نحوه قضاوت اداری

[heyvalaw]

در خصوص نحوه قضاوت اداری ، کشورهای مختلف رویکردهای متفاوتی دارند . در برخی کشورها این امر به عهده مراجع قضایی عام می باشد و در برخی دیگر از کشورها ، در اختیار مرجعی خاص و تخصصی ؛ که این رویکرد در نظام حقوقی ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است .

یکی از اصول کلی مورد رعایت در قوه قضاییه آن است که مراجع قضایی باید واحد باشند و دادگاه ها به تمامی دعاوی رسیدگی نمایند و به همین دلیل ، در برخی از کشورها ، کلیه دعاوی اعم از دعاوی حقوقی ، کیفری و اداری در دادگاه های دادگستری حل و فصل می شوند .

در مقابل ، برخی از کشورها قایل به تمایز و اختلاف در رسیدگی به دعاوی اداری از سایر دعاوی حقوقی شده اند و دعاوی که در درون دستگاه های اداری به وجود می آیند ، توسط دادگاه های اداری و با استفاده از شیوه های قضاوت اداری مورد رسیدگی قرار می گیرند .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که قضاوت اداری به چه معناست و رسیدگی به دعاوی اداری یا قضاوت اداری در سایر نظام های حقوقی به چه ترتیبی است و در نهایت ، وضعیت قضاوت اداری را در نظام داخلی ایران مورد بررسی قرار می دهیم .

قضاوت اداری چیست

امروزه با گسترده شدن نقش و فعالیت های دولت در جامعه ، زمینه های ایجاد تعارض منافع میان افراد با دولت بیشتر شده است و بر خلاف گذشته که دولت از بابت رفتارهای خود پاسخگو نبود ، امروزه اصل بر این است که دولت ها و ادارات در صورت وارد کردن زیان به شهروندان ، در قبال آنها پاسخگو می باشند و باید ضرر و زیان های موجود را جبران کنند .

به همین دلیل ، باید مراجعی ایجاد شوند تا به قضاوت اداری میان شهروندان و دولت بپردازند . با توجه به توضیحات مذکور ، قضاوت اداری را می توان نوعی از قضاوت دانست که در زمینه مسائل و موضوعات مربوط به حقوق اداری مطرح می شود و در واقع به قضاوتی گفته می شود که برای حل و فصل دعاوی اداری میان شهروندان با دولت پیش بینی شده است و با دعاوی کیفری یا جزایی و یا دعاوی حقوقی میان افراد خصوصی متفاوت است .

لازم به ذکر است که قضاوت اداری با استفاده از تشریفات و آیین های دادرسی مخصوص به خود باید انجام گیرد که متفاوت با سایر تشریفات قضایی می باشد و همین مسئله سبب شده است که قضاوت اداری در برخی از نظام های حقوقی با استفاده از سازوکارهایی اختصاصی همچون ایجاد مراجع اداری یا مراجع شبه قضایی انجام گیرد که در ادامه به صورت کامل تر مورد بررسی قرار خواهند گرفت .

بیشتر بخوانید: مراجع قضایی در قانون

نحوه قضاوت اداری در نظام های حقوقی

نحوه قضاوت اداری در نظام های حقوقی مختلف متفاوت است و این موضوع به دلیل تفاوت در برداشت از تفکیک قوا می باشد . با این توضیح که در برخی از کشورها همچون فرانسه عقیده بر این بود که اگر دادگاه های دادگستری به قضاوت اداری بپردازند ، در حقیقت به آنها این امکان داده شده که در کار قوه مجریه مداخله کنند و این مخالف تفکیک قواست .

در مقابل ، برخی از کشورها همچون انگلستان وحدت مراجع قضاوتی را پذیرفته اند و به همین دلیل ، دادگاه های عمومی دادگستری ، علاوه بر اینکه امکان رسیدگی به دعاوی حقوقی و یا جزایی را دارند ، قادر هستند تا به دعاوی اداری یا دعاوی ناشی از اختلافات میان دولت و شهروندان نیز رسیدگی کرده و حکم مقتضی را صادر کنند .

البته هر یک از این نظام های حقوقی ، به تدریج به یکدیگر نزدیک شده اند ؛ به این دلیل که دامنه دخالت دولت در جامعه گسترده تر شده است و لزوم قضاوت اداری در دادگاه های ویژه و خاصی که به این منظور تشکیل شده اند و با آیین های ویژه به اختلافات رسیدگی می کنند ، بیش از پیش ضروری شده است .

بیشتر بخوانید: انواع مراجع شبه قضایی

قضاوت اداری در حقوق داخلی ایران

در قسمت های قبل به بررسی مفهوم قضاوت اداری و نحوه قضاوت اداری در نظام های حقوقی مختلف پرداختیم که بر اساس آن ، برخی از کشورها برای قضاوت اداری ، سازمان های ویژه و خاصی را ترتیب داده اند و در مقابل ، در برخی کشورها قضاوت اداری نیز توسط محاکم و دادگاه های اداری به انجام می رسد .

با این حال نحوه قضاوت اداری در نظام حقوقی ایران بحث مهمی است که قصد داریم در این قسمت آن را بررسی نماییم و به این سوال پاسخ دهیم که قضاوت اداری در ایران به چه صورت انجام می شود ؟ آیا نظام حقوقی خاصی بر قضاوت اداری حکم فرماست یا اینکه قضاوت اداری در دادگاه های عام دادگستری انجام می گیرد ؟

پاسخ به این سوال با در نظر داشتن اصل یکصد و هفتاد و سوم قانون اساسی روشن می شود ؛ چرا که به موجب اصل مذکور ، به منظور رسیدگی به شکایات ، تظلمات و اعتراضات نسبت به مامورین یا واحدها یا آیین نامه های دولتی و احقاق حقوق آنها ، نهادی تحت عنوان دیوان عدالت اداری تشکیل می شود که صلاحیت رسیدگی به دعاوی اداری یا قضاوت اداری را به عهده خواهد داشت .

همچنین ، به موجب قانون دیوان عدالت اداری نیز صلاحیت ها ، وظایف و اختیارات دیوان عدالت اداری برای رسیدگی به دعاوی اداری مورد پیش بینی قرار گرفته است و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری هم در این قانون لحاظ گردیده است .

به همین دلیل ، می توان گفت قضاوت اداری در نظام حقوقی ایران توسط یک سازمان و مرجع مشخص به نام دیوان عدالت اداری انجام می شود که عالی ترین مرجع رسیدگی به دعاوی اداری بوده و بر نحوه فعالیت مراجع شبه قضایی یا مراجع غیر قضایی ( به نوعی مراجع اداری موجود در قوه مجریه ) نیز نظارت می نماید .

در ادامه بخوانید: صلاحیت دیوان عدالت اداری

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه قضاوت اداری در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه قضاوت اداری پاسخ دهند .

سوالات متداول

1- ✔️ قضاوت اداری به چه معناست ؟
✔️ قضاوت در جهت حل و فصل اختلافات اداری میان شهروندان با دولت تحت عنوان قضاوت اداری شناخته شده است که اطلاعات بیشتر پیرامون آن در مقاله ارائه شده است .

2- ✔️ نحوه قضاوت اداری به چه صورت است ؟
✔️ نحوه قضاوت اداری در کشورهای مختلف متفاوت است و برخی از کشورها نهاد خاصی را برای این نوع قضاوت پیش بینی نموده اند که شرح این موضوع ضمن مقاله آورده شده است .

3- ✔️ جایگاه قضاوت اداری در نظام حقوقی ایران به چه صورت است ؟
✔️ وظیفه قضاوت اداری در نظام حقوقی ایران به عهده دیوان عدالت اداری گذاشته شده است که با تشریفات مخصوص به انجام آن می پردازد که برای آشنایی بیشتر با این مطلب پیشنهاد می شود مقاله را مطالعه نمایید .
منبع : نحوه قضاوت اداری