نمایش درمانی چیست؟ - نسخه‌ی قابل چاپ

نمایش‌درمانی (به انگلیسی: Drama Therapyf) شاخه‌ای از هنر درمانی است. دراماتراپی یا نمایش‌درمانی، بهره‌گیری از جنبه‌های دراماتیک و زیبایی شناسانهٔ هنر نمایش، جهت تأثیرگذاری بر شخصیت افراد است که بـیـش از آنکه یک فعالیت فـردی باشـد بنا به ذات وجـودی نمایش، یک فعالیت گروهی اسـت شاید بتوان نـخـسـتـیـن نشانه‌های نـمـایـش درمانی را در رفتارهای رازآلود جادوگران و شفادهندگان بدوی قبایل جستجو کردکه به شکلی بیانگر تأثیر فعالیت‌های نمایشی بر روان و حتی جسم آدمی بودند. این شیوه درمانی بطور مشخص نخستین بارتوسط روانپزشک و نظریه پرداز رومانیایی اصل ژاکوب لویی مورنو۱۸۹۲ و از مشاهده، مطالعه و تحلیل بازی‌های کودکان شکل گرفت. او به همراه تعدادی از پزشکان یک گروه درمانی کوچک به نام «یاری به خود» را تأسیس کرد که بعدها به «اولین مرکز رسمی تئاتردرمانی» در حومهٔ نیویورک تبدیـل شـدمورنو، نقش مهمی در انسجام اصول نمایش‌درمانی داشت و در کتابی که به سال ۱۹۴۷ با عنوان «تئاتر خودجوش ” نوشت، اساس و شیوهٔ نـمـایـش درمانـی را تعریف و تبیین کرد. روان تماشا = سایکودرامابه افراد اجازه می‌دهد تا از قوه تخیل و توان انگاره‌زایی خود به عنوان پایه و اساس اجرای نمایش‌بهره ببرند. استفاده از این قوه و توانایی به‌بهترین شکل، ظرفیت فرد را برای حضوردر دنیایی که بزرگتر از زندگی است اثبات‌می‌کند. به قول دکتر مورنو خیال‌زایی یک عنصراساسی در هنر به‌طور عام و در اجراهای‌نمایشی به‌طور خاص است. فردی که درجلسات روان تماشا حاضر می‌شود نه تنهامی‌تواند صحنه‌های واقعی زندگی‌اش رابازنمایی و بازی کند بلکه تشویق می‌شود تاصحنه‌هایی را که هرگز اتفاق نیفتاده‌اند، هرگز اتفاق نخواهند افتاد یا اصلاً نمی‌تواننداتفاق بیفتد نیز بازی کند و به تصویر بکشد. این صحنه‌ها غالباً عرضه‌کننده امیدها، ترس‌ها و کارها و تحولات ناتمام مانده روان‌ما هستند که از برخی جهات‌واقعی‌تر از وقایع زندگی روزمره جلوه می‌کنند. نمـایش درفرآیـند درمان هـنگامی جنبهٔ محوری می‌یابد که هـدف از پـروسهٔ درمان کاهـش یا رفـع کامـل اختلالات روانـی و رفـتاری باشد. ایـن تصور که صرفاًافرادعادی می‌توانند در چهارچوب فعالیـتهـای نمایشی تحت درمان قرار گیرند کاملاً مردوداست.[فخری، فاطمه و همکاران (۱۳۸۲)]هرگاه A نـقـش B را برای C بازی کند سـاده‌ترین تعـریف نمایش حاصل می‌شود. بر پـایـه این تـعـریـف، A و B در نمایش درمانـی معـمـولاً یک نـفـر اسـت، یـعـنـی A غالبا نقـش خـود را بازی می‌کنـد C تماشا گـر یا «دراماتراپـیست» اسـت که به شکلـی مداخله گـرا نـه بر فرایند نمایش بـعـنـوان کارگردان و مشاور نظارت کامـل دارد. تکنـیـک‌های فراوانی از جـمـلـه «فن خودبازنمایی – وارونگی نقش – واقعـیـت بـخـشـی – فن آئـیـنه – فن صنـدلـی خالـی، عـروسک درمانی و داستان گویی و….» د رنمایش درمانی مطرح اسـت. اما در همه آن‌ها نقش درمانی نمایش به صورت گروهی نتایج قابل توجـه و حائـزاهـمـیـت تری نسبت به فعالیت‌های فردی دارد، زیراامـکان مـداخله سایراعـضای گروه و بـیـان دیدگاههای دیگری در یک مقوله خاص وجود دارد. در یک تعریف کلی سایکودراما عـبارت اسـت از روشـی که در جریان آن افراد مشکلا ت شخـصـی خود را دریک گروه به نمایش درمی آورنـد .در واقع سایکودراما، خاصیت شفابخشی حاصل از ادغام بازی و عمل بداهه‌است.