کیست دندان چیست: بررسی علل،عوارض و علائم انواع کیست دندان

[m.shamsi]

کیست دندان چیست؟

یکی از انواع بیماری‌های لثه، کیست دندان است که شامل توده‌های دهانی است که با مواد مایع و نیمه جامد پر شده‌اند. این توده‌ها معمولا در قسمت‌ نرم دهان مثل لثه، لب و حتی قسمت‌هایی از فک که در آن دندانی رشد نکرده است، ایجاد می‌شوند. معمولا این توده‌ها به‌صورت غیرعفونی شروع به رشد می‌کنند اما ماهیت التهابی دارند. به‌همین علت در بخش مرکزی دندان تورم ایجاد می‌کنند.

زمانی‌ که اندازه کیست بزرگ شود به استخوان اطراف دندان فشار وارد می‌کند. این اتفاق تخریب استخوان اطراف دندان‌ها را در پی خواهد داشت. در نهایت شخص برای رهایی از شر درد آن مجبور به کشیدن دندان خود خواهد شد.

علل ایجاد کیست دندان

بعد از بررسی سوال کیست دندان چیست باید به انواع آن بپردازیم، این ضایعه به ‌علت پوسیدگی زیاد و آلودگی پالپ در ریشه دندان به‌وجود می‌آید. اگر پالپ بیش از حد آلوده شده باشد، اطراف دندان را نیز از طریق ریشه درگیر می‌کند و در نهایت کیست ایجاد خواهد کرد.

[list]
[*]در بعضی مواقع دندان‌هایی که از ریشه درمان شده‌اند یا پزشک آن‌ها را عصب‌کشی کرده است، در قسمت ریشه عفونت می‌کنند. معمولا این وضعیت به‌دلیل قطع درمان رخ می‌دهد.
[*]موقعیت نامناسب یا رشد غیرطبیعی دندان دائمی نیز می‌تواند دلیلی برای ایجاد کیست دندان باشد.
[*]افراد مبتلا به سندروم شبه خال سلول‌های قاعده‌ای (سندروم گورلین گولتز) نیز بیشتر در معرض ابتلا به کیست دندان هستند. در بدن این اشخاص ژنی برای سرکوب رشد چنین کیست‌هایی وجود ندارد.
[*]رشد دندان عقل
[*]جهش در سلول‌هایی که در رشد عادی دندان دخیل هستند.
[/list]

علائم کیست دندان

کیست دهانی که عفونت نکرده است، علائمی ندارد. در صورت بزرگ شدن کیست شخص با علائم زیر مواجه می‌شود:

[list]
[*]درد
[*]فشار
[*]التهاب و قرمزی
[/list]

کیست‌هایی که در بافت مخاطی دهان رشد می‌کنند مشابه با زخم یا تاول هستند. کیست‌های این قسمت از دهان را تنها می‌توان با اشعه ایکس تشخیص داد.

زمانی ‌که دندان شخص پوسیده می‌شود درد آن به ناحیه پالپ یعنی قسمتی که سلول‌های خونی و انتهای اعصاب قرار دارد، می‌رسد. معمولا محل دقیق این درد مشخص نیست و شخص آن را در گونه‌ها و قسمت‌های مختلف فک خود احساس خواهد کرد. تشخیص دندانی که در ریشه آن کیست به‌وجود آمده است، کار آسانی نیست اما در بیشتر مواقع لثه این دندان‌ها ورم می‌کنند.

 انواع کیست دندان

این توده انواع مختلفی دارد و ۵ نوع اصلی آن شامل موارد زیر است.

کیست پری اپیکال

این نوع کیست در لثه و در نزدیکی ریشه دندان به‌وجود می‌آید. معمولا پس از عفونت‌های دندانی ایجاد می‌شود. برای درمان عفونت دندان نباید تنها به مصرف آنتی بیوتیک‌ها اکتفا کرد. با نادیده گرفتن چنین عفونت‌هایی احتمال ایجاد کیست در لثه و در اطراف ریشه دندان افزایش می‌یابد.

اگر کیست پری اپیکال به‌موقع درمان نشود، به‌مرور زمان بخش بیشتری از استخوان دندان را از بین خواهد برد. معمولا پزشکان از عصب‌کشی برای درمان عفونت دندان استفاده می‌کنند. اگر امکان درمان با این روش وجود نداشته باشد، دندان را باید کشید.

کیست دنتی ژروس

این نوع کیست‌ها در قسمت‌هایی از لثه که دندانی در آن رشد نکرده است، ایجاد می‌شوند و می‌توانند به استخوان این ناحیه آسیب بزنند. برای درمان این نوع کیست باید دندان عقل شخص کشیده شود.

کیست پریودنتال طرفی

این نوع کیست با درد همراه نیست و معمولا با عکس‌برداری تشخیص داده می‌شود. درمان نکردن این کیست می‌تواند به استخوان‌های نزدیک به آن آسیب برساند. این نوع کیست دهانی با عمل جراحی روی صندلی دندانپزشکی قابل درمان است.

کیست رزیجوال

این توده در اطراف ریشه دندان رشد می‌کند و در واقع نوعی کیست پری اپیکال به‌شمار می‌رود. این نوع کیست پس از کشیدن دندان نابود نمی‌شود و برای خارج کردن آن احتیاج به جراحی روی صندلی دندانپزشکی خواهد بود.

کیست رویشی

این نوع کیست معمولا در دهان کودکان رشد می‌کند. زمانی‌که دندان‌های کودک در حال خارج شدن از استخوان لثه هستند این کیست به‌وجود می‌آید. معمولا این نوع کیست احتیاجی به درمان ندارد و با رشد کامل دندان در دهان از بین می‌رود.

روش های درمان کیست دندان

این توده دهانی با توجه به نیاز بیمار و نوع کیست تشکیل شده، با یکی از دو روش زیر درمان می‌شود:

درمان جراحی کیست دندان

معمولا چرک کیست دندان و لثه باید از طریق جراحی خارج شود. این درمان درد و فشار ناشی از آبسه دندان را برای بیمار کاهش می‌دهد. دندانپزشک ناحیه آسیب‌دیده‌ای را که دارای عفونت است، پاک‌سازی می‌کند.

دندانپزشک معمولا برای درمان کیست پری اپیکال باید عکس رادیولوژی شخص را برای تشخیص محل دقیق توده بررسی کند. در نهایت از عصب کشی دندان برای درمان استفاده می‌شود.

درمان فوری کیست دندان

در این روش پس از عصب کشی پوسته خارجی دندان در دهان باقی می‌ماند. دندانپزشک یک سوراخ را در دندان با استفاده از مته مخصوص ایجاد می‌کند تا عفونت‌ها از قسمت ریشه خارج شوند.

باید بدانید که دندان پس از عصب کشی به ‌علت خارج کردن رگ‌های خونی و اعصاب دیگر زنده نیست اما می‌توان از آن تا مدتی طولانی استفاده کرد. در مورد مزیت این روش هم باید بگوییم که زیبایی دندان‌ها حفظ می‌شود و فضای خالی بین آن‌ها به‌وجود نمی‌آید.

لازم به‌ ذکر است که انتخاب روش درمان بستگی به نظر پزشک شما دارد و می‌تواند با توجه به اندازه فک و محل کیست دندان، متفاوت باشد.

عوارض عدم درمان کیست دندان

این توده با رشد خود عوارضی را برای دهان ایجاد می‌کند و بعضی از این مشکلات ممکن است شخص را تا چند ماه درگیر کنند. عوارض شایع این نوع کیست شامل موارد زیر است:

[list]
[*]فک شخص ضعیف می‌شود.
[*]عفونت دهانی گسترش می‌یابد و انجام درمان‌هایی مثل ایمپلنت سخت خواهد شد.
[*]در عملکرد معمول دهان و دندان اختلال به‌وجود می‌آید.
[*]ممکن است دندان‌ها و بافت‌های مجاور کیست آسیب ببینند و به آن‌ها فشار وارد شود.
[*]روی لثه تورم و برآمدگی ایجاد می‌‌کند و ممکن است شخص دچار بی‌حالی و تب‌ و لرز شود.
[/list]

پیشگیری از بروز کیست دندان

معمولا تا زمانی‌که پوسیدگی دندان با درد همراه نباشد توسط افراد نادیده گرفته می‌شود. پس از رسیدن پوسیدگی به ناحیه داخلی دندان یعنی قسمتی که سلول‌های خونی و انتهای اعصاب قرار دارد شخص احساس درد خواهد کرد.

پوسیدگی نقطه آغاز کیست دندان است. پس از تشکیل پلاک در دهان و رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان، شرایط برای رشد این توده فراهم می‌شود.

رژیم غذایی نامناسب نیز می‌تواند در رشد این عارضه موثر باشد. باکتری‌ها از شکر موجود در مواد غذایی خاص برای تولید اسید استفاده می‌کنند و پس از مدتی به لایه مینا و عاج دندان آسیب می‌زنند. در نهایت قسمت پالپ دندان نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

برای حفظ بهداشت دندان و دهان باید هر شخص دو بار در سال به دندانپزشک مراجعه کند تا از تشکیل و رشد کیست دندان نیز جلوگیری شود.

استفاده روزانه از مسواک، نخ دندان و ضدعفونی کننده دهان در پیشگیری از بروز این ضایعه بسیار موثر است. همچنین بهتر است تا حد ممکن از مصرف مواد غذایی مضر برای دندان مثل نوشابه بپرهیزید و سیگار نکشید.