جرایمی که علیه تمامیت جسمانی افراد ممکن است به وقوع بپیوندد را بر اساس قانون مجازات اسلامی می توان شامل قتل دیگری و ضرب و جرح اشخاص دانست که در جرم قتل ، نفس یا جان فردی مورد تعرض قرار می گیرد و در جرم ضرب و جرح که بعضا به آن ضرب و شتم هم گفته می شود ، اعضای بدن فرد آسیب وارد می شود . در هر حال ، هر دوی این جرایم بر اساس قانون مجازات اسلامی مشمول مجازات قرار می گیرند .

اما اعمال مجازات در رابطه با جرم ضرب و جرح دیگری منوط به آن است که وقوع این جرم در دادگاه اثبات شده باشد . لذا سوالی که ممکن است در این خصوص مطرح شود آن است که اثبات جرم ضرب و جرح در دادگاه با چه دلایل و مدارکی امکان پذیر است و همچنین ، اینکه نحوه و روش های اثبات جرم ضرب و جرح در دادگاه شامل چه مواردی است .

برای پاسخ دادن به این سوالات ، ابتدا دلایل اثبات ضرب و جرح در دادگاه را بیان نموده و سپس روش های اثبات ضرب و جرح و در ادامه مدارک اثبات ضرب و جرح را مورد بررسی قرار خواهیم داد .

قبل از اینکه دلایل اثبات ضرب و جرح را مورد بررسی قرار دهیم ، ابتدا باید به این نکته اشاره نماییم که جرم ضرب و جرح چیست . توضیح این مطلب ، از آن جهت ضروری است که بعضا جرم ضرب و جرح ، با جرم ضرب و شتم بجای هم به کار می روند ، در صورتی که از لحاظ حقوقی ، جرم ضرب و جرح صحیح تر است و شتم ، به معنای کتک زدن نیست بلکه به معنای دشنام دادن است و به نوعی مصداق جرم توهین است .

اما خود ضرب و جرح نیز با هم تفاوت دارند و در موارد مختلفی اتفاق می افتند . در تعریف جرم ضرب ، باید گفت که ضرب به معنای زدن و کوفتن است و به مواردی گفته می شود که بدون از هم گسیختگی و جاری شدن خون از بدن ، جراحاتی ایجاد می گردد ؛ مانند تورم ، کوفتگی ، سرخ شدن ، کبود شدن و غیره . در مقابل ، جرم جرح به معنای زخم زدن می باشد که با خونریزی همراه می باشد ؛ مثل تعیین دیه خراشیدگی بدن و صورت در صورتی که خون جاری شود .

جرم ضرب و جرح نیز مانند جرم قتل ، می بایست از طریق دلایل و مدارک کافی به اثبات برسد تا مرتکب ضرب و جرح ، به مجازات جرم ضرب و جرح محکوم شود . این مطلب ، نشان دهنده آن است که اصل بر برائت بوده و هیچ فردی مجرم نیست ؛ تا اینکه جرم او در دادگاه صالح اثبات شود .

البته نکته مهمی که در خصوص اثبات جرم ضرب و جرح و دلایل اثبات جرم ضرب و جرح وجود دارد ، آن است که بر اساس قاعده البینه علی المدعی و الیمین علی من انکر ، این خود شاکی یا بزه دیده است که باید اقدام به اثبات ضرب و جرح در دادگاه نماید و در مرتبه اول ، از شاکی خواسته می شود که دلایل اثبات ضرب و جرح خود را ارائه دهد تا به آن رسیدگی شود . لذا متهم در وهله اول از اثبات بی گناهی معاف است و شاکی باید برای اثبات جرم دلیل بیاورد .

همچنین ، در پاسخ به این سوال که دلایل اثبات جرم ضرب و جرح چیست ، باید گفت که به طور کلی برای اثبات جرم ضرب و جرح ، باید به یکی از ادله اثبات دعوی در امور کیفری استناد نمود . از جمله مهم ترین ادله اثبات دعوی که برای اثبات ضرب و جرح نیز می توان آنها را مورد استفاده قرار داد ، اقرار خود مرتکب ، شهادت شهود و گواهان ، سوگند یا قسامه و علم قاضی می باشند که در ادامه ، روش های اثبات ضرب و جرح به استناد دلایل مذکور ، مورد بررسی قرار می گیرد .

همانطور که در قسمت قبل ذکر شد ، دلایل اثبات جرم ضرب و جرح می تواند شامل اقرار ، شهادت شهود ، سوگند یا قسامه و علم قاضی باشد . اما استناد به هر یک از دلایل مذکور برای اثبات ضرب و جرح شرایط خاص خود را دارد . به همین دلیل ، در این قسمت قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که روش های اثبات ضرب و جرح چیست و چگونه می توان این جرم را در دادگاه ثابت نمود ؟

اولین روش اثبات جرم ضرب و جرح ، استناد به اقرار خود فرد است ؛ یعنی اینکه خود فرد متهم در دادگاه یک مرتبه اقرار کرده باشد که نسبت به دیگری مرتکب جرم ضرب و جرح شده است . در این صورت ، اقرار فرد بر علیه خود نافذ می باشد و به استناد این اقرار ، می توان حکم به مجازات وی به دلیل جرم ضرب و جرح صادر نمود که در مقاله ای به توضیح اعتبار اقرار در امور کیفری پرداخته شده است .

دومین روش اثبات جرم ضرب و جرح ، شهادت است که به طور کلی یکی از مهم ترین روش ها و دلایل اثبات جرم ضرب و جرح و سایر جرایم دیگر را تشکیل می دهد . استناد به شهادت شهود برای اثبات ضرب و جرح به این صورت است که دو مرد عادل شهادت بدهند که ارتکاب جرم ضرب و جرح توسط متهم را مشاهده نموده و در دادگاه این امر را بیان نمایند .

سومین روش اثبات جرم ضرب و جرح در دادگاه ، سوگند و قسامه است . قسامه به معنای سوگند خوردن اقوام و خویشاوندان شاکی است و در مواردی مطرح می شود که دلیل دیگری برای اثبات جرم ضرب و جرح ( از جمله شهادت و یا اقرار ) در پرونده موجود نباشد .

البته برای استناد به قسامه در امور کیفری برای اثبات ضرب و جرح ، باید اصطلاحا لوث وجود داشته باشد ؛ یعنی اینکه قرائن و امارات و مدارکی در پرونده وجود داشته باشد که قاضی به استناد آنها به ظن قوی دست پیدا کرده باشد که متهم ، مجرم است .

ممکن است این سوال مطرح شود که چند قسم یا سوگند باید ارائه شده باشد تا از طریق آن قسامه اثبات شود ؟ در پاسخ به این سوال خواهیم گفت که نصاب قسامه برای اثبات ضرب و جرح بستگی به میزان آسیب وارد شده در جرم دارد . یعنی اگر ضرب و جرح دیه ای معادل دیه کامل انسان داشته باشد ، 6  قسم لازم دارد تا اثبات شود . اگر دیه ، به میزان پنج ششم دیه کامل باشد ، 5 قسم کافیست .

اگر دیه تعیین شده برای ضرب و جرح ، دو سوم دیه کامل انسان باشد ، تعداد 4  قسم لازم است ، اگر دیه ضرب و جرح ، یک دوم دیه کامل باشد ، 3  قسم و اگر دیه ضرب و جرح ، یک سوم دیه کامل باشد ، 2  قسم و اگر یک ششم دیه کامل یا کمتر از آن باشد ، با 1 قسم یا قسامه نیز جرم ضرب و جرح قابل اثبات خواهد بود .

چهارمین روش اثبات ضرب و جرح علم قاضی است . به استناد قانون مجازات اسلامی در صورتی که قاضی طبق شواهد و مدارک موجود در پرونده به این علم برسد که جرم ضرب و جرح رخ داده است ، می تواند حکم به مجازات صادر نماید ؛ البته علم قاضی به عنوان یکی از دلایل ثابت کننده جرم ضرب و جرح باید متکی به شواهد و قرائنی مانند نظریه کارشناسی پزشکی قانونی ، شهادت گواهان ، فیلم و عکس و مسائلی از این قبیل باشد .

همانطور که در قسمت های قبل اشاره شد ، شاکی برای اثبات ضرب و جرح باید به دلایل و مدارک محکمه پسندی استناد نماید تا در دادسرا و دادگاه حکم به نفع وی صادر شود و از جمله دلایل اثبات جرم ضرب و جرح ، اقرار و شهادت و قسامه و علم قاضی را توضیح دادیم . در همین ارتباط این پرسش مطرح می شود که مدارک اثبات ضرب و جرح در دادگاه کدامند و برای اثبات این جرم چه مدارکی باید به دادگاه ارائه شود ؟

قبل از هر چیز باید دانست که موقع طرح شکایت از جرم ضرب و جرح ، باید مدارک لازم در خصوص ارتکاب جرم را تهیه و ضمیمه شکواییه کرد ؛ اما این مدارک کدامند ؟ در پاسخ به این سوال ، باید گفت که شاکی برای ارائه مدارک اثبات ضرب و جرح ، هیچ گونه محدودیتی نخواهد داشت .

یعنی اینکه مدرک اثبات جرم ضرب و جرح ، می تواند نظریه پزشک قانونی باشد که برای دریافت نظریه پزشک قانونی باید ابتدا به کلانتری مراجعه و از ایشان بخواهید شما را به پزشکی قانونی معرفی نمایند و سپس نزد پزشک قانونی رفته و نامه یا گواهی پزشک مبنی بر ارتکاب جرم ضرب و جرح را از ایشان دریافت و ضمیمه شکایت خود نمایید ؛ حتی در جرم ضرب و شتم پلیس .

همچنین ، مدرک اثبات جرم ضرب و جرح ، می تواند استشهادیه شهود باشد ؛ یعنی اگر موقع ارتکاب جرم ضرب و جرح شهودی در صحنه حاضر بوده و این جرم را ملاحظه نموده اند ، با تنظیم یک استشهادیه و امضای ذیل آن توسط شهود می توانید اقدام به اثبات جرم ضرب و جرح نمایید و به یاد داشته باشید که شماره تلفن آنها را جایی یادداشت کنید تا در صورت لزوم به دادگاه بیایند و شهادت بدهند .

اگر هم شهود تمایلی به امضای استشهادیه و یا مراجعه به دادگاه برای ارائه شهادت را ندارند می توانید تقاضای صدور قرار تحقیق محلی نمایید که در این صورت ضابطان قضایی از شهود معرفی شده تحقیق و نتیجه را در پرونده منعکس می کنند . لذا گزارشات یا صورتجلسه های تنظیم شده توسط ضابطان قضایی و کلانتری نیز که ضمیمه پرونده شده باشد ، می تواند در اثبات جرم ضرب و جرح موثر باشد .

اگر دلایل و مدارک شما برای اثبات ضرب و جرح ناظر بر فیلم دوربین مدار بسته و یا فیلم تهیه شده با گوشی تلفن همراه یا عکس و یا هر سند و مدرک دیگری هست ، باید آن را نیز به عنوان مدرک ضمیمه شکایت نمایید . البته مدارکی مثل فیلم و عکس صرفا می توانند موجب علم قاضی شوند و دلیل مستقلی برای اثبات ضرب و جرح نیستند . یعنی ممکن است قاضی با مدرکی همچون فیلم دوریین مدار بسته به اقناع رسیده و حکم به مجازات بدهد یا بالعکس .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص اثبات ضرب و جرح در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اثبات ضرب و جرح پاسخ دهند .