترک هست. بـه هـمین خاطر است که چوب به‌عنوان یک ماده عایق صدا به شکل وسیع مورداستفاده قرار می‌گیرد. چـوب‌های بـا دانـسیته پایین (سبک) عایق مناسب‌تری برای جذب صوت با فرکانس‌های بالاتر می‌باشند.[/font][/font][/font][/font]

مـیزان تـأثیر درختان و درختچه‌ها در کاهش آلودگی صوتی:

[font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh]
[font=droid arabic naskh]مسلماً میزان تأثیر درختان و درختچه‌ها در کاهش آلودگی صدا متفاوت مـی‌باشند. اگـرچه خـود صدا ممکن است رشد گیاه را به مخاطره اندازد؛ چنان‌که کاهش رشدی در حـدود ۴۱ درصـد در مزرعه تنباکوی که در معرض صدای شدید قرار گرفت دیده‌شده است. لیکن کیفیت و کمیت کاستن صـدا در درخـتان و درختچه‌ها برحسب اندازه برگ، تراکم شاخ و برگ، گونه درخت و بلندی درخـت فـرق می‌کند.[/font][/font][/font][/font][/font]

بهترین گونه‌ها برای کاهش آلودگی صوتی شهری

بهترین گونه‌ها: افرا، چنار و سرو شیراز، کاج تدا و کاج تهران
[font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh]بهترین ترکیب گونه‌ها: افرا، اقاقیا و چنار یا ترکیب بیشتری از گونه‌های با برگ‌پهن‌تر و یا با میزان صمغ بیشتر و تراکم بیشتر سوزنی‌برگ‌ها[/font][/font][/font][/font][/font][/font]
[font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh][font=droid arabic naskh][/font][/font][/font][/font][/font][/font]