کاربردکامپیوتردربانک

[alipoor]

ارائه پاورپنت،علیپوردرتاریخ۱۲/۴

[طاهره]

از دورانی که بانکهای جهان برای ثبت رویداد های مالی خود و سپرده گذارنشان از کاغذ استفاده می کردند ، مدت زمان زیادی سپری نشده است . اما در دهه 70 و 80 میلادی و همزمان با کاربردی شدن رایانه ها صنعت بانکداری مدرن یکی از بزرگترین تحولات خود را از ابتدای حیاتش در قرن هفدهم میلادی پشت سر گذاشت . به مرور با ابداع اینترنت و تلفن همراه به عنوان بسترهای جدید عملیات بانکی این تحول عمق بیشتری هم پیدا کرد .

این انقلاب بانکی حتی به شکل و نوع پول هم رسید و پول جدیدی به نام پول الکترونیکی به عنوان نوع جدیدی از پول ابداع شد . این  پیشرفت ها باعث شده است که امروزه پول بیشتر بصورت یک مانده الکترونیکی در حساب های بانکی در بیاید . در کشور ما هم از اواخر دهه 60 شمسی رایانه ها وارد عرصه بانکداری کشور شدند . به گونه ایی که امروز تصور بانکی در کشور که در آن رایانه وجود نداشته باشد غیر ممکن است . اما حضور فیزیکی این رایانه ها الزاما به معنی موفقیت راه در پیش گرفته شده و یا درستی آن راه نیست . می توان گفت ماشین هایی هم که توسط بانکهای دسته چندم جهان مورد استفاده قرار می گیرد تفاوت چندانی با سخت افزارهایی که بانکهای درجه یک جهان بکار می گیرند ندارند . 

اما آنچه فصل ممیز کیفیت و کارآیی استفاده بانکهای مختلف از ماشین محسوب می شود ، کیفیت برنامه و یا نرم افزارهای مربوطه است . این موضوع بیش از هر چیز به رابطه سخت افزارها و نرم افزارها ، با یکدیگر در کارکرد های ماشین مربوط است. به همین دلیل از همان ابتدای ورود کامپیوتر به عرصه بانکداری در سطح جهان ، نرم افزارها هم مورد توجه قرار گرفتند و در پروسه مکانیزه شدن عملیات بانکی ، روز به روز بر اهمیت آنها افزوده شد. 
مشتریان بانکها بصورت کلی و حتی آن دسته از مشتریان که دارای تخصص در زمینه علوم رایانه هستند هم احتمالا درک درستی از نرم افزارهای بانکی و تاثیر آن بر چگونگی کارکرد بانکها ندارند اما همان ها هم بخوبی متوجه تفاوت کیفیت ارائه خدمات در بانکهای مختلف می شوند .آنها به خوبی سرعت پایانه های پرداخت و یا قطعی های مکرر و یا تفاوت زمان در صف ایستادن  برای دریافت خدمات را درک می کنند بودن اینکه متوجه باشند تا چه حدی از کیفیت ارائه خدمات بانکی به نرم افزارهای بانکی باز می گردد .

تجربه استفاده از نرم افزارهای بانکی در ایران 
بانکهای ایرانی تجربیات مختلفی از بکار گیری نرم افزارهای بانکی دارند . از جمله می توان به خرید کلی این نرم افزارها از خارج از کشور تا استفاده از تولیدات بومی و یا حتی اجاره این نرم افزار ها اشاره کرد . البته در یک بررسی کلی می توان گفت بانکهای ایرانی چندان در افزایش کیفیت ارائه خدمات با استفاده از نرم افزارهای مناسب موفق نبوده اند  این ناکامی دلایل مختلفی دارد که از جمله می توان به دلایل ذیل اشاره کرد :

1.نگاه سنتی مدیران عالی بانکها : 
متاسفانه بخشی از مدیران بانکها علی رغم آنکه بعضا دارای سوابق طولانی در امر بانکداری هستند بنا به دلایل مختلف و از جمله آشنا نبودن با علوم رایانه و اهمیت روز افزون آنها در صنعت بانکداری ، توجه چندانی به توسعه کاربردی نرم افزارها در سیستم تحت مدیریتشان  ندارند . از سوی دیگر بکارگیری مدیرانی که فاقد هرگونه تجربه ایی در نظام بانکی هستند و تنها به صرف مسائل سیاسی به مدیریت بانکها می رسند ، مزید بر علت می شود . نتیجه چنین رویکردی در انتخاب مدیران عالی بانکها را بوضوح می توان  در کیفیت ارائه خدمات و حتی چالشهایی  که خود بانکها با آن دست و پنجه نرم می کنند مشاهده کرد.
متاسفانه این مسئله ( داشتن نگاه مدرن به صنعت بانکداری ) در انتخاب مدیران بانکها لحاظ نمی شود و هیچ گونه نظام ارزش سنجی نیز در این خصوص برای مدیران بانکی وجود ندارد . به عنوان نمونه یکی از بانک های کشور که از نرم افزار بسیار قدیمی استفاده می کندو همین نرم افزار بانی آن می شود تا این بانک از قدیمی ترین سخت افزارها در میان بانکهای ایرانی برخوردار باشد و امکان بروز رسانی فیزیکی سخت افزارهایش به علت آنکه ادوات جدید امکان پشتیبانی از نرم افزارهای قدیمی را ندارند، فراهم نباشد و به همین دلیل هزینه های بسیار سنگینی برای نگهداری از سخت افزارهای قدیمی که امروزه کمتر در بازار یافت می شوند توسط بانک فوق پرداخت شود. 

نرم افزارهای فعلی این بانک همچنین به دلیل ویژگی خاص محیطی که بر اساس آن نوشته شده قابلیت بازیابی اطلاعات پایینی دارند و همین امر هم باعث هزینه های مضاعف به این بانک برای تهیه سخت افزارهای جایگزین به جهت حفظ و بازیابی اطلاعات می شود . این نرم افزار همچنین قابلیت شبکه شدن پایینی دارد و همین مورد اخیر باعث می شود تا اپراتورهای سیستم هم برای انجام وظایف عادی خود با مشکل مواجه باشند .طبیعتا این مشکل باعث می شود تا این بانک از لحاظ پایانه های پرداخت نیز با چالش مواجه باشد و همین امرهم بر قدرت پول آفرینی این بانک و نهایتا سود آن تاثیر گذاراست . اما با همه این شرایط متاسفانه مدیریت اسبق این بانک که اساسا متوجه چالشهای اصلی مجموعه تحت مدیریتش نبود به مدیریت بزرگترین بانک ایرانی گماشته می شود .
از طرف دیگر مدیری هم که فاقد تجربه بانکداری است زمام یکی دیگر از بانکهای ایرانی را به دست می گیرد و نتیجه چنین رویکردی را می توان بوضوح در کیفیت ارائه خدمات در این دو بانک مشاهده کرد . نرم افزارهای این دو بانک ( سیبا و سپهر)هم تقریبا همه ویژگی ها و مشکلات نرم افزار بانک سپه را یکجا در خود دارند . و در مقابل مشتریان این بانکها هم از قطعی های  مکرر و سرعت پایین و صف های طولانی  گله دارند و متاسفانه مدیریت این بانکها همچنان از درک علت  مشکلات عاجز هستند . 

2. فقدان نگاه سرمایه ایی به نرم افزارهای بانکی :
متاسفانه بخش زیادی از مدیران بانکی نرم افزارهای مورد استفاده شان را جزو سرمایه و دارائی مجموعه خود تلقی نمی کنند . البته این نگاه خاص مدیران بانکی ویا  دیگر مدیران کشور ما نیست . بلکه متاسفانه مشتریان بانک ها هم دارای این نگاه هستند . به عنوان مثال اکثر شهروندان تعداد شعب را نشان سرمایه و اعتبار بیشتر برای بانکها  می دانند و همین امر باعث شده تا بانکهای ایرانی بر سر خرید و یا اجاره بهترین و شیک ترین مکانها برای تاسیس شعبات خود وارد مسابقه ایی نفس گیر با یکدیگر شوند و هزینه های زیادی را نیز بابت دکوراسیون به منظور جلب مشتری پرداخت کنند . این در حالیست که بانکداری نوین اقتضاء می کند تا حجم فعالیت بانکی مبتنی بر نرم افزار های جدید و بسترهای جدید عملیات بانکی با شعب کمتر انجام گیرد تا به موازات آن هزینه های سرسام آور بانکی کاهش یابد . همین نگاه هزینه ایی باعث می شود تا به عنوان مثال بانک مسکن با اجاره نرم افزار مورد استفاده در بانک ملت و قبول هزینه سنگین شیفت کردن به یک نرم افزار جدید که شامل صرف وقت بسیار زیاد برای تغییر شماره حساب مشتریان جدید نیز بود  پس از حدود یک سال با پرداخت همان هزینه ها به نرم افزار قبلی بازگردد.  بدون شک اگر مدیریت بانک مسکن دارای نگاه سرمایه ایی به نرم افزار های مورد نیازش بود خود به دنبال طراحی برنامه مورد نیازش می رفت .

متاسفانه این دیدگاه سنتی در سطح بانک مرکزی هم وجود دارد به عنوان نمونه بانک مرکزی سرانجام پس از چند سال تاخیر نهایتا درخواست برای تاسیس 2 بانک اینترنتی  را رد کرد رئیس کل بانک مرکزی بعدا در مصاحبه ایی در باره علت این امر گفت که هنوز نمی داند این بانک ها چه کاری می توانسته اند انجام بدهد که بقیه بانک ها قادر به انجام آن نبوده اند . این در حالیست که اکثر نظام های بانکی جهان برای تاسیس چنین بانک هایی تسهیلات ویژه ایی چون میزان سرمایه اولیه کمتر و سایر مسائل را در نظر می گیرند .

3. نرم افزارهای وارداتی :
در میان مدیران بانکی البته مدیرانی هم یافت می شوند که به موضوع نرم افزار اهمیت می دهند و برای آن هم هزینه می کنند . اما این دو موضوع الزاما باعث موفقیت آنها نمی شود . چالش دیگری که بانکهای ایرانی با آن دست وپنجه نرم می کنند بومی نبودن برنامه های است که با صرف هزینه های بسیار از خارج از کشور خریداری می شوند.
به عنوان نمونه بانک کشاورزی با هزینه بسیار بالایی یک نرم افزار بانکی را از کشور استرالیا خریداری کرد . اما با تمام هزینه هایی که بابت خرید این نرم افزار صرف شده و البته سایر هزینه هایی که بابت بکارگیری نرم افزار جدید توسط این بانک انجام شده است . امکانات این نرم افزار برای مدیران این بانک و کارمندانشان ناشناخته است و یا ابزارهای این نرم افزار در داخل ایران تعریف نشده هستند و از سوی دیگر بخشی از نیازهای این بانک نیز در این نرم افزار وجود ندارد . 

بانکهای دیگری هم که اقدام به خرید نرم افزار های خارجی کرده اند عموما با چنین چالشهایی دست به گریبان هستند . همه این عوامل باعث شده است تا بومی سازی نرم افزار های خارجی به یک روند پر هزینه و وقت گیر در نظام بانکی ما تبدیل شود .

4. تعریف پروژه و روند اجرایی آن :
یکی از مشکلاتی که باعث کاهش کارایی نرم افزارهای داخلی می شود مشکلاتی است که در زمینه تعریف پروژه ها و روند اجرایی آن ها وجود دارد . اکثر مدیران بانکی به دلیل نا آشنایی با علوم رایانه تصور می کنند که صرفا با واگذاری مسئولیت تدوین برنامه مورد نیازشان به یک گروه برنامه نویس می توانند برنامه ایی ایده آل برای سیستم شان فراهم آورند . در صورتیکه این تصور از اساس غلط است . شاید در فرایند نوشتن یک نرم افزار ساده ترین کار کد گذاری آن باشد که توسط برنامه نویسان کامپیوتر صورت می گیرد ولی در عین حال سخت ترین مرحله ، تعریف جامع و دقیق از نرم افزارهای مورد نیاز و همچنین نظارت بر حسن طراحی نرم افزار است که این وظایف باید با دقت و وسواس زیاد توسط مدیران بانکها انجام پذیرد اما متاسفانه به دلیل عدم شناخت موضوع این وظایف به عهده برنامه نویسان بانکی گذاشته می شود.

5. تعریف نشدن استاندارد ویژه برای نرم افزارهای بانکی: 
یکی از جدی ترین مشکلات در زمینه کیفیت نرم افزارهای بانکی فقدان استاندارد و به طبع نظارت در این زمینه است . بانک مرکزی متاثر از همان نگاه قدیمی در زمینه بانکداری اساسا توجهی به کیفیت برنامه های مورد استفاده در بانکهای عامل ندارد . به عنوان مثال هیچگاه از یک بانک در شرف تاسیس درخواست نشده تا نرم افزاری را که در نظر دارد با آن به سرویس دهی بپردازد را جهت بازبینی  معرفی نماید . (البته ذکر این نکته هم جالب توجه است که بانکهای خصوصی عموما دارای برنامه های نرم افزاری با کیفیت تری نسبت به همتایان  دولتی خود هستند گرچه آنها هم با همتایان خارجی خود در این زمینه فاصله دارند)

فقدان توجه و نبود نظارت در این حوزه به حدی است که تاکنون حتی ذابطه خاصی در تعیین دامنه خاص برای شماره حسابهای بانکی وجود نداشته است . این امر باعث پیدا شدن حسابهای مشترک در 3 بانک کشاورزی ، ملی  صادرات شده است  که با توجه به بهره برداری از سیستم ساتنا باعث بروز مشکلاتی برای بانکهای عامل و مشتریان آنها شده است و بانک مرکزی را بر آن داشته است تا بارها با صدور بخشنامه از شعب بانک ها بخواهد تا اطلاعات دریافت کننده وجه را به شکل کامل از مشتریان خود اخذ نمایند تا وجوه اشتباها به حساب دیگری نرود . 


شاخه‌های بانکداری الکترونیک
[list]
[*]بانک‌داری اینترنتی
[*]بانک‌داری مبتنی بر تلفن همراه و فناوری‌های مرتبط با آن
[*]بانک‌داری تلفنی
[*]بانک‌داری مبتنی بر نمابر
[*]بانک‌داری مبتنی بر دستگاه‌های خودپرداز
[*]بانک‌داری مبتنی بر پایانه‌های فروش
[*]بانک‌داری مبتنی بر شعبه‌های الکترونیکی
[/list]