اثرات خشکسالی بر محیط زیست

[Fatemehjedarihashemi]

۱)  خسارت به گونه های جانوری شامل:

•        خسارت به تنوع گونه ای، کاهش و تخریب زیستگاه ماهیان و حیات وحش

•        کوچ و مهاجرت بی رویه حیوانات وحشی به لحاظ کمبود آب و غذای کافی

•        افزایش آسیب پذیری شکار (به دلیل تمرکز گونه های نزدیک آب)

•        افزایش بیماری و تنش در گونه های در معرض خطر

•        کاهش باروری و جمعیت وحوش و انقراض محلی

•        عدم جفت گیری و تخم گذاری پرندگان وحشی از جمله کبک، تیهو، باقرقره و ... در نتیجه کاهش جمعیت آنها

•        بروز بیماری های مختلف در بین حیات وحش و مرگ و میر بیشتر در نتیجه افزایش ارتباط با تولیدات کشاورزی از قبیل استفاده از حیوانات از مزارع

•        خشک شدن اکثر زیستگاههای آبی طیبعی و انسان ساخت که زیستگاه پرندگان مهاجر و کنار آبزی می باشد که در نتیجه آن اختلال در روند زندگی پرندگان مهاجر رخ می دهد

2) اثرات هیدرولوژیکی، شامل:

•        تغییر در ویژگی های فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی آب ها و در نتیجه اثر بر روی کیفیت آب (افزایش غلظت نمک، دما، PH، اکسیژن محلول، گل آلودگی آب، افزایش غلظت آلاینده ها و کاهش خودپالایی رودخانه ها) 

•        سطح آب پایین تر در مخازن، دریاچه ها و حوضچه های ذخیره آب

•        کاهش جریان آب رودخانه ها، به ویژه در تابستان

•        خسارت به تالاب ها و تأثیر روی مدخل رودخانه و مصب ها (تغییر در سطح شوری)

•        افزایش تخلیه آب زیرزمینی و نشست زمین و افزایش پتانسیل زلزله

•        افزایش خسارت در دستگاههای آب ساحلی

3) خسارت به جوامع گیاهی شامل:

•        خسارت به تنوع گونه ای به ویژه درختان

•        ضعیف شدن پوشش گیاهی، خشک شدن گیاهان علوفه ای و مرتعی و در نتیجه اختلال در زنجیره غذایی وحوش

•        خسارت به کمربندهای سبز و مناطق حفاظت شده به وسیله درختان

•        تهدید و نابودی گونه های نادر گیاهی

•        هجوم آفات گیاهی د رهنگام خشکسالی

•        تعلیف غیر مجاز در مناطق چهارگانه به دلیل نبود علوفه کافی در سایر مناطق. (مناطق چهارگانه عبارتند از: پارک ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاههای حیات وحش و منطقه حفاظت شده. این مناطق به علت ارزش های زیست محیطی و ضرورت حفظ و تکثیر جانوران و گیاهان در این مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارند. ورود و هرگونه بهره برداری از این مناطق براساس دستورالعمل خاصی است)

•        افزایش شدت و تعداد آتش سوزی

4) افزایش فرسایش آبی و بادی، کاهش کیفیت خاک، فرسایش شدید خاک به لحاظ عدم پراکنش متعادل نزولات جوی و بی نظمی در چرخه اکولوژیکی و شرایط اقلیمی منطقه

5) اثر بر کیفیت هوا (خاک و آلودگی ها)

6) کیفیت چشم اندازها و بینایی (گرد و غبار، پوشش گیاهی و ...)

7) تأسیسات زیربنایی و رفاهی و تلفات جانی شامل: 

·        خسارت وارده به امکانات زیربنایی کشاورزی: 

الف) تخریب انهار، شبکه های آبیاری و زهکشی، قنوات و سردهنه های آبگیری از رودخانه ها. 

ب) خسارات وارده به چشمه ها و ایستگاههای پمپاژ

ج) پر شدن سریع مخازن و سدها از رسوبات و کاهش حجم مفید آنها

·        خسارات وارده به بخش صنعت: جدا از خسارات مستقیم به کارخانه و مواد اولیه آنها، خسارات غیر مستقیم به صورت بیکاری کارگران و کاهش تولید و عدم دسترسی به مواد اولیه آشکار می شود. 

·        در بخش زیربنایی و رفاهی: شامل تخریب و یا صدمه به شبکه راههای کشور، به ویژه راههای روستایی، تخریب خطوط انتقال نیرو و قطعی آب و برق در شهرها از دیگر صدمات وارده به این بخش است. 

·        تلفات جانی: مهم ترین خسارات سیل و خشکسالی در یک منطقه را تلفات انسانی آن تشکیل می دهد. 

 اقتباس  از گزارش راهبردب مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص با عنوان پدیده خشکسالی و مقابله با تبعات زیست محیطی آن در کشور