اگر علائم کرونا را داشته باشیم چه باید کنیم؟

[motlagh]

پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت_دپارتمان بهداشت و سلامتی :

ویروس کووید-۱۹ ویروسی است از خانواده ویروس کرونا که پیش‌ازاین برای محققان و کارشناسان، ناشناخته بوده است و انتقال آن از بدن حیوانات به انسان، موجب شیوع بیماریِ جدید شده است. به تحقیق و زمان بیشتری نیاز است تا کارشناسان بتوانند درمان قطعی یا واکسن مناسب برای بیماری کرونا را پیدا کنند. در مطلبی که پیش رو دارید، ابتدا تمامی اطلاعاتی را در اختیارتان می‌گذاریم که محققان و کارشناسان تاکنون درباره بیماری کرونا به آنها پی برده‌اند؛ در بخش دوم مطلب، به شما خواهیم گفت که اگر علائم کرونا را در خودتان دیدید چه باید بکنید و در بخش سوم آخرین اخبار و اطلاعات مربوط به بیماری کرونا را بررسی می‌کنیم. در انتهای مطلب،‌در یک تصویر ساده اینفوگرافی، علائم و ویژگی‌های بیماری کرونای جدید، آنفولانزا و سرما‌خوردگی را با یکدیگر مقایسه خواهیم کرد. همراه ما باشید.
بخش اول: اطلاعات موجود درباره بیماری کرونا
ویروس کووید-۱۹ چیست؟
عامل اصلی این بیماری انتقال یکی از ویروس‌های خانواده کرونا است که پیش‌ازاین برای محققان و دانشمندان ناشناخته بوده است. مثل سایر ویروس‌های کرونا، ویروس تازه‌شناخته‌شدۀ کووید-۱۹ هم از بدن حیوانات به انسان منتقل شده است. بخش اعظم مبتلایان به کرونا از میان کسانی بوده‌اند که در بازار عمده فروشی غذاهای دریایی هونان، واقع در مرکز شهر ووهان، کار می‌کرده‌اند یا به‌طور مرتب برای خرید به این مکان رفت‌وآمد داشته‌اند.

آیا قبلا ویروس دیگری از خانواده کرونا شناسایی شده است؟

سارس و مِرس بیماری‌هایی هستند که در گذشته با انتقال ویروس‌های کرونا از بدن حیوانات گریبان‌گیر انسان شده‌اند. در سال ۲۰۰۲، به‌خاطر نبودِ نظارت و کنترل کافی، سارس به ۳۷ کشور جهان راه یافت و زمینه‌ساز رعب‌ووحشت جهانی شد. شمار مبتلایان به این بیماری از مرز ۸ هزار نفر هم گذشت و درمجموع باعث مرگ ۷۵۰ نفر شد.

احتمال انتقال بیماریِ مِرس از انسان به انسان در مقایسه با مورد قبل کمتر است؛ اما مهلک‌تر است و آمار تلفات آن سنگین‌تر: از مجموع ۲۵۰۰ نفری که به مِرس مبتلا شدند، ۳۵ درصدشان فوت کردند.

علائم بیماری کرونا

ویروس جدید می‌تواند باعث سینه پهلو (ذات الریه) شود. سرفه، تب و مشکلات تنفسی ازجمله علائم مبتلایان به بیماری کرونا است. در موارد شدیدتر، ازکارافتادن/ نارسایی اندام‌های بدن هم مشاهده شده است. ازآنجاکه سینه‌پهلو به‌واسطهٔ انتقال ویروس بروز پیدا می‌کند، مصرف آنتی بیوتیک بی‌ثمر است و کمکی به بهبود مبتلایان نمی‌کند. متأسفانه داروهای ضدویروس آنفولانزا هم تأثیری در بهبودی بیماری ندارند. بهبودی بیمار مبتلا به کرونا به توانایی سیستم ایمنی او بستگی دارد؛ هرچه سیستم ایمنی قدرتمندتر باشد، احتمال بهبودیافتن بیمار بیشتر می‌شود. بسیاری از کسانی‌که تاکنون جانشان را از دست داده‌اند، پیش از ابتلا به بیماری، از لحاظ سلامتی وضعیت چندان مناسبی نداشتند.

آیا با مشاهده علائمی مثل سرفه‌کردن باید به پزشک مراجعه کنیم؟
طبق اطلاعات رسیده از منابع بین‌المللی، به مسافرانی که طی ۱۴ روز گذشته از چین، تایلند، ژاپن، کره‌جنوبی، هنگ‌کنگ، تایوان، سنگاپور، مالزی یا ماکائو (شبه‌جزیره‌ای در دریای جنوبی چین) به کشور خود بازگشته‌اند، توصیه شده است در صورت مشاهده علائمی چون سرفه، تب یا تنگی نفس، در خانه بمانند و با مراکز درمانی تماس بگیرند، حتی اگر علائم خفیف باشند.

بهتر است درصورت مشاهده علائم در خانه بمانید و با مراکز درمانی تماس بگیرید.

آیا ویروس کرونا قابلیت سرایت از شخصی به شخص دیگر را دارد؟
بله. کمیسیون بهداشت ملی چین قابلیت سرایت ویروس کرونا از انسان به انسان را تأیید کرده است. از زمان شیوع بیماری تاکنون، هم در چین و هم در برخی نقاط دیگر جهان، انتقال ویروس میان افراد رخ داده است.
بخش دوم: اگر علائم کرونا را در خودمان دیدیم،‌ چه کنیم؟
با رعایت موارد زیر، از گسترش بیماری کرونا پیشگیری خواهیم کرد.

۱. به‌طور مکرر دست‌هایمان را بشوییم و تمیز کنیم
شست‌وشوی دست‌ها حداقل به‌مدت ۲۰ ثانیه با آب و صابون قبل از خوردن غذا و بعد از استفاده از سرویس بهداشتی بسیار مهم است (همچنین زمانی که قصد آشپزی دارید). ضدعفونی‌کننده‌ها هم انتخاب مناسب دیگری برای تمیزکردن دست‌ها هستند. تا جای امکان از ضدعفونی‌کننده‌ای استفاده کنید که ۶۰ تا ۹۵ درصد آن متشکل از الکل باشد و به‌هنگام استفاده، خوب دست‌ها را به هم بمالید تا کاملا خشک شوند.
از تماس دست‌های کثیف با چشم‌ها، بینی و دهان خودداری کنید.

۲. خودسرانه داروهای آنتی‌بیوتیک مصرف نکنیم
داروهای آنتی‌بیوتیک را فقط‌ و فقط با تجویز پزشک مصرف کنید و میزان داروی مصرفی یا نوع آن را خودسرانه تغییر ندهید. حتی اگر پیش از مصرف تمامی داروهای آنتی‌بیوتیک تجویزشده احساس کردید حالتان بهتر شده است، مصرفشان را قطع نکنید و طبق تجویز پزشک، دوره را تکمیل کنید.

۳. در صورت مشاهده علائم عفونت خانه را ترک نکنیم
اگر علائمی نظیر سرفه، تب، تنگی نفس، حالت تهوع یا اسهال را در خود دیدید، خانه را برای رفتن به محل کار یا کلاس درس یا مکان‌های عمومی ترک نکنید.
توصیه می‌شود که تا جای امکان رفت‌وآمد به بیرون از خانه را فعلا محدود کنید، مگر آنکه خانه را به‌قصد رفتن به بیمارستان ترک می‌کنید. از حضور در مکان‌های عمومی خودداری کنید و تا جای امکان، از سرویس‌های حمل‌ونقل عمومی استفاده نکنید.
اگر فردی مبتلا به بیماری کرونا تشخیص داده شد، باید در خانه بماند و ترک خانه مستلزم تشخیص و صلاحدید مسئولان و متخصصان مراکز بهداشتی و درمانی است و باید با مشورت آنها صورت بگیرد.

۴. هنگام پختن غذا موارد احتیاطی و بهداشتی را رعایت کنیم
به‌هنگام پختن غذا، پیشخوان کابینت‌ها و نقاط دیگر را از قبل تمیز و ضدعفونی کرده باشید. غذاهای باقی‌مانده را در فریزر بگذارید و از قراردادن طولانی‌مدت آنها در دمای اتاق خودداری کنید.

۵. جاهایی که زیاد در تماس با دست‌ها قرار می‌گیرند را تمیز و ضدعفونی‌کنیم

پیشخوان‌ها، میز غذاخوری، دستگیره‌های درها، گوشی‌های موبایل، کی‌بورد، تبلت و … از جمله مواردی هستند که توصیه می‌شود هر روز با اسپری‌های مخصوص یا دستمال، تمیزشان کنید.
تمیزکردن روزانۀ سرویس‌های بهداشتی را هم از یاد نبرید.
خرید ضد عفونی کننده و شوینده سطوح
آشپزخانه و سرویس بهداشتی دو مکانی هستند که بیشتر از سایر نقاط مستعد رشد و تکثیر باکتری‌ها هستند. با مواد و محصولات مناسب این دو مکان را تمیز و ضدعفونی کنید. اگر از محصولات تمیزکننده قوی استفاده می‌کنید، از دستکش استفاده کنید و دستگاه تهویه هوا را روشن بگذارید.

۶. از لوازم و وسایل خانه به‌صورت اشتراکی استفاده نکنیم
بشقاب، لیوان، فنجان، قاشق‌ و چنگال، حوله، شانه و تیغ اصلاح ازجمله مواردی هستند که توصیه می‌شود به‌طور اشتراکی با دیگران استفاده نکنید و از هرکدام، یکی مختص خودتان داشته باشید. پس از استفاده از هریک از این لوازم، آنها را با آب و مایع شوینده بشویید.

۷. از رفتن به سفرهای بی‌مورد خودداری کنیم
محیط داخل هواپیما یا دیگر وسایل حمل‌ونقل، کوچک و سربسته است و امکان شیوع بیماری ها در چنین مکان‌هایی زیاد است. سفرهای تفریحی را به‌ تعویق بیندازید و اگر کار واجبی دارید، پیش از سفر با متخصص مشورت کنید و واکسن‌های لازم را تزریق کنید.

۸. ارتباطمان را با دیگر افراد حاضر در خانه و حیوانات خانگی محدود کنیم

تا جای ممکن، در اتاق خودتان بمانید و با دیگر اعضای خانه کمتر تماس داشته باشید (دست‌دادن، روبوسی).
در صورت امکان از سرویس بهداشتی شخصی استفاده کنید.
اگر حیوان خانگی دارید، تماس با او را هم محدود کنید و اگر حالات غیرعادی از خود نشان می‌دهد، او را به دامپزشکی ببرید (بررسی احتمال ابتلای حیوانات خانگی به کرونا).

۹. پیش از مراجعه به مراکز درمانی با آنها تماس بگیریم

اگر به ابتلا به بیماری کرونا مشکوک شده‌اید و علائم آن را دارید، بهتر است در خانه بمانید و پیش از مراجعه به مراکز درمانی حتما با آنها تماس بگیرید؛ به این صورت، آنها فرصت خواهند داشت که نزدیک‌شدن شما به دیگران و به‌خطرانداختن آنها را تا حد امکان محدود کنند.

۱۰. از ماسک طبی استفاده کنیم

وقتی در مجاورت حیوانات خانگی یا افراد دیگر هستید، از ماسک طبی استفاده کنید (حضور در کنار دیگران در اتاق یا خودرو)؛ و نیز به‌هنگام مراجعه به مراکز درمانی. اگر به هر دلیلی قادر به گذاشتن ماسک طبی نبودید (مثلا اگر با گذاشتن ماسک مشکل تنفسی پیدا می‌کنید)، کسانی که در ارتباط با شما هستند باید ماسک بگذارند.

۱۱. دهان و بینی‌مان را هنگام عطسه یا سرفه بپوشانیم

به‌هنگام عطسه یا سرفه با دستمال یا بازو جلوی دهان و بینی خود را بگیرید. دستمال مورداستفاده را در سطل زباله مخصوص پسماند عفونی (اگر در دسترس است) بیندازید. بلافاصله پس از عطسه یا سرفه، دست‌های خود را با آب و صابون یا محصولات ضدعفونی‌کننده بشویید یا تمیز کنید.

۱۲. علائم بیماری را زیر نظر بگیریم

اگر علائم بیماری کرونا را در خود حس کردید و به بروز بیماری مشکوک شدید، حتما با مراکز درمانی تماس بگیرید (قبل از آنکه حضورا به مراکز درمانی مراجعه کنید). دقت داشته باشید که عطسه‌کردن و آبریزش بینی از علائم قطعی کرونا نیستند (سرفه، بدن‌درد، تنگی نفس و تب علائم اصلی هستند). همچنین حدود ۲ هفته زمان می‌برد تا فاز اصلی بیماری شروع شود (پس از مشاهده اولین اثر علائم آن).
روند آزمایش بیماران مشکوک به کرونا در ایران چگونه است؟
بنا بر گزارشی که به‌تازگی از شبکه ۳ سیما پخش شده است، دکتر کیانوش جهانپور، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت از روند کار مراکز درمانی و چگونگی نمونه‌برداری از بیماران مشکوک به کرونا گفته است. در ادامه چکیده‌ای از مهم‌ترین گفته‌های او را خواهید خواند.
اولین نکته مهم در صحبت‌های دکتر جهانپور راجع‌به علائم کرونا بود:

صرفا اگر کسی «احساس کند» کرونا گرفته است، دلیل بر مراجعه او به مراکز درمانی و بهداشتی برای انجام آزمایش نمی‌شود؛ حتی اگر شخص اصرار داشته باشد با «هزینه شخصی خود» تست کرونا را انجام دهد. فقط کسانی باید برای انجام آزمایش به مراکز درمانی مراجعه کنند که علائم «مشکوک به کرونا» یا «شبه‌آنفولانزا» را تجربه می‌کنند.

اما روال انجام تست کرونا برای این دسته از اشخاص که علائم جدی‌تری دارند به چه صورت است؟
دکتر جهانپور دراین‌مورد گفت:

بعد از مراجعه فرد مشکوک به کرونا به بیمارستان یا مرکز درمانی شهرستان خود، از او «نمونه‌برداری» می‌شود. پس از آن نمونه‌خونِ گرفته‌شده به یکی از «آزمایشگاه‌های مرجع» کشور ارسال می‌شود. پس از آنکه نمونه‌خونْ در آزمایشگاه مربوطه بررسی شد و تست کرونا بر آن انجام گرفت، جواب تست را به «وزارت بهداشت» یا «دانشگاه علوم پزشکی» شهرستانی که نمونه‌خون از آن ارسال شده است، خواهند فرستاد.
به‌این‌ترتیب نکته حائز اهمیتی که باید به آن توجه کنیم این است که هر آزمایشگاهی تجهیزات کافی برای انجام تست کرونا را ندارد و نمونه‌خون فرد مشکوک به کرونا باید به آزمایشگاه‌های مرجع ارسال شود (آن هم فقط کسانی که علائم جدی دارند، نه کسانی که به‌خاطر ترس، نگرانی و احساساتی شبیه به اینها برای آزمایش به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند).

بخش سوم؛ آخرین اخباری که باید درباره کرونا بدانید
آخرین آمار از شمار مبتلایان به این بیماری

از زمان شیوع ویروس کووید-۱۹ تاکنون (دوم اسفندماه ۱۳۹۸) در چین ۲۱۱۸ نفر به‌خاطر ابتلا به بیماری کرونا فوت کرده‌اند. مراکز رسمی بهداشت در چین شمار مبتلایان به بیماری در کشورشان را ۷۴هزار و ۵۷۶ نفر اعلام کرده‌اند. بیش از ۱۲ هزار نفر از آنها نیز بهبود پیدا کرده‌اند.
راه‌یافتن بیماری کرونا به حداقل ۲۸ کشور دیگر تأیید شده است. ۶۰۷ نفر در ژاپن به این بیماری مبتلا شده‌اند؛ ۵۴۲ نفر از آنها، مسافران کشتی تفریحی‌ای بوده‌اند که در یوکوهاما لنگر انداخته است. از میان مبتلایان ژاپنی فقط یک نفر فوت کرده است. هنگ‌کنگ، تایوان، فرانسه و فیلیپین از دیگر کشورهایی هستند که بیماری کرونا در آنها قربانی گرفته است.
در ایران هم طبق آخرین اطلاعات دریافتی از خبرگزاری ایرنا، درمجموع ۵ نفر به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند (۴ نفر از قم و ۱ نفر از اراک). دو بیمار فوت کرده‌اند و سه نفر دیگر تحت‌درمان هستند.

---

چرا کرونا از آنفولانزا خطرناک‌تر است؟ کارشناسان و دانشمندان تا چه حد نگران شیوع و همه‌گیرشدن بیماری هستند؟

برای آگاهی دقیق از میزان خطرناک‌بودن بیماری به اطلاعات بیشتری نیاز است و هنوز مشخص نیست که تا چه حد می‌تواند خطرساز باشد. میزان مرگ‌ومیر به‌واسطهٔ بیماری در مرکز شیوع آن، استان هوبی، ۲ درصد از کل مبتلایان بوده است و در نقاط دیگر، از این رقم هم کمتر می‌شود. مقایسهٔ آن با میزان مرگ‌ومیر بیماری‌های دیگر، درک بهتری از شرایط کنونی به دست می‌دهد؛ مثلا میزان مرگ‌ومیر به‌واسطهٔ ابتلا به آنفولانزای فصلی، ۱ درصد بوده است و سالانه ۴۰۰ هزار نفر در سراسر جهان به‌خاطر ابتلای به آن جانشان را از دست می‌دهند. میزان مرگ‌ومیر بیماری سارس بیشتر از ۱۰ درصد بوده است.
نکته مهم دیگری که هنوز به‌طور دقیق مشخص نشده است، میزان واگیرداربودن بیماری است. تفاوت بسیار مهم و اساسی بیماری کرونا با آنفولانزا، نبود واکسن برای ویروس جدید است. نبود واکسن به این معنا است که افراد آسیب‌پذیرتر جامعه (سالمندان یا کسانی که دچار اختلال سیستم ایمنی یا مشکلات تنفسی هستند) کار دشوارتری برای محافظت از خود در برابر کرونا خواهند داشت. البته با درنظرداشتن برخی اقدامات و موارد احتیاطی می‌توان تا حدودی از سرایت بیماری و ابتلای به آن پیشگیری کرد. در بخش بعدی در این باره بیشتر توضیح داده خواهد شد.

آیا کرونا در سطح جهانی همه‌گیر شده است؟
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO) T همه‌گیرشدن بیماری به‌معنای «شیوع بیماری در سطح جهانی» است. اگرچه موارد تأییدشده‌ای از مبتلایان به بیماری کرونا در کشورهای دیگر به‌جز چین هم وجود داشته است، این آماروارقام به‌هیچ‌عنوان دربرگیرندهٔ تمامی ۱۹۵ کشور حاضر در فهرست سازمان بهداشت جهانی نمی‌شود؛ به‌علاوه، شیوع بیماری تنها در یکی‌ دو کشور از آنهایی که مردمشان درگیر ویروس شده‌اند، تأیید شده است. بخش اعظم مبتلایان هم مسافرانی بوده‌اند که حامل ویروس از چین به کشورشان شده‌اند.

آیا باید نگران کرونا باشیم؟

خیر. شیوع بیماری کرونا در خارج از چین نگران‌کننده است، اما اتفاقی غیرمنتظره نبود. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده بود که شیوع بیماری مختص به چین نیست و لازم است در سطح بین‌المللی اقدامات فوریتی جهت کنترل آن صورت گیرد. در حال حاضر دو مسئله مهم و کلیدی وجود دارند که کارشناسان سعی بر روشن‌کردن تکلیف آنها دارند: اول اینکه ویروس کرونای جدید تا چه حد میان مردم قابل‌انتقال و سرایت‌یافتن خواهد بود و دیگر اینکه چه تعدادی از مبتلایان، شرایطشان وخیم‌تر خواهد شد و کارشان به بیمارستان‌ها می‌کشد.
اغلب ویروس‌هایی که به‌سادگی از شخصی به شخص دیگر سرایت می‌کنند، تأثیر خفیف‌تری دارند. این‌طور به نظر می‌رسد که قربانیان اصلی ویروس کرونا سالمندان هستند. تعداد اندکی از قربانیان هم از میان کودکان بوده‌اند.
بخش پایانی: تیم‌های تحقیقاتی چگونه با بیماری‌های مسری مقابله می‌کنند؟

این نخستین باری نیست که بیماری‌ای نظیر کرونا مردم کشورهای جهان را به دلهره انداخته است. در گذشته هم بیماری‌های واگیردار متعددی جوامع بشری را تهدید کرده‌اند: بیماری‌هایی نظیر اِبولا (Ebola)، سیاه‌زخم (anthrax)، هاری (rabies) و آبله (smallpox) که همگی به‌واسطهٔ انتقال میکروب‌ها (ویروس یا باکتری) به بدن انسان راه پیدا می‌کنند. در این بخش از مطلب، توضیحات مختصری درباره رویکرد کارشناسان و محققان در مواجهه با چنین بیماری‌هایی در اختیارتان خواهیم گذاشت تا درک بهتری از آینده کرونا و احتمالات آتی پیدا کنید.
در آمریکا، سازمانی به نام «مرکز ملی برای بیماری های عفونی نوظهور و منتقل‌شده از دام (NCEZID)» فعالیت می‌کند. وظیفه و اولویت اصلی کارشناسان فعال در این سازمان، پی‌بردن به سازوکار چنین بیماری‌هایی و پیگیری روند پیشرفت آنها است: هم در سطح داخلی و هم در سطح جهانی. کارشناسان این مرکز در آزمایشگاه‌های خود، که مجهز به جدیدترین تجهیزات روز دنیا است، مشغول تحقیق و بررسی درباره بیماری‌های مسری هستند و تمامی تلاششان متمرکز بر پیشگیری از همه‌گیرشدن چنین بیماری‌هایی است. اما این کار را چگونه انجام می‌دهند و روش‌هایی که به کار می‌گیرند کدام‌اند؟ در ادامه خواهیم گفت.