چگونه خانه هایی سازگار با محیط زیست طراحی کنیم

[شقایق اسماعیلی]

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره صنعت و مدریت_دپارتمان محیط زیست
چگونه خانه هایی سازگار با محیط زیست طراحی کنیم





جنبه های بسیاری از یک خانه وجود دارد که بر محیط زیست تأثیر می گذارد و هرکدام نقش متفاوتی دارند. در حالی که هیچ جنبه واحدی که در یک ساختمان سازگار با محیط زیست جمع شده، راه حلِ حفظ تعادل زیست محیطی را در سطح زمین ارائه نمی دهد ولی همه آن جنبه ها باهم می تواند به ایجاد تغییر کمک کنند.
اگر دوست دارید بدانید ساختمان های سازگار با محیط زیست چگونه ساختمانی می باشند و چه نکاتی باید در طراحی و ساخت آنها مورد توجه قرار بگیرد و همچنین چگونه می توان بهره وری انرژی را در یک ساختمان بالا برد، توصیه ما به شما این است که خواندن این متن را از دست ندهید و تا انتها با ما همراه باشید.

ساختمان های سازگار با محیط زیست
پشت پرده طراحی ساختمان های سازگار با محیط زیست ، ساخت ساختمان هایی است که ایمن هستند و تأثیر کمی بر محیط و سلامت ساکنان آن دارند.
خانه های سازگار با محیط زیست
به گفته آژانس حفاظت از محیط زیست (Environmental Protection Agency) این موارد عبارتند از:
[list]
[*]تضمین سلامت ساکنان: یک خانه فقط ساختمانی نیست که از ما در برابر فرآیندهای طبیعی محافظت کند بلکه فضایی است که مردم بیشتر وقت خود را در آن می گذرانند. بنابراین لازم است که خانه ها به هیچ وجه به ساکنان خود آسیب نرسانند.

[*]استفاده کارآمد از منابع: با توجه به بهره برداری بیش از حد از منابع و با توجه به اینکه بسیاری از آنها تجدید پذیر نیستند، لازم است از آنها به صورت کارآمد استفاده شود. این امر به ویژه در مورد سوخت های فسیلی، فلزات معدنی و حتی برای مواد تجدید پذیر مانند چوب که برای رشد، به مدت زمان طولانی نیاز دارند نیز صدق می کند.

[*]جلوگیری از آلودگی و تخریب محیط زیست: تولید مصالح ساختمانی، فرایند ساخت و ساز، انرژی مورد استفاده در طول سکونت و دفع زباله های ساختمانی در پایان عمر یک ساختمان نباید باعث آلودگی یا ایجاد زباله های خطرناک شود.
[/list]این اهداف باید در هنگام طراحی، تهیه مصالح، طراحی نقشه، ساخت و ساز و در حین سکونت در نظر گرفته شوند. این اصول در نوسازی خانه های قدیمی و ساخت ساختمان های جدید سازگار با محیط زیست یا ساختمان های سبز کاربرد دارند. با این حال این پروژه های جدید ساختمانی است که این فرصت را دارد که از همه جنبه های این فرآیند حداکثر بهره را ببرد.
چه نکاتی باید در ساختمان های سازگار با محیط زیست مورد توجه قرار بگیرد؟
۱- انتخاب محل
طراحی یک خانه سازگار با محیط زیست با انتخاب مناسب ترین محل برای ساخت و ساز و تصمیم گیری برای موقعیت یابی یا جهت گیری درست خانه برای کاهش میزان انرژی برای روشنایی مناسب و اطمینان از حداکثر حفاظت از فرآیندهای طبیعی آغاز می شود.
[list]
[*]جغرافیا: جهت گیری بستگی به این دارد که خانه در نیمکره شمالی یا جنوبی واقع شده باشد. بنابراین خانه های نیمکره شمالی یک ویو یا نمای رو به جنوب دارند و حداکثر تابش نور خورشید را به خود اختصاص می دهند.

[*]عوامل محلی: موقعیت مکانی و آب و هوای محلی در یک کشور مستلزم تنظیم دقیق توصیه های فوق است. بنابراین خانه های نیمکره شمالی که به نور خورشید بیشتری احتیاج دارند رو به نمای جنوبی ساخته می شوند. در حالی که در قسمت جنوبی که گرمتر می باشد نمای خانه ها رو به شمال است. مثلاً در تگزاس که هوا فوق العاده گرم است خانه ها باید رو به شمال ساخته شوند تا از گرم شدن بیش از حد خانه ها جلوگیری شود.

[*]محل: تپه ها و جهت شی یا حتی یک درخت بزرگ در نزدیکی خانه که می توانند بر میزان دریافت نور خورشید تأثیر بگذارند، باید مورد توجه و بررسی قرار بگیرند.

[*]طراحی یا دیزاین خانه: طرح خانه می تواند از حرکت خورشید متناسب با اتاق، بهره برداری کند. خورشید صبحگاهی تابیده شده از شرق شاید در آشپزخانه و خورشید عصرگاهی تابیده شده از غرب شاید در اتاق های نشیمن یا پذیرایی بیشتر مورد پسند باشد. پس در طراحی و دیزاین خانه این گونه موارد هم باید مورد توجه قرار بگیرد. قطعاً اولویت خود شما تعیین کننده است. از طریق جهت گیری مناسب از اتاق های مختلف و قرار دادن پنجره ها نهایت استفاده از نور خورشید را بکنید.
[/list]۲- اندازه و شکل
تنها عامل مهمی که مقدار دوستدار و سازگار با محیط زیست بودن یک خانه را تعیین می کند، اندازه آن (اندازه کلی خانه، اتاق ها و پنجره ها) است.
[list]
[*]اندازه کلی: جای تعجب ندارد که خانه های کوچک با توجه به مزایای اکولوژیکی و اقتصادی که دارند بسیار محبوب می شوند. مصالح استفاده شده در هنگام ساخت و ساز و بعداً میزان مصرف انرژی در خانه های کوچک به طرز چشمگیری کاهش می یابد.

[*]اتاق ها: حتی در خانه هایی با اندازه معمولی، اتاق های کوچکتر به جای یک فضای باز و بزرگ می توانند در مصرف انرژی صرفه جویی کنند. این امر به معنای عدم وجود فضاهای بزرگ در خانه های دوستدار محیط زیست نیست. با عایق بندی کافی برای کاهش مصرف انرژی می توان از وجود فضاهای بزرگ نیز بهره برد.

[*]پنجره ها: با نصب پنجره های بزرگ و کوچک دو جداره یا سه جداره در بهترین جای ممکن می توان حرکت گرما را در داخل یا خارج از خانه تنظیم کرد.
[/list]خانه های پناه گرفته زمینی
شکل ساختمانها بسته به شرایط آب و هوایی می تواند متفاوت از مستطیل یا مربع معمول باشد و
[list]
[*]خانه های گرد (Round houses): خانه های گرد برای مناطق مستعد طوفان و گردباد بهترین گزینه هستند.

[*]خانه های پناه گرفته زیر زمینی (Earth-sheltered houses): در حالی که این خانه ها در طیف وسیعی از اشکال مختلف در سراسر جهان ساخته شده اند، اکثر آنها جزئی یا کاملاً زیر زمینی هستند.
[/list]۳- ملاحظات سقف
سقف یکی از گران ترین عناصر یک ساختمان و همچنین یکی از مهمترین آنها محسوب می شوند. نوع سقف علاوه بر نقش مهم خود در پناه دادن به کل سازه، تأثیر زیادی در آب و هوای داخلی خانه دارد.
سقف های زنده یا سبز
بسته به بودجه و شرایط آب و هوایی، بسیاری از سبک ها و مصالح پشت بام وجود دارد که می توانند برای ایجاد شرایط بهینه باهم ادغام شوند. از جمله:
[list]
[*]زونا چوب یا سقف های تخته ای (Wood shingles): زوناها یا توفال های ساخته شده از چوب حق انتخاب معمول و سازگار با محیط زیست است اما از آنجا که زونا از درختان کهنسال به دست می آید، می تواند گران باشد.

[*]مواد بازیافتی (Recycled materials): زونا چوب بازیافتی، یا زونای ساخته شده از مواد بازیافتی مانند لاستیک، زیست کامپوزیت، فلز و پلاستیک جذاب بوده و باعث کاهش زباله و هزینه کمتری می شوند.

[*]سقف های زنده (Living roofs): سقف های سبز از آنجا که دارای خاصیت عایق بندی خوبی هستند انتخاب خوبی می باشند. می توان با افزودن گلدان ها و ظروف، فضای بیشتری برای باغبانی فراهم کرد که این کار باعث افزایش فضای زنده نیز می شود.
[/list]۴- دیوارها و عایق بندی
تمام دیوارها باید از ساکنان خود در برابر فرآیندهای طبیعی محافظت کرده و شرایط زندگی مناسب را در داخل خانه فراهم کنند. بعضی از دیوارها، دیوارهای باربری بوده و از پشت بام یا کف اضافی بالای خودشان پشتیبانی می کنند و باید از موادی ساخته شود که مانند آجر یا سنگ قوی باشد. دیوارهای باربری بدون بار که جدا کننده فضای کلی خانه به اتاق ها می باشند، می توانند از طیف وسیعی از مواد مثل بیو کامپوزیت های سبک ساخته شوند.
دیوارهای زنده یا سبز
دیوارهای عایق نیز یکی از بهترین شیوه ها برای دستیابی به راندمان انرژی به ویژه در یک ساختمان قبلاً ساخته شده باشند. عایق بندی مناسب باعث گرمایش در مناطق سرد و سرمایش در مناطق گرم می شود. عایق بندی می تواند در درازمدت باعث پس انداز و حفظ هزینه های اضافی شود.
[list]
[*]مواد بازیافتی (Recycled material): موادی مانند کاغذ بازیافتی و بیو کمپوزیت ها گزینه های ساده ای برای عایق کاری خانه های جدید و موجود هستند. این گزینه ها علاوه بر این یک مزیت اضافی دارند و آن ممانعت از ورود آلودگی های صوتی به خانه می باشد یعنی این مواد عایق صوتی نیز می باشند.

[*]دیوارهای زنده (Living walls): دیوارهای زنده سبز دارای گیاهان خزنده یا رونده و سایر گیاهان هستند که در نمای بیرونی ساختمان رشد می کنند و به عنوان عایق عمل می کنند.
[/list]۵- مصالح ساختمانی
مصالح ساختمانی در خانه های سازگار با محیط زیست بر اساس نحوه تولید و انرژی مورد نیاز هنگام استفاده از آنها انتخاب می شوند. برای اینکه مصالح ساختمانی، با محیط زیست سازگار باشند برخی از ملاحظات زیر باید مورد توجه قرار گیرد:
[list]
[*]طبیعی: تأکید بر استفاده از موادی که در اصل طبیعی هستند مانند چوب، کاه یا زمین می باشد. این مصالح ساختمانی از یک منبع پایدار حاصل شده یا از منابع تجدید پذیر به وجود می آیند. مثلاً هم اکنون الوار تولید شده از چوب هایی که تحت شرایط سخت کشت و برداشت می شود موجود است. خرید چوب از این منابع تضمین می کند که جنگل زدایی اتفاق نمی افتد و به حفظ آینده بسیاری از مناطق مهم جنگلی کمک می کند. این مواد قابل تبدیل به کمپوست بوده و در هنگام دفع، هیچ پسماند و هدر رفتی ایجاد نمی کنند.

[*]تولید پایدار (Sustainable production): در تولید آجر یا شیشه که فرآیند تولید در آنها دخیل می باشد باید محصولاتی انتخاب شوند که از فرایندهایی حاصل می شوند که انرژی و فن آوری زیادی صرف تولید آنها نمی شود و آلودگی کمتری دارند.

[*]منابع محلی (Local sources): مصالح با منبع محلی، انتخاب بهینه برای کاهش انتشار کربن و هزینه ناشی از حمل و نقل می باشند زیرا در ساخت خانه به مصالح ساختمانی زیادی نیاز داریم.

[*]مصالح بازیافتی (Recycled materials): موارد بسیاری وجود دارد که برای ساخت خانه می توان از منابع بازیافت شده استفاده کرد. کفپوش های چوبی، ستون ها، کاشی ها و آجرها همه برای استفاده مجدد مناسب هستند و همچنین می توانند جلوه ای بی نظیر به یک خانه بدهند. استفاده از مواد بازیافتی ۲ مزیت دارد: عدم تخلیه زباله در محل های دفع زباله و حفظ منابع باکره و دست نخورده زمین.

[*]محصولات سازگار با محیط زیست (Eco-friendly products): همانند مصالح ساختمانی، مهم است که سایرمواد مثل رنگ وسایر محصولات تزئینی، با محیط زیست سازگار باشند. برخی از مواد با استفاده ازمواد شیمیایی خشن ساخته می شوند که می توانند به محیط زیست آسیب برساند. سازندگان خانه سبزمی توانند درمورد محصولات ساختمانی سازگار با محیط زیست نکات زیادی ارائه دهند.
[/list]در طول ساخت و ساز به چه نکاتی باید توجه داشت؟
مقدار انرژی مصرفی در طی فرآیند ساخت و ساز به تکنیک و ترکیب مواد انتخاب شده بستگی دارد.
[list]
[*]برنامه ریزی: اگر درطول برنامه ریزی و انتخاب مواد دقت لازم صورت گرفته باشد، تولید زباله می تواند تا حد زیادی کاهش یابد و زباله های تولیدی هم خطرناک نباشند. اندازه در اینجا یک عامل تعیین کننده می باشد. مثلاً انتخاب رنگ های فاقد مواد شیمیایی یا مصالح ساختمانی طبیعی ومواد به کاررفته در پشت بام باعث ایجاد آلودگی محل و یا تأثیرگذاری بر سلامتی افراد هنگام کار نمی شود.

[*]نوع فناوری: استفاده از ماشین های بزرگ ممکن است هنگام ساخت آپارتمان و خانه های بزرگ امری اجتناب ناپذیر باشد، اما در مورد ساختمان های کوچکتر که از روش های کمتر فناورانه استفاده می کنند و ترکیب عاقلانه دستگاه ها و نیروی کار در طول ساخت و ساز می تواند باعث کاهش استفاده از انرژی و ماشین و وسایل نقلیه ای بشود که از سوخت های فسیلی استفاده می کنند.
[/list]ارتقای بهره وری انرژی در هنگام سکونت در خانه ها
در حالی که روند ساخت و ساز، فشرده ترین قسمت ساخت خانه محسوب می شود، استفاده از آب و انرژی در طول عمر یک ساختمان در زمان سکونت همچنان ادامه خواهد یافت. بنابراین اقدامات انجام شده برای کاهش آنها نیز باید همچنان ادامه داشته باشد پس در هنگام ساخت و ساز، این گزینه ها را نیز مد نظر داشته باشید. بهره وری انرژی و منابع را می توان در خانه های جدید و همچنین خانه های موجود با ایجاد تغییرات کوچک به راحتی ارتقا و بهبود داد.
[b]۱- بهره وری انرژی و انرژی جایگزین[/b]
خانه سبز ایده آل را می توان طوری برنامه ریزی و طراحی کرد تا از نظر انرژی، کارآمد باشد و بهره وری انرژی بالاتری داشته باشد. از جمله:
[list]
[*]طراحی منفعل خورشیدی (Passive solar design) تضمین می کند که تمام ابعاد خانه برای کاهش میزان انرژی مورد نیاز برای گرم کردن یا خنک کردن آن کار می کند.

[*]علاوه بر این منابع انرژی جایگزین (alternative energy sources) را می توان در طول سکونت برای کاهش انتشار کربن در سطح جهان استفاده کرد بهتر است بدانید ۴۰ درصد از کل مصرف انرژی ایالات متحده توسط ساختمان های مسکونی و تجاری می باشد.

[*]از دیگر اقدامات ساده برای کمک به بهره وری در مصرف انرژی و صرفه جویی در انرژی می توان به لامپ های سازگار با محیط زیست (eco friendly light bulbs)، خرید لوازم برقی کم مصرف و اطمینان از وصل شدن بخاری ها و وسایل گرمایشی به ترموستات اشاره کرد.

[*]استفاده از نور و گرمایش فقط به اتاقهایی که استفاده می شود محدود شود.
[/list][b]۲- حفاظت از آب[/b]
آب منبع مهمی است و غالباً مورد غفلت واقع می شود. آگاهی بیشتر از مصرف آب بخش مهمی در اداره یک خانه سبز می باشد.
[list]
[*]فلاش تانک هایی با مصرف کم آب در دستشویی ها و ماشین لباسشویی تمام اتوماتیک هر دو گزینه جالبی هستند.

[*]نماهای کم مصرف آب (Low water landscapes) به جای چمنزارو چمن می تواند جذاب، سرگرم کننده و متنوع باشند. آنها همچنین برای جلب تر جلوه دادنشان به محافظت کمتری نیاز دارند.

[*]سیستم های برداشت آب باران (Rainwater harvesting systems) می توانند باران را از پشت بام ها و مسیرهای بتونی در باغ جمع آوری کرده و به کاهش تقاضای آب کمک کنند. از این آب ها می توان برای آبیاری باغچه ها و گل ها و… استفاده کرد.
[/list]ایده هایی برای هر نوع بودجه!
چه در حال ساخت خانه جدید باشید یا در حال بازسازی یک خانه قدیمی باشید، حق انتخاب ها و گزینه های زیادی برای ساخت و ساز دارید که سازگار با محیط زیست باشند. مشاوره از سازندگان خانه های سبز می تواند یک امر ارزشمند برای کسب منافع خانه های دوستدار با محیط زیست باشد.

مجمع فعالان زیست محیطی
http://kishindustry.com/