اثرات آلودگی ژنیِ محصولات دستکاری ژنتیکی شده بر محیط زیست و سلامت

[زهرا معظمی گودرزی]

مقدمه:

یکی از دغدغه های همیشگی بشر، موضوع تامین منابع غذایی بوده است لذا با هدف تولید کمی و کیفی بهتر محصولات کشاورزی، انواع روشها را از جمله زراعت تناوبی،آبیاری بهینه و استفاده از کود حیوانات و ... مورد آزمایش قرار داده است.به گزارش سلامت نیوز به نقل از پایگاه اطلاع رسانی زیست بوم در مهندسی ژنتیک یک ژن خارجی " ترانسژن" از ژنوم موجودی غیرمرتبط به ژنوم موجود گیرنده الحاق می شود و از آنجا که آن ژن خارجی حاوی صفتی بخصوص است(مثلا صفت مقاومت به گرما وسرما ، شوری و ...)،این صفت در موجود گیرنده نیز بروز پیدا می کند.

بطور مثال انتقال ژن "مقاومت به سرما" از ماهی به گوجه فرنگی باعث افزایش مقاومت گوجه فرنگی در برابر سرما می شود. بر تمامی متخصصان ژنتیک واضح است که این انتقال ژن بطور طبیعی در طبیعت اتفاق نمی افتد و تنها در برخی ارگانیسم‏‏‏های خاص و بصورت انتخاب طبیعی و درطی میلیون ها سال ممکن است حادث شود. ولی در آزمایشگاه، محققین مهندسی ژنتیک در ظرف مدت کوتاهی قادر به انجام این کار هستند. از آنجا که این دستکاری ژنتیکی طی شرایطی غیر طبیعی و توسط دست بشر به وجود می آید لذا می تواند تبعات پیش بینی نشده ای در بر داشته باشد.

نمونه ای از انتقال افقی:
 در طی مهندسی ژنتیک ، تقریبا همیشه یک ژن مقاومت به آنتی بیوتیک نیز وجود دارد که همراه ژن مورد نظر به ژنوم گیاه گیرنده الحاق می شود، در صورت مصرف این گیاه نوترکیب یا فراورده‏های حاصل از آن توسط انسان ممکن است ژن مقاومت به آنتی بیوتیک موجود در آن محصول، به باکتری ساکن در بدن انسان منتقل گردد و در ترکیب جمعیت باکتری های مفید بدن که در حفظ توازن دستگاه گوارش و تقویت سیستم ایمنی بدن نقش مؤثری دارند، تغییراتی ایجاد کند. این تغییرات می توانند اثرات سوئی بر سلامت فرد داشته باشند.

نمونه ای از انتقال عمودی:

دانه های گیاهان دستکاری شده ژنتیکی می توانند توسط عوامل فیزیکی مانند گرده افشانی از مرزهای جغرافیایی عبور کرده(گاهی توسط باد تا شعاع 200 کیلومتر جابجا می شوند) و بخصوص در مواردی که به یک جمعیت وحشی هم نوع و خویشاوند برخورد کرده و با آنها لقاح می یابند که نتیجه آن پیدایش نسل دورگه ای است که نیمی از محتوای ژنوم خود را از گیاه دستکاری شده ژنتیکی گرفته است. انتقال ژن نوترکیب به جمعیت فرزندان دورگه (هیبرید)، درواقع نمونه ای از انتقال عمودی است.




همچنین دانه گرده از گياهــان تغيير يافته ژنتيكي به گياهان زراعي ذرت در مكزيك و كانادا و به درخت پاپايا در هاوايي انتقال پيدا كرده است و باعث آلوده شدن نسل بوجود آمده ازاین درختان شده است .

با توجه به خطرات بالقوه ای که تولید و یا واردات محصولات دستکاری شده ژنتیکی، انسان و محیط زیست را تهدید می کند، و مقالات متعددی در این رابطه در دنیا وجود دارد، لذا نگرانی از احتمال بروز مشکلات و پیامدهای ناشناخته و پیش بینی نشده این محصولات نو ظهور در کشور، نابجا نمی باشد.از این رو نیاز حتمی به کنترل و نظارت بر تولید و یا واردات این محصولات و ایجاد یک سازماندهی جدی جهت انجام بررسی ها و آزمایشات لازم چه از جهت وارد کردن این محصولات(ایجاد بخش تخصصی در گمرک و سایر مبادی ورودی) و یا فراورده های آنها و چه از جهت تولید داخلی بسیار ضروری می باشد.

سلامت نیوز: اثرات آلودگی ژنیِ محصولات دستکاری ژنتیکی شده بر محیط زیست و سلامت

http://شرکت پردیس فناوری کیش-طرح مشاورهم...ت و مدیریت