مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست و روش های حفاظت آن

[زهرا معظمی گودرزی]

مقدمه:

مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست ایران مناطق با ارزش زیست محیطی است که توسط سازمان حفاظت محیط زیست مدیریت می‌شوند. این سازمان، مناطق حفاظت‌شده ایران را در قالب ذخیره گاه های زیست کره، مناطق چهارگانه (پارک‌های ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه‌های حیات وحش، مناطق حفاظت‌شده) و مناطق شکارممنوع تحت حفاظت دارد.

مناطق چهارگانه:


1-پارک ملی، چشم‌اندازهای طبیعی دارای اهمیت ملی و جهانی (۲۶ پارک ملی)

2-اثر طبیعی ملی، پدیده‌ها یا مجموعه‌های گیاهی جانوری کم‌نظیر (۳۵ اثر طبیعی ملی)

3-پناهگاه حیات وحش زیستگاه‌های نمونه جانوران وحشی (۴۲ پناهگاه)
4-منطقه حفاظت شده اراضی ویژه زیست‌محیطی (۱۵۰منطقه حفاظت شده)


فهرست مناطق چهارگانه حفاظت شده:

پارک‌های ملی:
ارومیه (آذربایجان غربی و شرقی)، کنتال <بخشی از پناهگاه کیامکی می‌باشد> (آذربایجان شرقی)، کلاه قاضی - قمیشلو (اصفهان)، نای بند - دیر_نخیلو (بوشهر)، خجیر - سرخه حصار - لار (تهران)

آثار طبیعی ملی:

مراغه - غار سهولان - قله سبلان - غار یخکان - دهلران - تنگ رازیانه - کوه نمک جاشک - جزیره خارکو - تار و هویر - تنگه واشی - غار رودافشان - لاله واژگون - بزنگان - چشمه گراب - قلل بینالود - ارس سرانی - سرو قره باغ - صنوبر شیروان

پناهگاه‌های حیات وحش:

کیامکی (آذربایجان شرقی)، تالاب کانی برازان - دشت سوتا و حمامیان (آذربایجان غربی)، قمیشلو - کلاه قاضی - موته - عباس‌آباد (اصفهان)، خارک (بوشهر)، تالاب کجی نمکزار - رباط شور (خراسان جنوبی)، حیدری - شیر احمد (خراسان رضوی)، میاندشت (خراسان شمالی)، شادگان (خوزستان)، انگوران (زنجان)، توران - خوش ییلاق (سمنان)

مناطق حفاظت شده:

ارسباران - مراکان - سهند - دیزمار - کاغذکنان - میرآباد - تالاب سد نوروزلو - مغان - آق داغ - کرکس - دالانکوه - قمصر و بزرک - کهیاز - مانشت و قلارنگ - کولک - کبیر کوه - مند - حله - جاجرود - ورجین - کویر - البرز مرکزی - سبزکوه - تنگ صیاد - هلن - قیصری - شیدا - آرک و کرنگ - شاسکوه و اسفدن - درمیان - مظفری - گرزمی - کوه بزنگان - تخت سلطان - بینالود - تندوره - دربادام - درونه - رئیسی - هلالی - ارس سیستان - جنگل خواجه - افتخاری - باغ کشمیر - هنگام - قرچغه - پروند - قرخود - ساریگل - سرانی - سالوک - شیمبار و حوزه دریاچه سد کارون - دز - کرخه - شالو و مونگشت


6 روش ساده و کاربردی زیر را برای حفاظت از طبیعت ایران در سفرهای بین شهری خود رعایت نمایید:


۱- در طبیعت به جز ردپا چیز دیگری بجا نگذارید. بسیاری از افراد با فکر اینکه زباله های تر قابل بازیافت و تجزیه شدن هستند، آن‌ها را در طبیعت باقی می‌گذارند. بهتر است زباله های تر و خشک خود را در دو کیسه جداگانه بریزید و زمانی که به شهر رسیدید آن‌ها را در سطل های زباله مخصوص به خود بیاندازید.

۲- پخش کردن موزیک و ایجاد سرو صدا در طبیعت باعث اختلال در اکوسیستم طبیعی می‌شود. سعی کنید نهایت لذت را از صدای پرندگان، حیوانات، رودخانه، آبشار، باد و صدای برگ ها ببرید و آرامش خود و حیوانات را با پخش موزیک بر هم نزنید.

۳- به هیچ عنوان روی تنه درختان یادگاری ننویسید و از برداشتن هر گونه نمونه جانوری و گیاهی و حتی خاک جداً خودداری کنید. سعی کنید لحظات به یادماندنی خود را با عکس گرفتن ثبت کنید.

۴- اگر هنگام سفر با افرادی مواجه شدید که از گونه های مختلف جانوری و گیاهی موجود در طبیعت ایران ، بهره اقتصادی می‌برند، به هیچ عنوان از آن‌ها خرید نکنید و مستندات موجود را سریعاً به یگان حفاظت از محیط زیست منطقه اطلاع دهید.

۵- سعی کنید در طول سفر از انتخاب راه های جدید خودداری کرده و به جای آن مسیرهای پر رفت و آمد را انتخاب کنید (راه هایی که قبلاً از آن‌ها استفاده شده است.) تا کمترین ضرر و زیان را به طبیعت وارد نمایید.

۶- سعی کنید قبل از مسافرت درباره مکانی که می‌خواهید به آنجا سفر کنید مطالعه و آگاهی داشته باشید تا گونه های جانوری و گیاهی نایاب آن منطقه را بشناسید و هنگام مواجهه با آن‌ها به حقوق آن‌ها احترام بگذارید. خوب است بدانید با یک سرچ ساده در گوگل می‌توانید سایت ها و اپلیکیشن هایی بیابید که شما را در این امر یاری کنند.

در بیشتر کشورهای جهان سوم همانند ایران، نحوه برخورد مناسب با طبیعت جزو دستورکار آموزشی مدارس نمی‌باشد، به همین دلیل این کودکان بهره کمی از ارتباط با طبیعت می‌برند. این امر در سلامت روان آن‌ها تأثیرات منفی برجای می‌گذارد.


نتیجه گیری:


داشتن حس و لذتی دوستدار و سازگار با محیط زیست، بهترین راه برای کمک به طبیعت است. روش های توصیه شده بالا در عین سادگی بسیار کاربردی هستند و همه افراد قادرند آن‌ها را انجام دهند تا بدین صورت گامی بزرگ در جهت حفاظت از طبیعت ایران و جهان برداشته شود. فکرش را بکنید اگر ۷ میلیارد شخص به این توصیه ها عمل کنند شرایط زمین چقدر بهتر خواهد شد!حال وظیفه ما این است که محیط زیست را متنوع و تماشایی به آیندگان تحویل دهیم تا ۱۰ هزار سال دیگر فرزندانمان در یک روز بهاری آواز پرندگان را بشنوند و از پاکی طبیعت لذت برده و معنی زندگی را دریابند. مجمع فعالان زیست محیطی کشور که یک سازمان مردم نهاد فعال در زمینه حفاظت از محیط زیست و حمایت از حیوانات می‌باشد با صدور کارت های فعال محیط زیست، کوهنوردی، دوچرخه سواری، گیاهخواری و حامی حیوانات امید دارد تا با فرهنگ سازی صحیح، همه بتوانند نقش خود را درمراقبت و نگهداری از محیط زیست ایفا کنند.