27-04-2025, 02:07 PM
ربات‌های صنعتی به عنوان یکی از ارکان اصلی تحول در صنایع مدرن، نقش بسزایی در افزایش بهره‌وری، دقت و کاهش هزینه‌های تولید ایفا می‌کنند. در ایران نیز با توجه به نیازهای روزافزون صنایع و محدودیت‌های وارداتی، توسعه و بومی‌سازی این فناوری اهمیت ویژه‌ای یافته است. در این مقاله، به بررسی وضعیت ربات‌های صنعتی در ایران، شرکت‌های فعال در این حوزه، نمونه‌های موفق تولید داخلی و چالش‌های پیش‌رو می‌پردازیم.
وضعیت کلی ربات‌های صنعتی در ایران
با توجه به تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های واردات، ایران در سال‌های اخیر تمرکز خود را بر توسعه فناوری‌های بومی از جمله ربات‌های صنعتی معطوف کرده است. این رویکرد نه تنها به کاهش وابستگی به کشورهای خارجی کمک کرده، بلکه زمینه‌ساز رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و افزایش اشتغال در حوزه فناوری‌های پیشرفته شده است.
شرکت‌های فعال در حوزه ربات‌های صنعتی
1. ایران رباتیک
گروه ایران رباتیک، زیرمجموعه شرکت ایرانیان رباتیک و اتوماسیون نژد، از پیشگامان طراحی و ساخت ربات‌های صنعتی در ایران است. این شرکت انواع ربات‌های کارتزین، دروازه‌ای، ستونی و اسکارا را برای کاربردهای مختلفی مانند پالت‌گذاری، بسته‌بندی، رنگ‌آمیزی و جابجایی مواد تولید می‌کند. همچنین، ایران رباتیک در زمینه ساخت ربات‌های خودران چرخدار (AGV) و ربات‌های کنترل‌شونده از راه دور نیز فعالیت دارد.
2. شرکت مهندسی ربات پارس
شرکت مهندسی نوین کنترل دقیق ربات پارس با بیش از ۱۵ سال سابقه در طراحی و ساخت ربات‌های صنعتی، در زمینه‌هایی مانند جوشکاری، چسب‌زنی، جابجایی محصولات و تولید فوم سرد فعالیت می‌کند. این شرکت دارای تاییدیه دانش‌بنیان از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است و محصولات خود را با قابلیت خرید به صورت لیزینگ از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی ارائه می‌دهد.
3. ماشین‌سازان البرز پیمان
این شرکت دانش‌بنیان موفق به تولید رباتی با هفت درجه آزادی شده است که در خطوط پرکن محصولات پتروشیمی و صنایع سیمان کاربرد دارد. این ربات قادر است به صورت خودکار محصولات را در کیسه‌های ۵۰ کیلوگرمی پر کرده و روی تریلر بچیند. قیمت این تجهیز حدود ۱۵ میلیارد تومان برآورد شده است، در حالی که نمونه خارجی آن ۹۰ میلیارد تومان قیمت دارد.
4. ربونیک
شرکت مهندسین رباتیک و مکاترونیک ویرا فناور (ربونیک) با ارائه راهکارهای اتوماسیون صنعتی و رباتیک، در زمینه طراحی، شبیه‌سازی و اجرای خطوط رباتیک فعالیت می‌کند. این شرکت همچنین در طراحی و ساخت ماشین‌آلات خاص متناسب با نیاز مشتریان تخصص دارد.
5. ربات کار
شرکت ربات کار با بیش از یک دهه تجربه در حوزه اتوماسیون صنعتی و رباتیک، خدماتی مانند طراحی، ساخت و راه‌اندازی سلول‌های رباتیک، خطوط تولید و ماشین‌آلات صنعتی را ارائه می‌دهد. این شرکت در زمینه‌هایی مانند جوشکاری، برشکاری، پاشش رنگ، جابجایی و پالت‌گذاری رباتیک فعالیت دارد.
نمونه‌های موفق تولید داخلی
ربات هفت درجه آزادی
ربات تولید شده توسط شرکت ماشین‌سازان البرز پیمان با هفت درجه آزادی، نمونه‌ای موفق از تولید داخلی است. این ربات در خطوط پرکن محصولات پتروشیمی و صنایع سیمان کاربرد دارد و می‌تواند به صورت خودکار، محصولات را در کیسه‌های ۵۰ کیلوگرمی پر کرده و روی تریلر بچیند. این ربات قادر به پر کردن ۲۰ کیسه در هر بار عملیات است.
ربات‌های پالت‌گذار و بسته‌بندی
شرکت ایران رباتیک با طراحی و ساخت ربات‌های پالت‌گذار و بسته‌بندی، نیازهای صنایع مختلف را برآورده می‌کند. این ربات‌ها در اندازه‌های گوناگون، از سایزهای کوچک برای جابجایی بارهای چند گرمی تا سایزهای بزرگ برای جابجایی بارهای چند صد کیلویی، طراحی و ساخته می‌شوند.
چالش‌ها و فرصت‌ها
چالش‌ها
[list][*]تحریم‌های بین‌المللی: محدودیت در واردات قطعات و تجهیزات پیشرفته.
[*]کمبود نیروی متخصص: نیاز به آموزش و تربیت نیروی انسانی ماهر در حوزه رباتیک.
[*]سرمایه‌گذاری محدود: کمبود منابع مالی برای تحقیق و توسعه در این حوزه.
[/list]
فرصت‌ها
[list][*]حمایت‌های دولتی: وجود صندوق‌های حمایتی مانند صندوق نوآوری و شکوفایی.
[*]بازار داخلی بزرگ: نیاز صنایع مختلف به اتوماسیون و رباتیک.
[*]پتانسیل صادرات: امکان صادرات ربات‌های صنعتی به کشورهای همسایه و منطقه.
[/list]
نتیجه‌گیری
توسعه ربات‌های صنعتی در ایران، علی‌رغم چالش‌های موجود، روندی رو به رشد دارد. با توجه به توانمندی‌های داخلی و حمایت‌های دولتی، آینده‌ای روشن برای این صنعت پیش‌بینی می‌شود. سرمایه‌گذاری در آموزش نیروی انسانی، تحقیق و توسعه و ایجاد زیرساخت‌های مناسب می‌تواند نقش بسزایی در پیشرفت این حوزه ایفا کند.
