حقوق مصرف کنندگان

[heyvalaw]

حقوق مصرف کنندگان یکی از موضوعاتی است که توسط قانونگذار به طور جدی حمایت می شود و حتی در مواردی ممکن است مجازات کیفری برای آن در نظر گرفته شود . در ایران طبق قانون حمایت از حقوق مصرف کننده ، تولید کنندگان وظایفی چون ارائه ضمانت نامه ، داشتن نمایندگی ، الصاق برچسب قیمت و ... دارند تا حقوق مصرف کننده رعایت شده و بازار در وضعیت مطلوب تری قرار گیرد .


مصرف کنندگان یکی از گروه هایی هستند که قانونگذار حمایت از آن ها را وظیفه ی خود می داند ؛ چرا که تولیدکنندگان با در دست داشتن سرمایه و قدرت تولید ، می توانند قیمت ها و کیفیت محصولات را از طریق انحصار تحت الشعاع قرارداده و به دنبال آن حقوق مصرف کنندگان را تحت الشعاع قرار دهند .
مصرف کننده حق دارد از بین کالاهای با کیفیت و قیمت های منطقی محصول مورد نظر خود را انتخاب کند این این موضوع بدون نظارت قانونی امکان پذیر نیست . به همین دلیل ما در این مقاله ابتدا مفهوم حقوق مصرف کنندگان را بیان کرده و سپس قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان را در ایران مورد بررسی قرار دادیم .


حقوق مصرف کنندگان
حقوق مصرف کنندگان یکی از موضوعات اساسی و مهم در نظر قانونگذاران کشورها علی الخصوص کشور های توسعه یافته است . این موضوع آن چنان مهم است که به طور جدی قوانینی در این زمینه تصویب شده و نظارت و ضمانت اجراهای کیفری برای تخلف و زیر پا گذاشتن حقوق مصرف کننده پیش بینی شده است . در حقیقت از تمامی ظرفیت های موجود برای حمایت از حقوق مصرف کنندگان استفاده شده است .
از طرفی تولیدکنندگان به خصوص در کشورهای صنعتی به این رشد و باور رسیده اند که در رعایت ضوابط لازم برای حقوق مصرف کنندگان ، باعث اعتماد سازی بیشتر و جذب مشتری بیشتر برای کالاهای خود می شود . این موضوع به این دلیل است که در بازارهایی که مصرف کنندگان حق انتخاب دارند ، کالاهایی تقاضای بیشتری دارند که کیفیت بهتر و قیمت مناسب تر داشته باشند ، در نتیجه تولیدکنندگان چاره ای جز ارتقای سطح کیفی محصولات و تنظیم قیمت ها ندارند .
بنابراین رعایت حقوق مصرف کنندگان یکی از شاخصه اقتصاد پیشرفته و حمایت از آن یکی از ظایف حاکمیتی قانونگذار حکیم در یک سیستم حقوقی پویا است . سوال مهمی که در این راستا پیش می آید این است که کشور ما در این زمینه چه رویکردی اتخاذ نموده و قانونگذار ما چه تدبیری اندیشیده است ؟ این ها سوالاتی هستند که ما در بخش بعد به آنها پاسخ داده ایم .

حمایت از حقوق مصرف کننده در ایران
همان طور که بیان شد حقوق مصرف کنندگان یکی از موضوعاتی است که لازم است به طور جدی توسط قانون گذار حمایت شود . دولت در حوزه وظایف حاکمیتی خود ، همچون دستی بالاتر از تمام قدرت ها عمل کرده و صلاح دید خود را اعمال می کند .

در ایران در سال 1388 قانونی تحت عنوان قانون حمایت از مصرف کنندگان تصویب شد که برای بنگاه های اقتصادی و تولبد کنندگان الزاماتی جدی در پی داشت . این قانون که توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است شامل 5 فصل و 22 ماده است و شامل وظایف عرضه کنندگان کالا و خدمات در قبال حقوق مصرف کنندگان ، تشکیل انجمن های حمایت از حقوق مصرف کنندگان ، نحوه رسیدگی به تخلفات و نیز جریمه ها و مجازات عرضه کنندگان کالا ها و خدمات معیوب می باشد . 

بخش اول این قانون یعنی وظایف عرضه کنندگان کالا و خدمات از این قرار است ؛ یعنی طبق این قانون ، کلیه عرضه کنندگان کالا و خدمات ، مسئول صحت و سلامت کالا و خدمات عرضه شده به مصرف کنندگان بوده و باید کلیه خسارات مادی و معنوی ناشی از عیب یا عدم انطباق کالا یا خدمات را جبران کنند . در قانون حمایت ، عرضه کنندگان کالا و خدمات ،موارد زیر را باید رعایت کنند؛ البته پایبندی به این موارد از طرف بنگاه های اقتصادی ، ضمن کمک به رعایت حقوق مصرف کنندگان ، به  رقابت پذیری این بنگاه ها نیز کمک می کند:

[list]
[*]ارائه ضمانت نامه به مصرف کنندگان : ارایه ضمانت نامه، بنگاه های اقتصادی را مجبور به تولید کالاهایی می کند که سالم بوده و تا مدت ضمانت، دچار عیب و نقص نشوند .
[/list]
[list]
[*]ارائه اطلاعات به مصرف کنندگان : عرضه کنندگان باید اطلاعات لازم و کافی از قبیل نوع ، کیفیت ، کمیت،  دستورات قبل از مصرف ، تاریخ تولید و انقضای محصول و سایر مشخصات کالا را در اختیار مصرف کنندگان قرار دهند ، تا اعتماد مصرف کنندگان به آن کالا جلب شده و آن را با خیال راحت و با آگاهی کامل مصرف کنند .
[/list]
[list]
[*]داشتن نشان استاندارد: طبق قانون حمایت، داشتن نشان استاندارد در مورد کالا و خدمات مشمول استاندارد اجباری ، لازم است .
[/list]
[list]
[*]داشتن نمایندگی رسمی و تعمیرگاه مجاز : کلیه عرضه کنندگان شامل تولید کنندگان و وارد کنندگان کالا های سرمایه ای ( مثل خودرو ) ، مکلف به داشتن نمایندگی رسمی و تعمیرگاه مجاز ، تأمین قطعات یدکی و ارایه سرویس و خدمات پس از فروش می باشند . مشتریان ، به دنبال کالاهای سرمایه ای هستند که در موقع نیاز به تعمیر و یا تعویض قطعات،  در اکثر نقاط کشور دارای نمایندگی باشند تا بدون کوچکترین محدودیتی بتوانند با دسترسی به تعمیرگاه یا نمایندگی مجاز ، کالای سرمایه ای خود را از قبیل ماشین شخصی یا ماشین آلات تولیدی را تعمیر یا سرویس کنند و وجود مزیت فوق ، باعث می شود تقاضای کالای مذکور بالا رفته و قدرت رقابت پذیری آن افزایش یابد .
[/list]
[list]
[*]الصاق برچسب قیمت روی کالا یا نصب روی تابلو در محل : طبق قانون حمایت ، کلیه عرضه کنندگان کالا و خدمات مکلفند با الصاق برچسب روی کالا یا نصب تابلو در محل کسب یا حرفه ، قیمت واحد کالا یا دستمزد خدمت را به طور روشن و مکتوب به گونه ای که برای همگان قابل رویت باشد ، اعلام نمایند . این کار ، باعث شفاف سازی قیمت برای مشتریان و جلب اعتماد آنان به بنگاه های مذکور در قیمت گذاری کالا و خدمات از طرف آن بنگاه ها شده و موجب حفظ و افزایش مشتریان می شود .
[/list]
[list]
[*]جرم بودن هرگونه تبانی یا تحمیل شرایط از سوی عرضه کننده ها : هرگونه تبانی و تحمیل شرایط از سوی عرضه کنندگان کالا و خدمات که موجب کاهش عرضه ، تنزل کیفیت و یا افزایش قیمت شود ، جرم محسوب می شود . با این قانون از انحصارگرایی جلوگیری می شود ؛ زیرا انحصارگرایی ، از رقابت سالم بنگاه های اقتصادی در بازار، جلوگیری می کند.
[/list]اگر بازار کالا و خدمات، دچار انحصار بوده و از رقابت پذیری لازم برخوردار نباشد، به صورت انحصارگونه در دست عده معدودی شرکت خواهد افتاد و به همان تناسب حق انتخاب مصرف کنندگان کاهش خواهد یافت و شرکت های انحصارگر ، کالاها و خدمات خود را ، با هر قیمت و کیفیتی به مصرف کننده ، تحمیل خواهند کرد .
این موضوع در ایران توسط شورای ملی رقابت کنترل و نظارت می شود. همچنین افراد می توانند در سامانه ی شورای ملی رقابت شکایت خود را ثبت کنند تا پیگیری های لازم انجام شود . برای آشنایی با شورای ملی رقابت به مقاله مربوط به آن و برای اطلاع از نحوه شکایت به مقاله ثبت شکایت در سامانه ملی رقابت مراجعه کنید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد رعایت حقوق مصرف کننده در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون رعایت حقوق مصرف کننده پاسخ دهند .

سوالات متداول

1- حقوق مصرف کننده چیست ؟
حقوق مصرف کننده عبارت است از حق برخورداری از کالای با کیفیت و حق انتخاب از میان آن ها با قیمت مناسب که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است .

2- آیا در ایران از حقوق مصرف کننده حمایت می شود ؟
در ایران قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان از حقوق این گروه حمایت می کند که در این مقاله توضیح داده شده است .

3- چه چیز های نقض حقوق مصرف کننده محسوب می شود ؟
انحصار ، عدم ارائه ضمانت نامه ، مشخص نبودن قیمت ها و ... مواردی هستند که نقض حقوق مصرف کننده محسوب می شوند .
منبع : حقوق مصرف کنندگان