محیط زیست دریاچه ارومیه و عوامل عمده تهدید ان

[زهرا معظمی گودرزی]

سرآغاز سخن:
دریاچه ارومیه در حالی سخت ترین دوران حیات خود را سپری می‌کند که به رغم نگرانی‌های عمده مردم حیات آن هیچگاه به طور جدی توسط مسئولان مورد توجه قرار نگرفته است.
متاسفانه بر اساس رویه معمول، تنها زمانی حساسیت عمومی نسبت به مشکلات محیط زیستی بالا می‌گیرد که کار از کار گذشته و این که چرا پیش از نمایان شدن معضلات محیط زیستی به دنبال پیش گیری نیستیم پرسشی است که هیچ گاه در موقع خود بدان پرداخته نمی‌شود و باید فاجعه عظیمی چون شمارش معکوس نابودی تالاب ارومیه رقم بخورد تا مسئولان در تکاپوی چاره جویی افتند.

تهدید محیط زیست ناشی از نگاه بخشی نهاد‌های اجرایی:

متاسفانه همان گونه که در بالا آمد یکی از پیامد‌های ضعف آموزش‌های بنیادین محیط زیست در کلاس‌های پایه ابتدایی و نیز دانشگاه‌ها، نگاه بخشی کارشناسانی است که تخصصی غیر وابسته به محیط زیست را کسب می‌نمایند که از ان میان می‌توان به تخصص عمران و راه سازی اشاره نمود. وزارت راه و شهرسازی ایران بی توجه به اهمیت محیط زیست، ساز خود را می‌زند و تخریب و نابودی جنگل‌های ارزشمند بین المللی شمال همچون جنگل ابر و پارک ملی گلستان را به بهانه توسعه جاده سازی و کوتاه کردن مسیر(!!) توجیه می‌کند. این گونه است که وزارت نیرو نیز بی توجه به فرابخشی بودن اهمیت محیط زیست و نقش خود در این مقوله بالا بردن بیلان کاری وزارت خود رادر توسعه سد سازی و بالاتر بردن هرچه بیشتر آمار این بخش جستجو می‌کنند هرچند سدسازی در ایران همراه با تخریب و تهدید محیط زیست، جداسازی مخرب اکوسیستم‌ها و تخریب و نابودی عرصه‌های میراث فرهنگی نیاکانمان باشد.

ویژگی‌های محیط زیستی دریاچه ارومیه:
تالاب بين المللي درياچه اروميه که در ايران باستان به «چي چست» مشهور و به قولی کرانه‌های آن زادگاه زرتشت پیامبر باستانی ایران زمین بوده در سال هاي اخير با انواع بلاهاي طبيعي و انساني دست و پنجه نرم کرده و با سرعت به سوی نابودی پیش می‌رود.
«درياچه اروميه» با وسعت بيش از 570 هزار هکتار دارای حوزه آبريز ی با حدود 60 هزارکيلومترمربع( تقريبا سه درصد مساحت ایران) را در بر مي‌گيرد.
اين درياچه به‌دليل اهميت محیط زيستی به عنوان ذخيره گاه زيست كره در مجامع جهانی به ثبت رسيده و مورد حمايت بین المللی قرار گرفته است. درياچه اروميه در سال 1352خورشیدی با مصوبه شوراي عالي محيط زيست به عنوان پارك ملي و در سال 1354 خورشیدی از سوي كنوانسيون جهانی تالاب ها(کنوانسیون رامسر )به عنوان يكي از مهم ترين تالاب هاي بين المللي جهان به ثبت رسيده است،
درياچه اروميه با ويژگي هاي خاص خود بعد از درياچه شور دریای مرده (ِDead Sea یا بحرالمیت در غرب اردن با 810 کیلومتر مربع وسعت و شوری 7/33 درصد) به عنوان دومين درياچه شور جهان به شمار مي رود و به عنوان بزرگ ترين تالاب دايمي با دارا بودن 102 جزيره بزرگ و کوچک از قابليت هاي اکولوژیک یگانه‌ای برخور دار است.
دریاچه ارومیه در ارتفاع ۱۲۲۵ متر از سطح دریا درگودال وسیعی واقع شده که رود ارس و ارتفاعات سهند و سبلان حد شمال و شرقی، دره سفیدرود و کوه‌های کردستان حد جنوب خاوری و جنوبی، و کوه‌های مرزی با ترکیه حد باختری آن را تشکیل می‌دهند.
آب دریاچه بسیار شور و تلخ و املاح آن در گذشته حدود 23 درصد بوده است. در این دریاچه حدود ۵۶ جزیره کوچک و بزرگ وجود دارد که از همه معروف تر جزیره اسلامی (شاهی سابق) است که قسمت خاوری ان در موقع پس روی آب به شبه جزیره تبدیل می‌شود.

مقایسه بهره برداری اکوتوریستی  دریاچه ارومیه:
دریاچه ارومیه از پتانسیل‌های فراوان اکوتوریستی برخوردار است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
جزایر زیبا، حیات وحش، پرندگان مهاجر و نیز چشمه‌های آب معدنی شامل آب‌های گوگردی و گازدار و قلیایی و نمکی و غیره و گل و لای و لجن‌های اطراف دریاچه که هر یک پتانسیل بسیار مناسبی برای توسعه صنعت اکوتوریسم و بخش‌های بسیار درآمد زا و هماهنگ با محیط زیست آن از جمله طبیعت بینی و پرنده بینی محسوب می‌شود که متاسفانه از این صنعت پر سود که هم در اقتصاد محلی و هم در اقتصاد ملی می‌تواند بسیار تاثیر گذار باشد هیچ بهره‌ای برده نشده است.

 

http://شرکت پردیس فناوری کیش-طرح مشاوره ...ت و مدیریت