شرایط شاهد و جرح و تعدیل شهود

[heyvalaw]

در قانون برای شاهد شرایط خاصی ذکر شده و باید دانست طرفین دعوی می توانند اقدام به جرح شاهد و تعدیل شهود نمایند. جرح شاهد با شهادت بر فقدان یکی از شرایطی است که قانون برای شاهد مقرر کرده و تعدیل شاهد، شهادت بر وجود شرایط مذکور برای شاهد است. برای اینکه چگونه شهود را جرح کنیم باید دانست قبل از ادای شهادت می توان شهود را طی لایحه ای جرح نمود مگر اینکه موجبات جرح پس از شهادت معلوم شود.


شهادت عبارت است از اینکه شخصی که اطلاعاتی راجع به یک دعوی دارد، نزد مراجع قضایی بیان نماید. شهادت شهود یکی از مهمترین ادله اثبات دعوی در امور کیفری و حقوقی محسوب می شود. به همین دلیل قانونگذار شرایطی را برای شهادت و شاهدان پیش بینی نموده است که در صورت نبود آنها می توان اقدام به جرح شاهد و تعدیل شهود نمود. از همین رو همیشه و در همه حال نمی توان به شهادت شهود استناد و اکتفا کرد.
گاه پیش می آید شما طرف دعوایی قرار می گیرید که طرف مقابلتان اقدام به فراهم آوردن شهود دروغین می نماید و قصد دارد با این کار، شما به اتهام انتسابی متهم شده و در مخمصه بیفتید. همین مسئله سبب شده است تا در قانون مسئله جرح شاهد و تعدیل شهود پیش بینی شود.
در این مقاله ابتدا شرایط قانونی شاهد برای شهادت ذکر می شود، به مساله جرح شاهد و تعدیل شهود و اینکه چگونه شاهد را جرح کنیم  می پردازیم و مدت زمان جرح و تعدیل شهود را مورد بررسی قرار داده و در ادامه نمونه لایحه جرح شهود را در اختیار شما عزیزان قرار می دهیم.


شرایط قانونی شاهد برای شهادت
به کسی که در مرجع قضایی با توجه به دیده ها، شنیده ها و محسوسات خود به نفع یکی و به ضرر دیگری اخباری را می دهد، شاهد و به عمل او شهادت می گویند. که در قانون برای شاهدی که در دادگاه عمل شهادت را انجام میدهد شرایطی ذکر گردیده و تنها در صورت دارا بودن همه این شرایط است که شهادت معتبر خواهد بود و قاضی می تواند بعنوان یک دلیل شرعی به آن استناد و بر اساس آن حکم بدهد. در صورت نبود حتی یکی از شرایط می توان اقدام به جرح شاهد نمود. از جمله شرایط قانونی شاهد می توان به موارد زیر اشاره نمود:
بلوغ
عقل
ایمان
طهارت مولد یا حلال زاده بودن
عدالت
نداشتن نفع شخصی در دعوا
نداشتن دشمنی با طرفین دعوا
عدم اشتغال به ولگردی و تکدی
البته مطابق قانون قدیم، داشتن رابطه خویشاوندی بین شاهد و طرف دعوی یکی از موارد جرح شاهد محسوب می شد، اما با توجه به نسخ این قانون، شهادت اقوام و بستگان در دادگاه دیگر با منع قانونی مواجه نیست و در حال حاضر داشتن رابطه خویشاوندی جزء موارد جرح شاهد محسوب نمی شود. ولی در هر حال، تشخیص  ارزش و تاثیر شهادت خویشاوندان با دادگاه است و قاضی است که در این مورد تصمیم می گیرد. لذا ممکن است که قاضی تحت عنوان مطلع، به اظهارات آنها رسیدگی کند.
بر این اساس ، هرگاه در دعوایی به شهادت شهود استناد شود و دادگاه آن را مؤثر در دعوی تشخیص بدهد، در اصطلاح « قرار استماع گواهی گواهان » را صادر می نماید و شهادت شهود را استماع می کند. قبل از اینکه این شهادت شنیده شود، مسئولیت و مجازات شهادت دروغ به شاهد تفهیم می شود و پس از آن، شاهد سوگند داده می شود به اینکه حقیقت را بگوید.
در ادامه به بررسی معنای جرح شاهد و تعدیل شهود می پردازیم و بیان می کنیم چگونه شاهد را جرح کنیم و نمونه لایحه ای از جرح شاهد و تعدیل شهود خدمت شما عزیزان ارائه می نماییم.
حتما بخوانید: شهادت یا گواهی در دادگاه و انواع آن 

جرح و تعدیل شهود
شهادت یکی از مهم ترین ادله های اثبات در دعوا به شمار می رود و قواعد مربوط به شرایط شاهد جزء قواعد آمره به شمار می آیند، به این معنا که حتما باید همانگونه که در قانون پیش بینی شده است رعایت شوند. بنابراین در مرحله اول خود دادگاه مکلف است در صورتی که نداشتن شرایط فوق را در مورد یک شاهد احراز نمود، به شهادت اثری ندهد. اما اگر دادگاه از فقدان شرایط مقرر در مورد شاهد بی اطلاع بود، فردی که مدعی نبودن این شرایط در شاهد است، باید آن را اثبات نماید که به این عمل جرح گفته می شود و چنانچه شاهد رد شود طرف مقابل می تواند به دفاع از صلاحیت شاهد بپردازد که به این عمل در اصطلاح تعدیل گفته می شود. 
تعریفی که قانونگذار برای جرح و تعدیل شهود ارایه کرده است، بدین شرح است: « ادعای فقدان یکی از شرایطی که قانون برای شاهد مقرر کرده است و از ناحیه طرفین دعوا صورت می گیرد».
هنگامی که یکی از طرفین اقدام به جرح شهود طرف مقابل می نماید، بدین معنا که مدعی می شود یکی از شرایط قانونی شاهد در فرد شهادت دهنده وجود ندارد و دادگاه اقدام به رد صلاحیت وی به عبارتی جرح شهود می نماید، مدعی صلاحیت شاهد می تواند برای اثبات صلاحیت شاهد جرح شده اقامه دلیل کند که این عمل در اصطلاح حقوقی تعدیل شهود نام دارد.
بیشتر بخوانید: رجوع شاهد از شهادت در دادگاه و پیامدهای آن

مدت زمان جرح و تعدیل شهود
حال این سوال مطرح است که چگونه شاهد را جرح کنیم و مدت زمان جرح شهود در قانون چه زمانی است. بر اساس قانون، جرح شاهد بایستی قبل از ادای شهادت انجام شود. اما در صورتی که پس از شهادت معلوم شود که موارد جرح شاهد وجود داشته اند، می توان باز هم ایراد جرح شهود را مطرح نمود که در این حالت تا پیش از صدور حکم بایستی جرح شهود انجام گیرد و مطابق قانون، دادگاه موظف است که به موضوع جرح رسیدگی و اتخاذ تصمیم نماید.
البته در صورتی که شاهد از سوی دادگاه رد شود و یا طرف مقابل ادعا کند شاهد موارد جرح را دارد، کسی که شاهد را معرفی نموده می تواند اقدام به تعدیل نموده بدین نحو که دلایل خود را برای اثبات صلاحیت شاهد به دادگاه ارائه نماید و دادگاه به آن رسیدگی می کند. در ادامه مقاله نمونه لایحه جرح شهود ارائه شده است.
بیشتر بخوانید: جرح و تعدیل گواه، موارد و مهلت آن

نمونه لایحه جرح و تعدیل شهود
در خصوص جرح شاهد و تعدیل شهود و پاسخ به اینکه چگونه شهود را جرح کنیم؟ می توان گفت: فرد مدعی عدم وجود شرایط قانونی شاهد می تواند قبل از ادای شهادت طی لایحه ای و با ذکر آنچه از شرایط قانونی شاهد در فرد شهادت دهنده وجود ندارد اقدام به جرح شهود طرف مقابل نماید که در ادامه نمونه لایحه جرح و تعدیل شهود به پیوست تقدیم می گردد.
نمونه لایحه جرح شهود
نویسنده: دینا
حجم:173KB
دانلود فایل
در ادامه بخوانید: دعاوی قابل اثبات با شهادت شهود
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط شاهد و جرح و تعدیل شهود در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط شاهد و جرح و تعدیل شهود  پاسخ دهند.

سوالات متداول

1- شرایط قانونی شاهد شرعی برای شهادت چیست؟
از جمله شرایطی که برای شاهد شرهی در ماده 177 قانون مجازات اسلامی ذکر گردیده است عقل بلوغ ایمان حلال زاده بودن و موارد دیگری است که در صورت نبود آنها شهادت بی اثر خواهد بود که در متن مقاله به طور کامل ارائه شده است.

2- جرح و تعدیل شهود به چه معناست؟  
شهادت بر نبود یکی از شرایط شاهد شرعی را جرح شاهد و شهادت بر وجود شرایط مذکور را تعدیل شاهد می گویند که در متن مقاله به طور کامل ارائه شده است.

3- مدت زمان جرح و تعدیل شهود چه میزان است؟
مطابق قانون جرح شاهد شرعی باید قبل از ادای شهادت صورت گیرد مگر اینکه موجبات جرح پس از شهادت معلوم شود که در متن مقاله به طور کامل ارائه شده است.
منبع : شرایط شاهد و جرح و تعدیل شهود