بر اساس قانون مدنی ، زمانی که زن و مردی با هم ازدواج می کنند ، باید با همدیگر، حسن معاشرت داشته و به تکالیفی که در شرع و قانون، برای زوجین مقرر شده است ، پایبند باشند . برخی از این تکالیف ، ضمانت اجرای قانونی و حقوقی دارند ؛ به این معنا که در صورت انجام ندادن و خودداری از ایفای آن تکالیف ، طرف مقابل ، می تواند به دادگاه مراجعه و درخواست رسیدگی کند .

از جمله مهم ترین تکالیف مشترک زن و مرد ، تمکین از طرف زوجه و متقابلا ، پرداخت نفقه، از طرف زوج می باشد . اما تمکین از شوهر ، تکلیفی عام و مطلق نیست و در برخی شرایط ، ممکن است که زوجه ، اصلا امکان تمکین از همسر خود را نداشته باشد ؛ مثلا زمانی که مرد ، اقدام به تهیه منزل مناسب و در شان زوجه نکرده است ، زوجه نیز می تواند اقدام به عدم تمکین کند تا زمانی که شوهر ، خانه مناسب در شان زوجه فراهم سازد . لذا ممکن است این سوال مطرح شود که شرایط منزل برای تمکین زن چیست ؟

برای پرداختن به این موضوع ، در ادامه این مقاله ، ابتدا به این سوال پاسخ می دهیم که آیا تامین منزل برای تمکین زن، ضروری است ؟ در ادامه نیز ، شرایط خانه مناسب در شان زوجه را شرح داده و سپس ، آثار فراهم نکردن شرایط منزل برای تمکین زوجه را مورد بررسی قرار خواهیم داد .

بر اساس قانون مدنی که نشات گرفته از فقه اسلامی است ، زن ، می بایست از شوهر خود ، تمکین کند . تمکین از شوهر ، به این معنا است که زن ، علاوه بر حسن معاشرت با همسر و تلاش برای حفظ کانون خانوادگی ، می بایست در امور کلی مربوط به زندگی مشترک ، تابع همسر خود بوده و همچنین ، در حدود متعارف ، به نیازهای زناشویی همسر خود ، پاسخ دهد . البته ، مرد نیز علاوه بر اینکه باید با زوجه خود حسن معاشرت داشته باشد ، می بایست نفقه زن را پرداخت کند .

علی رغم وجود این حکم کلی، در مورد تمکین از همسر ، در برخی موارد ، ممکن است که تمکین خاص و عام از شوهر ، به لحاظ شرعی و قانونی ، مجاز باشد و آن ، زمانی است که زن ، به یکی از موارد عذر موجه عدم تمکین استناد می کند . مانند استفاده از حق حبس در عقد نکاح ، دارا بودن حق تعیین محل زندگی مشترک ، بیماری های مقاربتی در زوج یا مواردی از این قبیل .

اما گاهی، این سوال مطرح می شود که آیا تامین منزل برای تمکین ، ضروری است ؟ با این توضیح که گاهی مرد ، دعوای الزام به تمکین زن را در دادگاه خانواده ، مطرح می کند ، ولی عملا ، شرایط تمکین زن از شوهر وجود ندارد ؛ چرا که مرد ، خانه و منزل مناسب و در شان زوجه را فراهم نکرده است . در چنین شرایطی ، به نظر می رسد که باز هم امکان تمکین از طرف زن وجود نداشته و عملا ، مرد ، با عدم تامین خانه مناسب در شان زوجه ، زمینه عدم تمکین زن را فراهم کرده است .

بنابراین ، به این سوال که آیا تامین منزل برای تمکین ضروری است ، باید پاسخ مثبت داد و گفت که اصولا ، زمانی که مرد ، اقدام به تهیه منزل مناسب و نیز تدارک اسباب و وسایل زندگی نکرده است ، نمی تواند دعوای عدم تمکین زن را اقامه نماید ؛ چون عدم تهیه خانه ، به نوعی عذر موجه عدم تمکین زن محسوب می شود . همچنین ، اگر مرد ، مثلا در دوران عقد ، زوجه را بلاتکلیف گذاشته و با عدم تهیه خانه مناسب در شان زوجه ، تلاشی برای زندگی مشترک با همسر خود نکرده است ، نمی تواند زوجه را به عدم تمکین محکوم نماید . البته تهیه منزل برای تمکین ، شرایطی دارد که در ادامه ، به بررسی آن خواهیم پرداخت .

همانطور که در قسمت قبل گفته شد ، تامین منزل و خانه برای تمکین زن ، ضروری است . به این معنا که تهیه امکانات و اسباب زندگی مشترک ، اصولا به عهده زوج می باشد و حتی زن ، به لحاظ قانونی ، مکلف به آوردن جهیزیه نبوده و هر زمان بخواهد ، می تواند اقدام به استرداد جهزیه خود نماید . در چنین شرایطی است که مرد ، برای اینکه درخواست تمکین همسر خود را داشته و اقدام به پیگیری دادخواست تمکین نماید ، می بایست ابتدا اقدام به تهیه منزل و اسباب زندگی مشترک نماید . اما سوالی که مطرح می شود ، آن است که شرایط منزل برای تمکین زن چیست ؟

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که از جمله مهم ترین شرایط منزل برای تمکین زن ، این است که خانه مناسب در شان زوجه باشد . به این معنا که منزل تهیه شده ، می بایست با شرایط خانوادگی ، سطح رفاه زوجه در منزل پدری ، سطح تحصیلات ، شرایط شغلی و اجتماعی زوجه و مواری از این قبیل ، مطابقت داشته باشد و علاوه بر این ها ، اسباب و وسایل تهیه شده از طرف زوج نیز ، می بایست شرایط ذکر شده را دارا باشند ؛ هر چند در این رابطه ، به شرایط مالی و اقتصادی مرد نیز توجه می شود .

به عنوان نمونه ، در صورتی که منزل پدری زوجه ، از شرایط رفاهی مناسبی برخوردار بوده است ، زوج ، نمی تواند با تهیه کردن منزلی، در یک محیط و محله نامناسب برای همسر خود و تهیه اسباب و وسایل کهنه و دست دوم ، الزام به تمکین توسط زوجه را تقاضا نماید . لازم به ذکر است که دارا بودن شرایط منزل برای تمکین زن ، می بایست ابتدا به تایید کارشناس دادگاه برسد و کارشناس ، تایید کند که آیا خانه، مناسب و در شان زوجه هست یا خیر .

در صورتی که مرد ، یک اجاره نامه صوری ارائه کرده و اسباب و وسایل تهیه شده برای خانه ، کهنه و فاقد کیفیت لازم باشند ، کارشناس دادگاه ، مناسب و در شان زوجه بودن منزل را تایید نمی کند . اما اگر منزل ، مستقل بوده و در محیط مناسبی قرار داشته باشد و همچنین، وسایل تهیه شده ، به لحاظ کمی و کیفی ، مورد تایید باشند ، کارشناس ، شرایط منزل برای تمکین زن را تایید کرده و نظریه خود را به دادگاه ، ارائه می نماید .

البته ، در صورتی که باز هم زوجه ، شرایط منزل برای تمکین را مناسب ندانسته و آن خانه را در شان خود تشخیص ندهد ، می تواند اقدام به اعتراض نسبت به نظریه کارشناس نموده و با پرداخت کردن هزینه کارشناسی ، تشخیص موضوع مناسب بودن خانه تهیه شده را به هیات کارشناسی سه نفره ، محول نماید . در چنین شرایطی ، اگر اکثریت کارشناسان ، یعنی دو نفر از سه نفر آنها ، نامناسب بودن خانه تهیه شده و در شان زوجه نبودن منزل را تایید کنند ، دادگاه با توجه به نظریه آنها ، رای الزام مرد به تهیه خانه مناسب در شان زوجه را صادر می نماید .

در قسمت های قبل ، به این موضوعات پرداخته شد که تهیه منزل مناسب و در شان زوجه ، به عهده مرد بوده و برای درخواست تمکین زن ، الزامی است . همچنین ، شرایط منزل برای تمکین ، مورد بررسی قرار گرفته و همانطور که گفته شد ، خانه باید مناسب در شان زوجه باشد . اما سوالی که در این قسمت ، قصد داریم به بررسی آن بپردازیم ، این است که آثار فراهم نکردن شرایط منزل برای تمکین چیست ؟

یکی از مهم ترین آثار فراهم نکردن شرایط منزل برای تمکین زن ، این است که در چنین شرایطی ، نمی توان دعوای الزام به تمکین زن را مطرح نمود ؛ چرا که زن ، صرفا در صورتی به لحاظ قانونی، موظف به تمکین از شوهر است که خانه مناسب و در شان زوجه ، تهیه شده باشد و در غیر این صورت ، الزامی به تمکین از همسر خود نخواهد داشت . بنابراین ، در صورت عدم تهیه خانه مناسب و در شان زوجه ، دادگاه نیز حکم الزام به تمکین زن را صادر نمی کند .

از دیگر آثار عدم تهیه منزل مناسب و در شان زوجه ، آن است که چون مانند تعویض قفل در منزل توسط شوهر ، خود مرد، زمینه عدم تمکین زن را فراهم کرده است و عدم تمکین زن ، موجه است ، باز هم مرد ، مکلف است به همسر خود نفقه بدهد . بنابراین ، چون زوجه در صورت تهیه کردن خانه مناسب ، حاضر به تمکین از شوهر است و مرد ، منزل مناسبی تدارک ندیده است ، باز هم حق نفقه زن، پابرجا خواهد بود .

اما در صورتی که شرایط منزل برای تمکین زن ، مناسب بوده و خانه در شان زوجه، تدارک دیده شده باشد ، پس از اینکه کارشناس ، این موضوع را تایید کرده و دادگاه نیز نظریه کارشناسی را ملاحظه نمود و در صورتی که اعتراض زن به شرایط منزل تهیه شده ، پذیرفته نشود یا اصلا زن به نظریه کارشناس ، اعتراض نکند ، قاضی دادگاه ، حکم الزام به تمکین توسط زن را صادر خواهد کرد و زن ، مکلف می شود که در آن منزل ، با همسر خود زندگی کند .

در این شرایط ، اگر زن ، باز هم از تمکین از شوهر خودداری نموده و مرد بتواند اقدام به اثبات عدم تمکین زن نماید ، عنوان ناشزه بر وی صدق کرده و از جمله آثار عدم تمکین زن، پس از صدور حکم دادگاه مبنی بر لزوم تمکین ، می توان به از بین رفتن حق نفقه وی اشاره نمود . همچنین ، در صورتی که شرایط منزل برای تمکین مناسب و خانه مناسب شان زوجه تهیه شده باشد ولی باز هم زن تمکین نکند ، مرد می تواند از دادگاه، درخواست اجازه ازدواج مجدد نماید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط منزل برای تمکین زن در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط منزل برای تمکین زن پاسخ دهند .