08-01-2022, 12:18 PM
مستثنیات دین، به اموالی گفته می شود که در صورت بدهکار بودن فرد، نمی توان این اموال را توقیف کرد و یا فروخت. مصادیق مستثنیات دین، در قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مشخص شده است. همچنین، از احکام اموال غیرقابل توقیف، می توان به این موضوع اشاره کرد که مستثنیات دین، تا زمان فوت مدیون، برقرار بوده و این موضوع، با فوت وی خاتمه می باید.
مستثنیات دین چیست
زمانی که شخصی مطابق حکم دادگاه، محکوم به پرداخت وجه یا مالی به دیگری می شود ، بایستی آن را بپردازد . اما در صورتی که از انجام این کار خودداری کند، طلبکار، حق خواهد داشت تا از اموال شخصی او اقدام به وصول طلب خود نماید که البته این امر نیازمند صدور اجراییه و مراجعه به واحد اجرای احکام دادگاه می باشد.
طلبکاری که به این ترتیب اقدام می کند، البته با محدودیتی مواجه است و آن محدودیت، این است که نمی تواند اقدام به وصول طلب خود از همه اموال بدهکار نماید. چرا که به هر حال، بدهکار نیز حق این را دارد که وسایل ضروری معاش خود را همچنان حفظ کند و حتی وسایل کسب و کار خود را در اختیار داشته باشد تا بتواند با اشتغال به حرفه خود، درآمدی به دست بیاورد.
در پاسخ به این سوال که مستثنیات دین چیست؟ بنابراین، باید گفت، مطابق مقررات قانونی، برخی از اموال، جز مستثنیات دین محسوب می شوند که قابل توقیف و فروش نیستند؛ یعنی، برای دریافت دین یا بدهی از بدهکار، امکان توقیف و فروش این اموال وجود ندارد.
حتما بخوانید: راه های توقیف اموال
مصادیق مستثنیات دین مطابق مقررات قانونی
در بخش قبل، به این سوال پاسخ دادیم که مستثنیات دین چیست؟ در این بخش، قصد داریم مصادیق مستثنیات دین را مطابق مقررات قانونی بررسی کنیم. مصادیق اموال غیرقابل توقیف یا مستثنیات دین، در قانون آیین دادرسی مدنی و قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی بیان شده اند. این مصادیق، در مقررات قانونی مزبور بسیار شبیه یکدیگر می باشند.
اما چون، قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، قانون خاص می باشد، قانون آیین دادرسی مدنی را تخصیص زده و این قانون، اکنون در محاکم کشور ما اجرا می شود. به موجب ماده 24 قانون اجرای حکومیت های مالی، مصوب سال 1394، مستثنیات دین، صرفا شامل موارد زیر است :
منزل مسکونی که عرفا در شأن محکوم علیه، در حالت اعسار او باشد. نکته مهم در این خصوص، این است که منزل مسکونی باید مورد نیاز مدیون بوده و در شأن یک شخص بدهکار باشد. بنابراین ، در صورتی که بیش از یکی بوده یا به لحاظ عرفی، مازاد بر شأن بدهکار است، می توان آن را توقیف کرد.
اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع نیازهای ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است. در این رابطه هم شاخص مورد نیاز و متناسب با شأن مدیون، مورد توجه قانون گذار می باشد.
آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی، برای مدتی که عرفا آذوقه ذخیره می شود.
کتب و ابزار علمی تحقیق و تحقیقاتی، برای اهل علم و تحقیق، متناسب با شأن آنها : در خصوص ابزار علمی می توان به لبتاب، کامپیوتر و وسایل کامپیوتر نیز اشاره کرد زیرا وسایل مورد برای تحقیق هستند.
وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
تلفن مورد نیاز مدیون : تلفن مورد نیاز شامل یک تلفن همراه و تلفن ثابت است. در این خصوص باید به این نکته اشاره شود که برای این تلفن باید نوع عرفی در نظر گرفته بشود به عنوان مثال اگر گوشی موبایل مدیون دارای ارزش زیادی است نمی توان به عنوان مستثنیات دین در نظر گرفت. همچنین، اگر خط تلفن همراه شخص مدیون دارای ارزش زیادی بوده، این نیز به عنوان مستثنیات دین قرار نمی گیرد. زیرا با یک خط تلفن ساده هم حوائج او برطرف می شود.
مبلغی که در ضمن قرارداد اجاره به موجر پرداخت می شود ، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن، موجب عسر و حرج گردد و عین مستاجره، مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد . بنابراین ، مبلغی که به عنوان ودیعه، پرداخت شده، در صورتی که مدیون نتواند اجاره بها را بدون مبلغ ودیعه پرداخت کند و در همچنین ین مستاجره در شان مدیون باشد ، قابل توقیف نیست .
به موجب قانون جدید نحوه اجرای محکومیت های مالی، خودرو، جز مستثنیات دین نبوده و توقیف خودرو برای وصول طلب، امکان پذیر می باشد.
مسئله مهم، این است که علی رغم آن که قانون گذار، تلاش فراوانی در جهت مشخص نمودن مصادیق مستثنیات دین نموده است، اما اشکالی که به نظر می رسد، این است که این مصادیق، بسیار اختلافی هستند. به عبارت دیگر ، تشخیص اینکه یک مال از مصادیق مستثنیات دین هست یا خیر، کاملا به تشخیص قاضی بستگی دارد که با توجه به شرایط مذکور در مواد قانونی تعیین می شود.
بیشتر بخوانید: توقیف خودرو و دستور صدور آن
![[تصویر: instagram.gif]](https://www.heyvalaw.com/images/instagram.gif)
احکام مستثنیات دین
همان طور که در بخش های قبلی، اموال غیرقابل توقیف یا مستثنیات دین را تعریف کردیم و گفتیم که اموال غیرقابل توقیف، به اموالی گفته می شود که برای دریافت دین یا بدهی از بدهکار نمی توان این اموال را توقیف کرد و یا آنها را فروخت. همچنین، این موضوع را توضیح دادیم که در مقررات مختلف، مانند قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مصادیق این اموال غیرقابل توقیف، تعیین شده است. در خصوص مستثنیات دین، احکام مختلفی وجود دارد که برخی از آنها از آیین نامه اجرای محکومیت های مالی استنباط می شوند.
اولا، به موجب ماده 26 آیین نامه اجرای محکومیت های مالی: " تشخیص مصادیق مستثنیات دین مذکور در قانون و کم و کیف آن، با رعایت عرف و اوضاع و احوال فعلی شخص، با دادگاه مجری حکم است. دادگاه می تواند در صورت نیاز موضوع را به کارشناس ارجاع نماید."
دوما، بر اساس ماده 27 آیین نامه اجرای محکومیت های مالی: "محکوم علیه، می تواند با رضایت خود، مالی را که جز مستثنیات دین است، جهت استیفا محکوم به معرفی نماید. " بنابراین، اگر اموالی جز مستثنیات دین تعیین شوند، اما خود محکوم علیه رضایت دهد، می توان آن را از دسته اموال غیرقابل توقیف، خارج نمود و به محکوم له داد.
سوما، با فوت مدیون، برخی از اموال وی که مشمول مستثنیات دین شده بودند، از این گروه خارج می شوند. زیرا، بعد از فوت، صحبت از دارایی و ماترک مدیون است و ابتدا باید دیون متوفی به بدهکاران او پرداخت شود.
در ادامه بخوانید: لیست اموال قابل توقیف برای مهریه
برای مطالعه بیشتر درباره مستثنیات دین و مصادیق آن در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مستثنیات دین و مصادیق آن پاسخ دهند.
![[تصویر: 5.gif]](https://www.heyvalaw.com/images/telegram/5.gif)
سوالات متداول
1- مستثنیات دین به چه معنا است؟
مستثنیات دین به اموال غیر قابل توقیف و فروشی گفته می شود که برای دریافت دین یا بدهی از بدهکار گرفته نمی شود و نمی توان این اموال را توقیف کرد و یا آنها را فروخت که این موضوع در متن مقاله به صورت کامل توضیح داده شده است.
2- مصادیق مستثنیات دین کدامند؟
از مصادیق مستثنیات دین می توان به منزل مسکونی و اثاثیه مورد نیاز زندگی اشاره کرد که تمامی این موارد در متن مقاله به صورت کامل توضیح داده شده اند.
3- احکام مستثنیات دین چیست؟
از احکام مستثتیات دین می توان به این موارد اشاره کرد که تشخیص مصادیق مستثنیات دین مذکور در قانون و کم و کیف آن با رعایت عرف و اوضاع و احوال فعلی شخص با دادگاه مجری حکم است که این موضوع در متن مقاله به صورت کامل توضیح داده شده است.
منبع : مستثنیات دین چیست
به دنبال ثبت درخواست رسیدگی به دعوای مطالبه طلب، در دادگاه، قاضی به این موضوع رسیدگی می کند و در صورتی که وجود طلبی را احراز کند، حکم به پرداخت آن صادر می نماید. این حکم، که به زیان شخص محکوم علیه صادر شده است، سبب شده تا او موظف به پرداخت آن دین به محکوم له یا طلبکار شود.
در صورتی که محکوم علیه یا بدهکار، از اجرای حکم دادگاه و پرداخت بدهی، خودداری کند، محکوم له می تواند اجرای آن را از دادگاه مطالبه کند و دادگاه، اقدام به صدور اجراییه می کند. اما یکی از نکات مهم، در این خصوص، این است که اموالی از بدهکار را می توان بابت طلب وصول کرد که جز اموال ضروری برای ادامه زندگی او نباشند. این اموال، غیر قابل توقیف هستند و دارای مصادیق مشخص در قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی می باشند.
با توجه به اهمیت این موضوع، در این مقاله، قصد داریم، در ابتدا، به این سوال پاسخ دهیم که مستثنیات دین چیست؟ سپس در ادامه، مصادیق آن را مطابق مقررات قانونی بررسی کرده و در انتها، احکام آن را توضیح دهیم. اگر در خصوص اموال غیرقابل توقیف یا مستثنیات دین و موارد آن، سوالاتی دارید، در این مقاله، همراه ما باشید.
مستثنیات دین چیست
زمانی که شخصی مطابق حکم دادگاه، محکوم به پرداخت وجه یا مالی به دیگری می شود ، بایستی آن را بپردازد . اما در صورتی که از انجام این کار خودداری کند، طلبکار، حق خواهد داشت تا از اموال شخصی او اقدام به وصول طلب خود نماید که البته این امر نیازمند صدور اجراییه و مراجعه به واحد اجرای احکام دادگاه می باشد.
طلبکاری که به این ترتیب اقدام می کند، البته با محدودیتی مواجه است و آن محدودیت، این است که نمی تواند اقدام به وصول طلب خود از همه اموال بدهکار نماید. چرا که به هر حال، بدهکار نیز حق این را دارد که وسایل ضروری معاش خود را همچنان حفظ کند و حتی وسایل کسب و کار خود را در اختیار داشته باشد تا بتواند با اشتغال به حرفه خود، درآمدی به دست بیاورد.
در پاسخ به این سوال که مستثنیات دین چیست؟ بنابراین، باید گفت، مطابق مقررات قانونی، برخی از اموال، جز مستثنیات دین محسوب می شوند که قابل توقیف و فروش نیستند؛ یعنی، برای دریافت دین یا بدهی از بدهکار، امکان توقیف و فروش این اموال وجود ندارد.
حتما بخوانید: راه های توقیف اموال
مصادیق مستثنیات دین مطابق مقررات قانونی
در بخش قبل، به این سوال پاسخ دادیم که مستثنیات دین چیست؟ در این بخش، قصد داریم مصادیق مستثنیات دین را مطابق مقررات قانونی بررسی کنیم. مصادیق اموال غیرقابل توقیف یا مستثنیات دین، در قانون آیین دادرسی مدنی و قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی بیان شده اند. این مصادیق، در مقررات قانونی مزبور بسیار شبیه یکدیگر می باشند.
اما چون، قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، قانون خاص می باشد، قانون آیین دادرسی مدنی را تخصیص زده و این قانون، اکنون در محاکم کشور ما اجرا می شود. به موجب ماده 24 قانون اجرای حکومیت های مالی، مصوب سال 1394، مستثنیات دین، صرفا شامل موارد زیر است :
منزل مسکونی که عرفا در شأن محکوم علیه، در حالت اعسار او باشد. نکته مهم در این خصوص، این است که منزل مسکونی باید مورد نیاز مدیون بوده و در شأن یک شخص بدهکار باشد. بنابراین ، در صورتی که بیش از یکی بوده یا به لحاظ عرفی، مازاد بر شأن بدهکار است، می توان آن را توقیف کرد.
اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع نیازهای ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است. در این رابطه هم شاخص مورد نیاز و متناسب با شأن مدیون، مورد توجه قانون گذار می باشد.
آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی، برای مدتی که عرفا آذوقه ذخیره می شود.
کتب و ابزار علمی تحقیق و تحقیقاتی، برای اهل علم و تحقیق، متناسب با شأن آنها : در خصوص ابزار علمی می توان به لبتاب، کامپیوتر و وسایل کامپیوتر نیز اشاره کرد زیرا وسایل مورد برای تحقیق هستند.
وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
تلفن مورد نیاز مدیون : تلفن مورد نیاز شامل یک تلفن همراه و تلفن ثابت است. در این خصوص باید به این نکته اشاره شود که برای این تلفن باید نوع عرفی در نظر گرفته بشود به عنوان مثال اگر گوشی موبایل مدیون دارای ارزش زیادی است نمی توان به عنوان مستثنیات دین در نظر گرفت. همچنین، اگر خط تلفن همراه شخص مدیون دارای ارزش زیادی بوده، این نیز به عنوان مستثنیات دین قرار نمی گیرد. زیرا با یک خط تلفن ساده هم حوائج او برطرف می شود.
مبلغی که در ضمن قرارداد اجاره به موجر پرداخت می شود ، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن، موجب عسر و حرج گردد و عین مستاجره، مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد . بنابراین ، مبلغی که به عنوان ودیعه، پرداخت شده، در صورتی که مدیون نتواند اجاره بها را بدون مبلغ ودیعه پرداخت کند و در همچنین ین مستاجره در شان مدیون باشد ، قابل توقیف نیست .
به موجب قانون جدید نحوه اجرای محکومیت های مالی، خودرو، جز مستثنیات دین نبوده و توقیف خودرو برای وصول طلب، امکان پذیر می باشد.
مسئله مهم، این است که علی رغم آن که قانون گذار، تلاش فراوانی در جهت مشخص نمودن مصادیق مستثنیات دین نموده است، اما اشکالی که به نظر می رسد، این است که این مصادیق، بسیار اختلافی هستند. به عبارت دیگر ، تشخیص اینکه یک مال از مصادیق مستثنیات دین هست یا خیر، کاملا به تشخیص قاضی بستگی دارد که با توجه به شرایط مذکور در مواد قانونی تعیین می شود.
بیشتر بخوانید: توقیف خودرو و دستور صدور آن
احکام مستثنیات دین
همان طور که در بخش های قبلی، اموال غیرقابل توقیف یا مستثنیات دین را تعریف کردیم و گفتیم که اموال غیرقابل توقیف، به اموالی گفته می شود که برای دریافت دین یا بدهی از بدهکار نمی توان این اموال را توقیف کرد و یا آنها را فروخت. همچنین، این موضوع را توضیح دادیم که در مقررات مختلف، مانند قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مصادیق این اموال غیرقابل توقیف، تعیین شده است. در خصوص مستثنیات دین، احکام مختلفی وجود دارد که برخی از آنها از آیین نامه اجرای محکومیت های مالی استنباط می شوند.
اولا، به موجب ماده 26 آیین نامه اجرای محکومیت های مالی: " تشخیص مصادیق مستثنیات دین مذکور در قانون و کم و کیف آن، با رعایت عرف و اوضاع و احوال فعلی شخص، با دادگاه مجری حکم است. دادگاه می تواند در صورت نیاز موضوع را به کارشناس ارجاع نماید."
دوما، بر اساس ماده 27 آیین نامه اجرای محکومیت های مالی: "محکوم علیه، می تواند با رضایت خود، مالی را که جز مستثنیات دین است، جهت استیفا محکوم به معرفی نماید. " بنابراین، اگر اموالی جز مستثنیات دین تعیین شوند، اما خود محکوم علیه رضایت دهد، می توان آن را از دسته اموال غیرقابل توقیف، خارج نمود و به محکوم له داد.
سوما، با فوت مدیون، برخی از اموال وی که مشمول مستثنیات دین شده بودند، از این گروه خارج می شوند. زیرا، بعد از فوت، صحبت از دارایی و ماترک مدیون است و ابتدا باید دیون متوفی به بدهکاران او پرداخت شود.
در ادامه بخوانید: لیست اموال قابل توقیف برای مهریه
برای مطالعه بیشتر درباره مستثنیات دین و مصادیق آن در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مستثنیات دین و مصادیق آن پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- مستثنیات دین به چه معنا است؟
مستثنیات دین به اموال غیر قابل توقیف و فروشی گفته می شود که برای دریافت دین یا بدهی از بدهکار گرفته نمی شود و نمی توان این اموال را توقیف کرد و یا آنها را فروخت که این موضوع در متن مقاله به صورت کامل توضیح داده شده است.
2- مصادیق مستثنیات دین کدامند؟
از مصادیق مستثنیات دین می توان به منزل مسکونی و اثاثیه مورد نیاز زندگی اشاره کرد که تمامی این موارد در متن مقاله به صورت کامل توضیح داده شده اند.
3- احکام مستثنیات دین چیست؟
از احکام مستثتیات دین می توان به این موارد اشاره کرد که تشخیص مصادیق مستثنیات دین مذکور در قانون و کم و کیف آن با رعایت عرف و اوضاع و احوال فعلی شخص با دادگاه مجری حکم است که این موضوع در متن مقاله به صورت کامل توضیح داده شده است.
منبع : مستثنیات دین چیست