کودکان بیش فعال و 7 راهکار و نکته رفتار درمانی برای آنان

اگر که والدین برای کودکان بیش فعال قوانین مشخصی را وضع کنند و به طور مداوم پیامدهای مثبت و منفی را به کار گیرند، رفتاردرمانی مفید واقع می شود. چنانچه به هر دلیل به متخصص سلامت روان دسترسی ندارید تا در این مسیر کمکتان کند، از 7 راهبردی که در این مقاله به آنها پرداخته می شود استفاده کنید تا خودکنترلی قوی تری را در فرزندتان رشد دهید.

آیا تا به حال برای مثال فرزندتان را به خاطر رفتار بی ادبانه اش به اتاق خود فرستاده اید؟ یا برایتان پیش آمده که قبل از اینکه او را به مهمانیای ببرید که احتمال می دهید در آنجا با کنترل رفتارش مشکل خواهد داشت، به او هشدار دهید؟ در صورت پاسخ مثبت، باید بگوییم که شما از قبل تا حدی می دانید که رفتار درمانی در تربیت کودکان بیش فعال مبتلا به ADHD ( بیش فعالی در کودکان -نقص توجه) چگونه کار می کند.

دکتر ویلیام پلهام، مدیر مرکز کودکان و خانواده ها در دانشگاه ایالتی نیویورک در بوفالو، میگوید: «بسیاری از فنون اصلاح رفتار، همان هایی هستند که والدین عموماً آنها را به کار می گیرند. فقط مشکل اینجاست که هیچ یک از ما آموزش ندیده ایم که چگونه والدین خوبی باشیم و هیچ یک از ما انتظار نداشتیم فرزندانی داشته باشیم که به والدینی با مهارت های فرزندپروری عالی و صبر زیاد نیاز داشته باشند.»

ایدۀ اصلی رفتار درمانی این است که قوانین خاصی را برای نحوۀ رفتار فرزندتان معین کنید (این قوانین نباید مبهم یا خیلی گسترده باشند) و آنها را به طور مداوم با ارائۀ پیامدهای مثبت برای پیروی از آنها و پیامدهای منفی برای سرپیچی از آنها اجرا کنید. دکتر پلهام هفت راهبرد زیر را بر اساس فنون واقعی رفتار درمانی ADHD پیشنهاد می کند:

اینکه به سادگی به کودک بگویید «این کار را بکن» یا «این کار را نکن» کافی نیست. برای اطمینان از اینکه فرزندتان قوانین را به خوبی فهمیده است، فهرست هایی ایجاد کنید و در جاهایی از خانه به دیوار بچسبانید. برای مثال، می توانید فهرستی تهیه کنید که در آن کارهای خاصی را که فرزندتان برای آماده شدن برای مدرسه باید انجام دهد، شرح دهید.

مطمئن شوید که قوانین به روشنی بیان شده اند. قوانین را با او مرور کنید تا مطمئن شوید که متوجه آنها شده است و در صورت لزوم آنها را یادآوری کنید. این روال را تا زمانی که فرزندتان بتواند قوانین را یاد بگیرد، ادامه دهید. فراموش نکنید که عقب گرد کردن عادی و رایج است، پس تا مدتی همچنان به مرور قوانین تان پایبند بمانید.

ابتدا نام فرزندتان را بگویید تا مطمئن شوید که توجه او را جلب کرده اید. سپس به او بگویید که دقیقاً می خواهید چه کاری را انجام دهد. برای مثال، اگر در صف تسویه‌حساب فروشگاه مواد غذایی هستید، ممکن است بگویید: «استیو، کنار من بایست و به چیزی دست نزن.». اگر فقط به گفتن «بچۀ خوبی باش» بسنده کنید، این کافی نیست؛ زیرا دستور شما مبهم است و ممکن است فرزندتان معنای «بچۀ خوبی بودن» را درک نکند. در نهایت، پیامدهای سرپیچی از دستور را بیان کنید؛ و همیشه به اجرای پیامدها پایبند بمانید.

بین تعریف و تمجید از فرزندتان و انتقاد کردن از او تعادل برقرار کنید. یک قانون کلی خوب برای کودکان بیش فعال این است که فرزندتان را در ازای انجام درست یک کار سه تا پنج برابر بیشتر از انتقاد از یک رفتار بد او تحسین کنید.اگر که انتظار نتایج فوری و عالی را داشته باشید، فقط باعث می شوید فرزندتان بیشتر شکست بخورد. در عوض، روی پاداش دادن به پیشرفت های کوچک تمرکز کنید؛ و به تدریج به سمت نتیجۀ دلخواه پیش بروید.اگر متوجه شدید که بیش از حد از او انتقاد می کنید، استانداردهای خود را کمی پایین بیاورید. اگر انتظارات خود را متعادل نکنید و با جزئیات بی اهمیت درگیر شوید، تنها خود و فرزندتان را دیوانه خواهید کرد.

اگر فرزندتان قبل از انجام وظایف یا تکالیفش برای انجام یک فعالیت دلخواهش (مثلاً بازی با دوستان) از شما اجازه می‌خواهد، بگویید: «باشه، وقتی تمیز کردن اتاقت رو تموم کردی، اونوقت می‌تونی بری تو کوچه و با دوستات بازی کنی». در مورد بچه های کوچکتر، مهم است که فعالیت دلخواه بلافاصله پس از اتمام کار یا تکلیف انجام شود. یعنی پاداش تمیزکردن اتاق به تعویق نیافتد.

یکی از سیستم‌های مؤثر برای تشویق فرزندتان به پیروی از دستورات شما شامل یک بطری شیشه ای و یک بسته تیله است (شما می توانید با ابتکار خود هر شیء دیگری را جایگزین کنید). هر بار که فرزند شما خواستۀ شما را انجام می دهد، جلوی چشمانش یک تیله در بطری بیاندازید و هر بار که این کار را نکرد، مقابل او یکی از تیله ها را از بطری بیرون بیاورید. در پایان روز، او بر اساس تعداد تیله‌هایی که در بطری باقی می‌ماند، پاداش کوچکی دریافت می‌کند و روز بعد مجدداً این روال تکرار می شود.

برخی از تکنیک ها ممکن است در مورد نوجوانان و جوانان به اندازۀ بچه های کوچک تر مؤثر نباشد. اگر دانش آموز دبیرستانی شما یک قانون را زیر پا بگذارد، می توانید به جای اینکه او را 5 دقیقه به اتاقش بفرستید، به او یک فعالیت 5 دقیقه ای، مانند مرتب کردن اتاق پذیرایی بسپارید.

با کودکان بزرگ تر، می توانید در مورد شرایط و پاداش های رفتار خوب گفتگو کنید تا او نیز در تعیین پاداش ها نقش داشته باشد. مثلاً اگر فرزندتان در انجام وظایف خانه به شما کمک کرد و در مدرسه هم عملکرد خوبی داشت، ممکن است خودش درخواست کند که در ازای آن با دوستانش بیرون برود.

یکی از بهترین ابزارها برای همکاری اولیا و مربیان، گزارش روزانه است. با معلم فرزندتان ملاقات کنید و رفتارهای مطلوبی را که انتظار دارید کودکتان در کلاس نشان دهد، با او در میان بگذارید؛ مثلاً «تکمیل تکالیف در زمان تعیین شده» یا «مشارکت در بحث کلاسی». در پایان هر روز، معلم می‌تواند ارزیابی سریعی از پایبندی فرزند شما به این اهداف رفتاری انجام دهد و گزارش کوتاهی از آن را با کودک به خانه بفرستد. به فرزندتان برای عملکرد خوبش در مدرسه پاداش دهید؛ مثلاً اجازه دهید زمان معینی را برای بازی با دوستانش بیرون از خانه بگذراند.

اگر فرزند شما در مقطع راهنمایی یا دبیرستان است، از مشاور راهنمایی بخواهید تا در مورد یک گزارش هفتگی با همۀ معلمان فرزندتان صحبت کند. برای این گزارش های روزانه، از صفحاتی در دفترچۀ تکالیف او استفاده کنید.

افزون بر این، معلمان می توانند آموزش ببینند تا از کلمات مناسب برای تحسین رفتار مناسب کودک بیش فعال شما استفاده کنند یا اشیاء آرامش بخشی را در اختیارش بگذارند که با در دست داشتن آن بتواند روی درس تمرکز کند. برای بچه های بزرگتر، معلم می تواند از علامت های رمزی دستی برای برقراری ارتباط خصوصی با کودک در طول کلاس استفاده کند (مثلاً وقتی کودک بیش فعال به تابلو توجه ندارد و به پنجره نگاه می کند، معلم می تواند با ارائۀ یک علامت خاص توجه کودک را به تابلو بازگرداند). سایر تکنیک ها در مدرسه عبارتند از:

[تصویر: %DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8...9%84-4.jpg]

والدینی هستند که این راهبردها را بدون کمک حرفه ای در خانه و در مدرسۀ فرزند خود اجرا می کنند، اما اگر در دستیابی به نتایج مورد نظر مشکل دارید، در یک برنامۀ آموزش فرزندپروری یا خانواده درمانی ثبت نام کنید. در این کلاس ها یک متخصص با والدین، معمولاً در یک محیط گروهی، کار می کند تا حمایت و راهنمایی لازم را برای پرورش رفتار خوب به آنها بیاموزد.

از آنجا که مراقبان اولیه در رفتار درمانی و بیش فعالی در کودکان ، بزرگسالانی هستند که پرورش کودک را بر عهده دارند (یعنی اغلب، والد یا والدین)، آموزش والدگری مهارت ها و رویکردهایی را به آنها می آموزد که بتوانند چالش های مقابله با رفتارهایی چون بیش فعالی در کودکان را مدیریت کنند.آموزش والدین تنها نوع درمانی است که CDC (مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها) برای کودکان خردسال مبتلا به ADHD توصیه می کند. در جلسات خصوصی، والدین معمولاً حداقل 8 جلسه با یک درمانگر ملاقات خواهند داشت تا راهبردهای مورد نیاز خود را بیاموزند و پشتیبانی و بازخورد دریافت کنند.

آموزش مدیریت استرس نیز می تواند برای والدین مفید باشد. این می تواند به شما کمک کند زمانی که از علائم ADHD فرزندتان ناامید شده اید، آرام بمانید و خودتان را نبازید.یادتان باشد پیرامون خود و کودکتان را با افرادی احاطه کنید که به شما دلگرمی و حمایت لازم را ارائه می کنند و برای مسئلۀ بیش فعالی در کودکان-نقص توجه در فرزندتان شما یا او را سرزنش نمی کنند.