تهمت زدن به دیگران از بابت انجام دادن اعمال منافی عفت همچون زنا و لواط علاوه بر اینکه عملی غیر اخلاقی است ، به لحاظ قانونی نیز جرم انگاری شده است و شخصی که به دیگران تهمت بزند ، با استناد به قانون مجازات اسلامی و تحقق شرایط قانونی این جرم قابل مجازات خواهد بود .

 در همین رابطه می توان جرمی تحت عنوان جرم قذف را مورد شناسایی قرار داد که تعریف و شرایط قانونی آن در قانون مجازات اسلامی بیان شده است و مجازات آن نیز ذکر شده است و به صورت خلاصه می توان آن را تحت عنوان تهمت زنا یا لواط دادن به دیگری تعریف کرد . به همین مناسبت در این مقاله قصد داریم به بررسی جرم قذف و مجازات قانونی آن بپردازیم .

در همین راستا ابتدا به بررسی این موضوع می پردازیم که معنی جرم قذف چیست و پس از توضیح مجازات قذف که همان حد قذف است ، نحوه شکایت از جرم قذف و همچنین نحوه رسیدگی به جرم قذف را ارائه خواهیم نمود .

در ابتدا در پاسخ به این سوال که معنی جرم قذف چیست و قذف دیگران چه مفهومی دارد باید ماده 245 قانون مجازات اسلامی را بررسی کنیم که بر اساس این ماده معنا و مفهوم قذف عبارت است از نسبت دادن زنا یا لواط به شخص دیگر ؛ هر چند مُرده باشد . بنابراین هر گاه شخصی با هر بیان و مضمونی به دیگری این مفهوم را بگوید که تو مرتکب عمل زنا و یا لواط شده ای ، جرم قذف محقق می شود .

علاوه بر این قذف که به صورت مستقیم محقق می شود ، گاهی قذف به صورت غیر مستقیم انجام می شود ؛ با این مثال که مثلا به دیگری می گوید که " تو فرزند پدرت نیستی " و یا اینکه به فرزند خود می گوید " تو فرزند من نیستی " . در چنین شرایطی ، قذف به صورت غیر مستقیم ، به مادر شخص مقذوف وارد شده است  و به او تهمت جرم زنا زده شده است .

البته در قانون مجازات اسلامی سایر شرایط تحقق جرم قذف نیز بیان شده است که به موجب آن ، عمل قذف دیگری و تهمت رابطه نامشروع زدن به دیگری باید روشن و بدون ابهام باشد و نسبت دهنده یا قاذف ، از معنای لفظی که به کار گرفته است اطلاع داشته باشد و واقعا قصد داشته باشد که آن لفظ را به دیگری نسبت داده باشد ؛ هر چند مقذوف یا شخصی که به او تهمت زنا یا لواط داده شده است ، از معنای لفظ مطلع نباشد .

گفتنی است که اگر شخصی به قصد نسبت دادن زنا یا لواط به دیگری ، الفاظی را به کار ببرد که لفظا اشاره ای به زنا یا لواط ندارد ولی مفهوم آن ، انتساب زنا یا لواط به اشخاص دیگری همچون همسر ، پدر ، مادر ، خواهر یا برادر مخاطب باشد ، نسبت به کسی که زنا یا لواط را به او منتسب کرده محکوم به حد قذف می شود ولی اگر مخاطب اصلی از این عمل اذیت شده باشد ، می تواند به خاطر جرم توهین نیز از او شکایت کند .

نکته بسیار مهمی که در مورد جرم قذف وجود دارد آن است که تهمت رابطه نامشروع حتما باید ناظر بر انجام زنا یا لواط بوده باشد تا مرتکب به مجازات جرم قذف محکوم شود . زنا عبارت است از دخول آلت تناسلی مرد به زن به اندازه ختنه گاه و لواط نیز که در ماده 234 قانون مجازات اسلامی بیان شده است ، به معنای دخول آلت تناسلی مرد در دُبُر یا پشت انسان مذکر دیگری است . بنابراین در صورتی که صرفا تهمت ناظر بر رابطه نامشروع غیر از زنا یا لواط بوده باشد ، جرم قذف محقق نمی شود .

در قست قبل به بررسی این موضوع پرداخته شد که جرم قذف چیست و چه معنایی دارد . همانطور که اشاره شد ، قذف یا تهمت رابطه جنسی زنا یا لواط دادن به دیگران در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده است و برای آن مجازات پیش بینی شده است . به همین دلیل در این قسمت قصد داریم به بررسی مجازات جرم قذف پرداخته و حد قذف را بیان کنیم .

ابتدائا باید این نکته را متذکر شد که جرم قذف ، در بردارنده یک مجازات حدی است . مجازات حدی به نوعی از مجازات گفته می شود که میزان آن در شرع مشخص شده است و اعمال آن ارتباطی به قاضی ندارد ؛ بلکه قاضی موظف است مجازاتی که در شرع و به تبع آن در قانون ذکر شده را در صورت وجود شرایط ، عینا بر مرتکب اعمال نماید .

حد قذف یا مجازات جرم قذف در ضمن ماده 250 قانون مجازات اسلامی بیان شده است . بر اساس این ماده ، " حد قذف 80 ضربه شلاق است " . البته اعمال حد قذف بر مرتکب ، به استناد قانون مجازات اسلامی شرایطی دارد که ذیلا به آن اشاره می شود :

جرم قذف در صورتی موجب اعمال مجازات حدی مذکور ( هشتاد ضربه شلاق ) بر قذف کننده یا قاذف می شود که قذف شونده در هنگام قذف بالغ ، عاقل ، مسلمان ، معین و غیر متظاهر به زنا یا لواط باشد ؛ پس اگر به عنوان مثال قذف نسبت به یک کودک نابالغ صورت گرفته و یا اینکه وی در عمل تظاهر به زنا یا لواط داشته باشد ، مجازات حد قذف اعمال نخواهد شد .

البته اگر قذف شونده نابالغ ، مجنون ، غیر مسلمان یا جمعیت غیر معینی باشند ، قذف کننده نه به حد قذف ، بلکه به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم می شود ؛ اما قذف نسبت به شخص متظاهر به زنا یا لواط هیچ مجازاتی ندارد .

در صورتی که شخصی به دیگری نسبت زنا یا لواطی را بدهد که انجام آنها موجب حد نیست ، مانند اینکه تهمت زنا در صورت اکراه یا زنا در صورت عدم بلوغ داده باشد ، به حد قذف یعنی 80 ضربه شلاق محکوم نشده بلکه صرفا به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری محکوم می شود .

در صورتی هم که پدر یا جد پدری ، فرزند و نوه خود را قذف نمایند به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری محکوم می شوند .

در صورتی که دو نفر یکدیگر را قذف کنند ، خواه قذف آنها مانند هم باشد یا متفاوت باشد ، حد قذف از هر دوی آنها ساقط می شود ولی به سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق محکوم می شوند .

در صورتی که قذف یا تهمت رابطه زنا یا لواط از طریق شهادت یا علم قاضی ثابت شده باشد و یا اینکه مقذوف تصدیق کند که این چنین بوده است ، اجرای حد قذف امکان پذیر نیست و قاذف به مجازات قذف محکوم نمی شود .

البته در صورتی که شخص قبلا سه بار اقدام به قذف دیگری کرده باشد و به مجازات قذف محکوم شده باشد ، برای بار چهارم به اعدام محکوم می شود .

همچنین در صورتی که قذف دیگری عنوان سب النبی را داشته باشد و یا در خصوص ائمه معصومین علیهم السلام و یا حضرت زهرا ( س ) ادا شده باشد ، به مجازات سب النبی که اعدام است محکوم خواهد شد .

در قسمت قبل حد قذف را توضیح دادیم ؛ اما نکته مهمی که در خصوص اعمال مجازات جرم قذف وجود دارد آن است که این جرم یکی از انواع جرایم قابل گذشت می باشد . منظور از جرایم قابل گذشت ، جرایمی هستند که رسیدگی به آنها با شکایت شاکی آغاز می شود و در صورتی که از اقامه دعوا منصرف شود و در واقع مرتکب را ببخشد ، رسیدگی به جرم و شکایت متوقف خواهد شد .

بر اساس ماده 255 قانون مجازات اسلامی ، حد قذف ، حق الناس است و تعقیب و اجرای مجازات قانونی قذف منوط به این است که شاکی آن را مطالبه کرده باشد . در صورتی که شخص مقذوف در هر مرحله از شکایت خود ، گذشت کند رسیدگی به جرم قذف و اجرای مجازات قذف موقوف خواهد شد .

برای شکایت از جرم قذف ، شاکی می تواند به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه نماید و پس از انجام ثبت نام در سامانه ثنا ، شکواییه خود را در خصوص جرم قذف مطرح کند . نکته مهمی که در مورد نحوه شکایت از جرم قذف وجود دارد آن است که حین شکایت از جرم قذف باید ادله کافی در مورد جرم نیز ارائه شود . جرم قذف را می توان با استناد به شهادت شهود و یا اقرار مرتکب اثبات کرد .

البته همانطور که ذکر شد در صورتی که شاکی در هر مرحله از تعقیب ، رسیدگی و اجرای حکم گذشت کند ، رسیدگی به جرم قذف و اجرای مجازات آن متوقف می شود . اما حد قذف اگر به اجرا در نیامده باشد و مقذوف هم گذشت نکرده باشد ، این حق به ورثه او ( به جز همسرش ) منتقل می شود و هر یک از ورثه او می توانند اقدام به شکایت از جرم قذف نمایند .

نحوه رسیدگی به جرم قذف

در قسمت قبل توضیح داده شد که نحوه شکایت از جرم قذف به صورت الکترونیکی از طریق سامانه ثنا انجام می شود و با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی می توان نسبت به جرم قذف شکایت کرد . پس از طرح شکایت و ارائه شواهد و مدارک لازم ، شکواییه یا شکایت از جرم قذف به دادسرا ارجاع می شود .

دادسرا نسبت به این جرم رسیدگی مقدماتی به عمل می آورد و در صورتی که اسناد ومدارک و شواهد ارائه شده توسط شاکی در خصوص جرم قذف از نظر مقامات دادسرا کافی باشند ، برای مرتکب قرار مجرمیت یا قرار جلب به دادرسی صادر می شود که در این صورت ، این قاضی دادگاه است که باید به جرم رسیدگی کند .

اما در صورتی که ادله اثبات جرم قذف کافی نبود ، دادسرا قرار منع تعقیب صادر می کند که در این صورت ، شاکی می تواند ظرف 20 روز نسبت به این قرار به دادگاه کیفری اعتراض کند که در این صورت دادگاه کیفری به اعتراض رسیدگی کرده و اگر آن را وارد بداند ، این بار جرم قذف را مورد رسیدگی قرار می دهد و در صورتی که شرایط اثبات جرم قذف فراهم باشد ، مرتکب یا قاذف را به مجازات قانونی یا حد قذف محکوم کرده و این حکم به اجرا در می آید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص جرم قذف و مجازات آن در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون جرم قذف و مجازات آن پاسخ دهند .