حقوق مرد و زن در صیغه موقت

[heyvalaw]

از جمله حقوق زن در عقد ازدواج  موقت ، حق دریافت مهریه و در برخی موارد ، مطالبه نفقه بوده و مرد نیز ، متقابلا ، حق دارد که به طور متعارف ، با زن رابطه زناشویی داشته باشد ؛ مگر اینکه شرط عدم نزدیکی شده باشد . البته ، در صورت بروز اختلاف در خصوص حقوق زن و مرد در صیغه موقت ، ابتدا باید عقد موقت در دادگاه ، به اثبات برسد .

بر اساس قانون ، دو نوع ازدواج یا عقد نکاح را می توان مورد شناسایی قرار داد که در حالت اول ، ازدواج ، برای مدت زمان نامحدود و دائمی صورت می گیرد و در نوع دوم ، ازدواج ، صرفا برای مدت زمان مشخص و معینی صورت گرفته و پس از اینکه مدت زمان آن به پایان رسید ، رابطه زوجیت نیز ، خاتمه می یابد که به آن ، ازدواج موقت ، صیغه یا متعه گفته می شود .

فارغ از اینکه به لحاظ عرفی ، اصل بر دائم بودن نکاح میان زن و مرد بوده و بیشتر افراد ، تمایل دارند که ازدواج خود را به صورت دائمی منعقد نمایند ، ازدواج موقت یا صیغه نیز ، به لحاظ قانونی ، بلااشکال می باشد و احکام مربوط به این نوع ازدواج ، در قانون مدنی ، در کنار نکاح دائم ، مورد توجه قرار گرفته است تا در صورت منعقد نمودن چنین ازدواجی ، حقوق مرد و زن در صیغه موقت ، کاملا مشخص بوده و اختلافی در این راستا ، ایجاد نشود .

 به همین مناسبت ، در این مقاله ، قصد داریم به بررسی این موضوعات بپردازیم که حقوق زن و حقوق مرد  در ازدواج موقت چیست  و در ادامه ، برخی از نکات مربوط به حقوق زن و مرد در صیغه موقت را توضیح خواهیم داد .

حقوق زن در صیغه موقت

عقد موقت یا صیغه ، یکی از انواع عقد نکاح می باشد که شرایط و احکام مربوط به آن ، ضمن قانون مدنی ، بیان شده است . به طور خلاصه ، می توان گفت که در عقد موقت ، بر خلاف عقد ازدواج دائم ، زن و مرد ، صرفا برای مدت زمان تعیین شده در عقد ، به هم محرم می شوند و پس از پایان یافتن مدت زمان عقد موقت ، رابطه زوجیت نیز ، خاتمه پیدا می کند .

یکی از تفاوت های عقد ازدواج دائم و موقت ، آن است که حین عقد موقت ، باید حتما مدت زمان عقد ، به صورت دقیق ، تعیین شود . علاوه بر این ، مهریه زن در عقد موقت یا صیغه ، باید تعیین شده باشد ؛ در غیر این صورت ، می توان گفت که شرایط صحت عقد موقت ، وجود نداشته است و عقد ، باطل و بلا اثر خواهد بود .

اما یکی از سوالات مهمی که در ارتباط با عقد یا صیغه موقت مطرح می شود ، این است که حقوق زن در صیغه موقت چیست و به عبارت دیگر ، در صیغه موقت ، زن چه حقوقی دارد که شوهر ، موظف به فراهم نمودن و تامین آن است ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که حقوق زن در ازدواج موقت یا صیغه ، با حقوق زن در ازدواج دائم ، اندکی متفاوت است که در این قسمت ، به بررسی آن می پردازیم .

در ارتباط به حقوق زن در صیغه موقت ، اولین موردی که متبادر به ذهن می شود ، حق نفقه زن است . در واقع ، این سوال مطرح می شود که آیا در صیغه موقت نیز ، زن مانند ازدواج دائم ، حق دریافت و مطالبه نفقه خواهد داشت ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که بر اساس ماده 1113 قانون مدنی ، حق دریافت نفقه زن در عقد موقت ، پیش بینی نشده است .

بر اساس این ماده ، در عقد موقت ، زن ، حق دریافت نفقه ندارد ؛ مگر در دو حالت . حالت اول ، این است که حین عقد موقت یا صیغه ، شرط شده باشد که زن ، حق دریافت نفقه داشته باشد و حالت دوم ، این است که عقد موقت ، بر این مبنا میان طرفین منعقد شده باشد که زن ، نفقه دریافت کند ؛ حتی اگر زن و شوهر ، حین صیغه ، شرطی بابت دریافت نفقه ، نکرده باشند .

دومین مورد از حقوق زن در صیغه موقت ، ارث زن در عقد موقت می باشد . به عبارت دیگر ، این سوال ممکن است مطرح شود که آیا در صورت فوت شوهر در عقد موقت یا صیغه ، همسر وی می تواند از ارث وی بهره مند شود یا خیر ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که بر خلاف عقد دائم ، در عقد موقت یا صیغه ، میان زن و شوهر ، رابطه توارث برقرار نمی شود و به همین دلیل ، در صورتی که مرد ، حین عقد موقت ، فوت کرده باشد ، زن نمی تواند از وی ارث ببرد .

مورد بعدی در رابطه با حقوق زن در صیغه موقت ، مربوط به مهریه زن در صیغه موقت می باشد . همانطور که بیان شد ، یکی از مهم ترین شرایط صحت ازدواج موقت ، این است که در زمان عقد ، مهریه زن ، به صورت دقیق ، تعیین شده باشد و در غیر این صورت ، عقد موقت ، باطل می باشد . لذا در عقد موقت یا صیغه نیز ، مانند عقد دائمی ، زن ، حق دریافت مهریه را خواهد داشت و در صورتی که مرد ، مهریه زن را نپردازد ، به استناد صیغه نامه ، می تواند در دادگاه ، دعوی مطالبه مهریه اقامه کند .

یکی دیگر از حقوق زن در صیغه موقت ، این است که مرد ، در برخی موارد خاص ، ملزم به ثبت ازدواج موقت یا صیغه شده است و در صورتی که اقدام به ثبت نکاح موقت نکند ، ممکن است با مجازات عدم ثبت صیغه مواجه شود که شامل  جریمه نقدی ، حبس و الزام به ثبت عقد موقت می باشد . بر اساس قانون حمایت خانواده ، در صورتی که زوجه ، حین عقد موقت ، باردار شده و یا اینکه در زمان ازدواج موقت ، شرط شده باشد که مرد ، عقد موقت را ثبت کند ، مرد ملزم است این امر را انجام دهد .

حتما بخوانید: صیغه و شرایط آن

حقوق مرد در صیغه موقت

در قسمت قبل ، به بررسی این مطلب پرداخته شد که حقوق زن در ازدواج موقت یا صیغه چیست . همانطور که گفته شد ، در صیغه موقت ، زن ، ارث نمی برد و در حالت کلی ، حق دریافت نفقه نیز ندارد ؛ مگر شرط شده یا ازدواج موقت ، بر مبنای دریافت آن ، واقع شده باشد . اما در همین رابطه ، ممکن است این سوال نیز مطرح شود که حقوق مرد در صیغه موقت چیست ؟ آیا حقوق مرد در عقد موقت یا صیغه ، مانند عقد دائم است یا خیر ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که یکی از مهم ترین حقوق مرد در ازدواج دائم ، این است که زوجه ، از وی تمکین نماید . با این توضیح که ، تمکین خاص ، ناظر بر روابط زناشویی میان زن و شوهر بوده و تمکین عام ، به معنی پذیرش ریاست مرد بر کانون خانواده است و به عنوان مثال ، زن باید در همان منزلی که زوج ، فراهم نموده است ، سکونت نماید .

اما در خصوص اینکه آیا در عقد موقت نیز ، الزام به تمکین عام و خاص توسط زوجه وجود دارد یا خیر ، باید گفت که در عقد موقت نیز ، همچون عقد دائم ، زن ، موظف است که از همسر خود تمکین نموده و حقوق وی را رعایت نماید ؛ حتی از آن جهت که فلسفه عقد موقت ، بر طرف نمودن غریزه جنسی است ، زن الزام به تمکین خاص در قبال شوهر دارد ؛ فلذا عدم تمکین در عقد موقت ، موجه نیست .

با این وجود ، از آن جهت که شرایط ازدواج موقت یا صیغه ، تا حدود زیادی ، مبتنی بر توافق میان زن و شوهر است ، به نظر برخی از فقها ، زوجه می تواند با زوج ، شرط کند که از تمکین در قبال وی ، خودداری می نماید و در این صورت ، شرط عدم نزدیکی در عقد موقت یا صیغه ، کاملا صحیح و معتبر خواهد بود و زن ، ملزم به تمکین در قبال مرد نخواهد بود ؛ اما در عین حال ، با هم محرم هستند .

بیشتر بخوانید: شرایط صحت عقد موقت یا صیغه

نکات مربوط به حقوق مرد و زن در صیغه موقت

در قسمت های قبل ، به بررسی این موضوعات پرداخته شد که حقوق مرد و زن ، در صیغه موقت چیست و آیا حقوق زن و مرد در ازدواج موقت ، با ازدواج دائم ، تفاوت دارد یا خیر . در این ارتباط ، از حق نفقه و مهریه و ارث زن در صیغه صحبت کرده و الزام به تمکین توسط زن در ازدواج موقت را توضیح دادیم . اما در این قسمت ، قصد داریم برخی از نکات مربوط به حقوق مرد و زن در صیغه موقت را مورد بررسی قرار دهیم .

در ارتباط با حقوق مرد و زن در صیغه موقت ، باید به یک نکته مهم اشاره نمود و آن هم این است که در عقد دائم ، هر دوی زوجین ، موظف به حسن معاشرت با یکدیگر و تشیید مبانی خانواده هستند ؛ چرا که فلسفه ازدواج دائم ، تشکیل خانواده و فرزند آوری است . اما در عقد موقت هم که اصولا با فلسفه رفع غرایز جنسی  منعقد می شود، باز هم زوجین ، موظف به حسن معاشرت با یکدیگر هستند و باید حقوق دیگری را رعایت نمایند ؛ در غیر این صورت ، دیگری می تواند با مراجعه به دادگاه ، حقوق قانونی خود را مطالبه کند .

یکی از نکات مهم در ارتباط با حقوق مرد و زن در صیغه موقت ، این است که اگر هر کدام از زن و شوهر ، بخواهند در دادگاه ، حقوق قانونی خود ( مهریه و نفقه برای زن ، یا الزام به تمکین برای مرد ) را مطالبه نمایند ، ابتدای امر ، باید عقدنامه ازدواج موقت را ارائه دهند . به عنوان مثال ، زمانی که زن ، به استناد عقد موقت ، در دادگاه ، مطالبه نفقه یا مهریه می نماید ، ابتدا باید ثابت کند که همسر آن مرد است .

در صورتی که برگه صیغه نامه در دسترس نباشد ، می بایست با استفاده از سایر ادله قانونی ، رابطه زوجیت خود را در دادگاه ، به اثبات برسانند که این موضوع ، با توجه به اینکه در عمده موارد ، ثبت ازدواج موقت یا صیغه انجام نمی شود ، اندکی دشوار است . با این حال ، به جای صیغه نامه ، می توان به شهادت شهود یا اقرار دیگری مبنی بر رابطه زوجیت ، استناد کرده و عقد موقت را ثابت کرد تا حقوق قانونی ، قابل مطالبه باشد که جزئیات این موضوع را می توانید در مقاله نحوه اثبات صیغه یا ازدواج موقت ، مشاهده نمایید .

یکی دیگر از نکات مربوط به حقوق مرد و زن در صیغه موقت ، این است که اصولا ، تا پایان مدت زمان ازدواج موقت ، حقوق و تکالیف زوجین ، برقرار است . پایان یافتن عقد موقت یا صیغه ، معمولا به دو شکل اتفاق می افتد . در حالت اول ، مدت زمان عقد موقت یا صیغه ، به پایان رسیده و زوجیت ، خود به خود ، پایان می یابد و در حالت دوم ، مرد ، مدت زمان باقی مانده از عقد موقت یا صیغه را به زن بخشیده و به عقد ، خاتمه می دهد که به آن ، بذل مدت در ازدواج موقت گفته می شود .

با این حال ، گاهی ، از مدت زمان عقد موقت ، مدت زمان زیادی باقی مانده و مثلا ، صیغه 99 ساله منعقد شده است . اما مرد ، حقوق زن در عقد موقت را رعایت نمی کند . در چنین شرایطی ، به دلیل اینکه زن ، به دلیل عدم رعایت حقوق خود ، در سختی و عسر و حرج قابل توجهی قرار می گیرد ، می تواند به دادگاه مراجعه نموده و پس از اثبات صیغه ، از دادگاه تقاضا کند که مدت زمان باقی مانده از عقد موقت یا صیغه ، به وی بخشیده شود و صیغه ، به پایان برسد .

در چنین شرایطی ، چون در صیغه موقت ، طلاق وجود ندارد ، قاضی دادگاه ، پس از مشاهده عسر و حرج زن ، می تواند حکم الزام مرد به بذل مدت در ازدواج موقت را صادر نموده تا زن ، به دلیل عدم رعایت حقوق خود در ازدواج موقت ، در سختی و تنگنا قرار نگیرد . اما مرد ، هر زمان که احساس کند ، حقوق وی در عقد موقت رعایت نمی شود ، می تواند با پرداخت حقوق مالی زن ( همچون مهریه ) ، باقی مدت را به زن بذل نموده و به عقد موقت ، خاتمه دهد .

در ادامه بخوانید: الزام مرد به بذل مدت در عقد موقت

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص حقوق مرد و زن در صیغه موقت در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حقوق مرد و زن در صیغه موقت پاسخ دهند .

سوالات متداول

1- حقوق زن در عقد ازدواج موقت چیست ؟
از جمله حقوق زن در ازدواج موقت می توان به مهریه زن و در مواردی حق نفقه اشاره نمود اما در عقد موقت زن از شوهر خود ارث نمی برد که برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید متن مقاله را مطالعه نمایید .

2- حقوق مرد در صیغه موقت چیست ؟
یکی از حقوق مرد در صیغه مرد این است که می تواند تمکین زوجه را مطالبه نموده و با وی رابطه زناشویی داشته باشد مگر اینکه حین عقد موقت شرط عدم نزدیکی شده باشد که شرح این موضوع در متن مقاله آمده است .

3- آیا می توان حقوق زن و مرد در عقد موقت را از طریق دادگاه پیگیری کرد ؟
بله در صورت بروز اختلاف می توان به دادگاه مراجعه و پس از اثبات عقد موقت یا صیغه در دادگاه اقدام به مطالبه حقوق قانونی زن یا مرد نمود که جزئیات تکمیلی در خصوص این موضوع در متن مقاله ذکر شده است .
منبع : حقوق مرد و زن در صیغه موقت