با وقوع عقد نکاح، زوجیت میان زن و شوهر ایجاد شده و حقوق و وظایف قانونی آن ها در مقابل یکدیگر برقرار می گردد. این حقوق و وظایف در اکثر موارد، دارای ضمانت اجرای قانونی بوده، بنابراین عدم رعایت آن ها این حق را به طرف مقابل داده که از طریق مجاری قانونی برای احقاق حق خود اقدام نماید.

یکی از این تکالیف، تکلیف به تمکین می باشد. بر اساس قانون مدنی ، بعد از عقد نکاح زن موظف است که از شوهر خود تمکین کند . تمکین از همسر دارای دو معنای عام و خاص می باشد . تمکین عام به معنای پذیرش ریاست شوهر در امور کلی زندگی خانوادگی می باشد ؛ اما تمکین خاص را بیشتر در مورد ارتباط زناشویی میان زوجین به کار می برند . به هر حال، تمکین عام و خاص از شوهر به عنوان تکلیفی برای زن شناخته شده و در صورتی که عدم تمکین از سوی زن بدون دلیل قانونی و شرعی باشد، زن عنوان ناشزه خواهد گرفت.

با توجه به اینکه ناشزه بودن زن، آثار مهمی را بر حقوق مالی وی داشته، در این مقاله،ابتدا به این سوالات پاسخ می دهیم که زن ناشزه کیست و معنی نا شزه یعنی چه؟ سپس، شرایط نفقه و مهریه زن ناشزه را بررسی کرده و به این دو سوال پاسخ خواهیم داد که آیا به زن ناشزه نفقه تعلق می گیرد؟ و هم چنین، آیا به زن ناشزه مهریه تعلق می گیرد؟

یکی از مفاهیمی که در حقوق خانواده مطرح شده، مفهوم زن ناشزه می باشد. همچنین، در پرونده های قضایی مطرح شده در دادگاه خانواده به ویژه در دعوی تمکین و نفقه مفهوم زن ناشزه به کرات شنیده می شود، بنابراین ممکن است این سوال مطرح شود که زن ناشزه کیست؟ و معنی نا شزه یعنی چه؟ 

برای پاسخ دادن به این سوال که زن ناشزه کیست؟ ابتدا باید به این سوال پاسخ داده که تمکین چیست و عدم تمکین به چه معناست ؟ و سپس، با استفاده از این مفهوم، به این سوال پاسخ دهیم که نشوز یعنی چه ؟ و اینکه زن ناشزه کیست. به همین دلیل، در این بخش، به بررسی و تحلیل مفهوم تمکین می پردازیم و در ادامه زن ناشزه را نیز تعریف خواهیم کرد. 

تمکین عام، خود شامل موارد زیر می گردد:

منظور از تمکین خاص، روابط زناشویی در معنای خاص آن یعنی برقراری رابطه جنسی در حدود متعارف می باشد. بنابراین چنانچه زن از رابطه جنسی در حدود متعارف خودداری نماید، حکم بر عدم تمکین وی صادر می شود.

در بخش قبل به توضیح مفهوم تمکین و انواع تمکین اعم از تمکین عام و تمکین خاص پرداختیم. همچنین به این سوال پاسخ دادیم که زن ناشزه کیست؟ و معنی نا شزه یعنی چه؟ و اینکه در چه شرایطی نشوز محقق شده و یک زن ناشزه محسوب می گردد.

اما مساله مهمی که در رابطه با زن ناشزه وجود دارد، این مساله است که آثار نشوز زن بر روابط وی با شوهر از جمله اقامتگاه زن ناشزه چیست؟ به عبارت دیگر، زن ناشزه مشمول کدام احکام قانونی قرار گرفته و نشوز زن کدام حقوق قانونی وی را تحت تاثیر قرار می دهد؟ به عنوان مثال، شرایط نفقه زن ناشزه چیست؟ 

در بخش قبل به این سوال پاسخ دادیم که شرایط نفقه زن ناشزه چیست؟ و توضیح دادیم که به زن ناشزه نفقه تعلق نمی گیرد. اما یکی از حقوق مهم دیگری که به موجب عقد نکاح برای زن برقرار می شود، حق مهریه بوده که ماده 1082 قانون مدنی در توضیح این حق مقرر داشته :« بمجرد عقد زن مالک مهر می‌ شود و می‌ تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.»

بنابراین ممکن است همانند آنچه در مورد نفقه زن ناشزه گفتیم، در مورد مهریه زن ناشزه نیز این سوال مطرح شود که شرایط مهریه زن ناشزه چیست؟ و اینکه حکم مهریه زن ناشزه به چه صورت می باشد؟