برنامه‌ریزی سنجش امیرکبیر برای کارشناسی ارشد و دکتری

[feyzi1400]

 
شرح کلی جداول برنامه‌ریزی کارشناسی ارشد و دکتری (روش درس – روز)

هر برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی سیستم جدید سنجش امیرکبیر شامل ۳ مرحله کلی می‌باشد. مرحله اول جمع‌آوری اطلاعات و آمار گذشته و حال و طبقه‌بندی آن، مرحله دوم تحلیل این آمارهای جمع‌آوری شده و یافتن نقاط ضعف و قوت و بررسی علل آن‌ها، مرحله سوم ارائه سیستم یا برنامه‌ای جدید جهت بهبود عملکرد یا ادامه برنامه‌های موفق قبلی.
به‌طور کلی در هر نوع برنامه‌ریزی برای آزمون کارشناسی ارشد و دکتری، بررسی روند گذشته می‌تواند تا حد زیادی معیار مناسبی برای عملکرد آینده باشد. دانشجویی که در ۳ ترم گذشته به‌طور متوسط روزی ۱ساعت درس خوانده است و دارای معدل ۱۳ است بعید است که در ترم آینده روزی ۸ ساعت درس خوانده و معدل وی ۱۹ شود.
در قدم اول توسط پرکردن جداول برنامه‌ریزی شما متوجه می‌شوید که به‌طور واقعی در هفته‌های گذشته به‌طور متوسط چند ساعت مطالعه کرده و کیفیت این مطالعه چگونه بوده است تا بر مبنای آن یک برنامه واقعی را برای هفته‌های آینده خود طرح‌ریزی نمایید.
یکی از علت‌های اصلی در شکست برنامه‌ریزی‌های شخصی و اجرا نشدن آن‌ها، منطبق نبودن این برنامه‌ها با توانایی و امکانات شماست. مثلاً شما بلندپروازانه برنامه‌ریزی می‌کنید که روزی ۷ ساعت درس بخوانید حال آن‌که شاغل هستید و عملکرد گذشته شما نیز نشان می‌دهد که پس از بازگشت از سرکار، به علت خستگی نمی‌توانید بیش از ۳ ساعت درس بخوانید. توجه به عملکرد گذشته می‌تواند جلوی این برنامه‌ریزی غیرواقعی را بگیرد.
ثبت عملکرد گذشته بدین معناست که مشخص گردد در هر هفته هر درس را چند ساعت خوانده (کمیت) و در این ساعت چه میزان مطلب فراگرفته‌اید (کیفیت). این ثبت کمیت و کیفیت باعث می‌گردد که شما انگیزه کافی جهت افزایش بهره‌وری خود به صورت هفته‌ای را پیدا کرده و سعی نمایید وضعیت هر هفته بهتر از قبل باشد.
 
پاسخ به یک سوال مهم: چند ساعت در روز درس بخوانم؟
نکته مهم دیگر در رابطه با این جدول برنامه‌ریزی سنجش امیرکبیر آن است که وضعیت تحصیلی هر دانشجو با دانشجوی دیگر متفاوت است. بدیهی است که دانشجویان از نظر وقت آزاد، متأهل یا مجرد بودن، مشکلات خانوادگی و اقتصادی، میزان هوش، سابقه تحصیلی، نوع اساتید و دانشگاه دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد و سایر موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
یک دانشجو ممکن است یک درس اختصاصی را در دوره کارشناسی خود خیلی سطح پایین گذرانده باشد و دانشجوی دیگری علاوه بر آن‌که از استاد خوبی در همان درس برخوردار بوده در سال گذشته نیز این درس ویژه را به صورت کنکوری مطالعه کرده است. بدیهی است که دانشجوی اول وقت بیشتری را نسبت به دانشجوی دوم می‌بایست جهت این درس صرف کند.
پس مقایسه ساعات کیفی شما با دیگران در موارد زیادی مناسب نیست. مثلاً اگر دیدید برای مطالعه یک فصل از یک درس ۵ ساعت صرف کردید در حالیکه دوست شما ۲ ساعته همان فصل را تمام کرده است نباید ناامید شوید چرا که شاید پیش‌زمینه او بهتر از شما بوده است. مهم آن است که شما نیز می‌بایست طبق برنامه تا هفته آینده آن فصل را به‌ خوبی فرا بگیرید چه با یک ساعت مطالعه چه با ۱۰ساعت مطالعه. برنامه‌ریزی و اراده کنید که حتماً و هرطور شده مطالب این فصل را در مدت یک هفته به‌طور کامل فرا بگیرید.
پس در این جداول مقایسه ما با دیگران ملاک اصلی نیست بلکه مقایسه خودتان با خودتان است یعنی شما متوجه می‌گردید که هر هفته نسبت به هفته‌های قبل چقدر پیشرفت داشته‌اید و چقدر تلاش کرده‌اید که میزان ساعات درس‌ خواندن خود را به تدریج افزایش داده تا به یک حد مناسب برسانید.
همان‌طور که می‌دانید در کنکور سرعت انتقال نیز بسیار مهم است. لذا شما می‌بایست سعی کنید به تدریج میزان بهره‌وری و کیفیت مطالعه خود را نیز افزایش دهید. یعنی با رعایت اصول مطالعه، تمرکز حواس و تمرین سعی کنید در یک ساعت مطالب بیشتری را عمیقاً خوانده تا به یک حد مطلوب از بهره‌وری برسید. البته در این مسیر هیچ‌گاه نباید کیفیت مطالعه را قربانی سرعت کنید.
 
پاسخ به سوالی دیگر: الگوی درس خواندن چگونه باشد؟
بسیاری از دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری تقاضای یک جدول برنامه‌ریزی را می‌کنند که در آن جدول بگوییم از ساعت ۸ تا ۱۰ صبح ریاضیات از ۱۰ تا ۱۲ تخصصی، از ۳ تا ۵ بعدازظهر عمومی و … را مطالعه کنند! تصور این عزیزان از برنامه‌ریزی ارائه چنین نسخه‌ای برای آن‌ها است.
ولی باید گفت الگوی درس خواندن هر فرد با دیگری متفاوت است. بعضی افراد صبح‌ها و بعضی دیگر شب‌ها بهتر درس می‌‌خوانند. بعضی داوطلبان تا ساعت ۵ سرکار هستند، بنابراین فقط بعدازظهرها یا شب‌ها می‌توانند مطالعه کنند و موارد دیگر. بنابراین هیچ‌گاه نمی‌توان یک نسخه معین را برای تمامی داوطلبان پیشنهاد کرد. جداول برنامه‌ریزی این کتاب یک قالب کلی داشته و مبنای عملکرد آن یک هفته‌ای می‌باشد. جزئیات برنامه‌ریزی هر فرد وابسته به شرایط خود وی می‌باشد و با راهنمایی‌های این کتاب می‌توانید این جزئیات را فرا بگیربد.
در این جداول باید بنویسید که مثلاً در روز شنبه فصل اول ریاضی را در مدت ۴ ساعت و فصل اول زبان را در یک ساعت تمام کرده‌اید، ذکر این‌که ۴ ساعت ریاضی از ساعت ۸ تا ۱۲شب بوده است مهم نمی‌باشد. تصمیم‌گیری در مورد این‌که شما مثلاً ریاضی را در هر روز یک ساعت بخوانید یا روزهای زوج ۲ساعت بخوانید برعهده شماست. مهم آن است که دوره برنامه‌ریزی شما بایستی هفته‌ای باشد و طبق برنامه‌ریزی کلی می‌بایست مثلاً فصل اول ریاضی را در هفته اول تمام کنید.
بعضی از دانشجویان می‌پرسند آیا ما هر روز همه دروس را بخوانیم یا مثلاً ۲ ساعت عمومی (زبان و ریاضی) و ۴ ساعت تخصصی بخوانیم؟ اول دروس تخصصی را در هر روز بخوانیم بعد عمومی را یا بالعکس؟ و غیره. اینها همان جزئیات است که هر فرد می‌بایست با توجه به شناختی که از خود دارد (پس از حداقل ۱۶سال تحصیلی) به آن‌ها برسد. در جواب این سوال داوطلبان عزیز باید گفت: شما حداقل ۴ تا ۵ بار امتحان پایان ترم دانشگاه را با دروس مختلف داده‌اید و در هر ترم چند هفته قبل از شروع امتحانات برنامه‌ریزی درسی کرده‌اید. همان‌طوری که برای روزهای قبل از امتحان برنامه‌ریزی می‌کردید و موفق بودید همان‌گونه هم برای روزهای هر هفته جهت کنکور برنامه‌ریزی کنید. بعضی دانشجویان عادت دارند در یک روز به‌طور متمرکز فقط یک درس را بخوانند (این روش توصیه نمی‌شود) ولی بعضی‌ها نیز به علت خستگی ذهنی ترجیح می‌دهند یک درس را بیشتر از ۳ ساعت پشت‌سرهم مطالعه نکنند. روحیات فردی شما با هیچ‌کس دیگر یکسان نمی‌باشد.
 
واحد زمانی برنامه‌ریزی چقدر است؟
بررسی عملکرد روزانه معیار مناسبی نیست چرا که ممکن است در یک روز خاص، برای شما اتفاقی بیفتد که نتوانید آن روز را طبق برنامه از قبل تعیین شده به پایان برسانید و مجبور شوید در روزهای بعدی هفته، آن را جبران سازید (مثلاً ممکن است یک روز سردرد گرفته و نتوانید اصلاً درس بخوانید). بهترین بازه زمانی برای بررسی عملکرد آموزشی هر فرد، یک هفته است. یعنی شما می‌بایست در انتهای هر هفته ارزیابی کنید که چند ساعت درس خوانده‌اید؟ چه میزان از برنامه عقب یا جلو بوده‌اید؟ این هفته چند ساعت نسبت به هفته قبل بیشتر مطالعه کرده‌اید و کیفیت مطالعه‌تان چقدر بهبود داشته است؟ چه درسی را بیش‌ از حد خوانده و چه درسی را کمتر از حد لازم خوانده‌اید؟ و غیره.
 
دو نوع ارزیابی
یک نکته بسیار مهم در این کتاب آن است که ارزیابی به دو صورت انجام می‌گیرد:
۱- ارزیابی هر فرد با خودش: این ارزیابی به صورت هفتگی بوده و هر فرد خود برای هفته آینده خودش طبق سرفصل‌های کلی که از طریق موسسه اعلام می‌گردد برنامه‌ریزی شخصی می‌کند. سپس در انتهای هر هفته عملکرد خود را ارزیابی و با هفته قبل مقایسه می‌کند. شما قبل از رقابت با دیگران می‌بایست ابتدا با خود رقابت کرده و به تدریج درصد به‌کارگیری توانایی‌های خود را افزایش دهید.
۲- ارزیابی هر فرد با دیگران: به نظر ما فاصله زمانی طبیعی برای آمادگی در کنکور کارشناسی ارشد ۷ ماه (حدود ۲۸ هفته) است یعنی از اول مرداد ماه تا نیمه بهمن ماه سال بعد (برای کنکور سراسری).
با توجه به تجربه ۱۶ ساله، آزمون‌های آزمایشی سنجش امیرکبیر تقریباً هر ۲ هفته یک‌بار برگزار شده و کارنامه سراسری به داوطلبان داده می‌شود. دانشجو می‌بایست نتیجه این آزمون‌ها را در صفحه ویژه‌ای در این دفترچه ثبت کرده و کارنامه صادره را نیز به صفحه موردنظر منگنه کند. بدین ترتیب داوطلب می‌تواند هر ۲ هفته یک‌بار روند پیشرفت خود را نسبت به سایر رقیبان خود مقایسه کند.
هنگام پر کردن و بررسی جداول برنامه‌ریزی و ارزیابی باید به دو نکته مهم همواره توجه داشته باشید، اول آنکه هرگز ناامید نشده و خودتان را دست کم نگیرید و دوم آنکه هیچ گاه مغرور نشده و از تلاش بیشتر برای بهتر شدن کوتاهی نکنید.
ممکن است در هفته‌های اول بعد از پر کردن جداول مطالعه و ارزیابی، از کم بودن موفقیت خود ناامید شوید ولی باید به خاطر داشته باشید اراده آدمی توانایی انجام هر کاری را دارد. در سال‌های گذشته خانم دانشجوی متأهلی داشتیم که با وجود داشتن فرزند کوچک و شاغل بودن در دانشگاه علوم تحقیقات قبول شد. همچنین دانشجوی بسیار ضعیفی داشتیم که دو ترم در دانشگاه مشروط شده بود و با ارفاقات زیادی موفق به گرفتن لیسانس خود شد ولی با تلاشی ۶ ماهه در دانشگاه تهران جنوب قبول شد. دانشجوی آقای متأهلی داشتیم که با وجود مسئولیت زندگی و دو شیفته کار کردن و سال‌ها دور بودن از درس و دانشگاه در دانشگاه امیرکبیر قبول شد و صدها نمونه دیگر، لذا هیچ‌گاه خودتان را دست کم نگیرید.
از طرف دیگر ممکن است با پر کردن جداول ارزیابی و مقایسه با سایر داوطلبان ببینید که در وضع بسیار مطلوبی هستید این موضوع ممکن است باعث مغرور شدن شما گشته و به تدریج از میزان تلاش و ساعات مطالعه مفید خود بکاهید. همیشه به خاطر داشته باشید که رسیدن به قله موفقیت کار مشکلی است ولی مشکل‌تر از آن حفظ این قله موفقیت است. کافی است اندکی غفلت کنید تا دیگران به سرعت از شما پیشی بگیرند. حتی اگر شما جلوی دیگران باشید هنوز هم یک رقیب جدی دارید و آن هم خودتان است. مثل یک قهرمان ملی سعی کنید همواره رکورد خود را بهبود ببخشید و هر روزتان بهتر از دیروزتان باشد. پس هیچ‌گاه به آنچه که فعلاً هستید بسنده نکرده و مغرور نشوید.
 
برگرفته از کتاب مشاوره و برنامه ریزی آزمون کارشناسی ارشد و دکتری به روش سنجش امیرکبیر