همه ما با مفهوم طلاق و لزوم جاری شدن صیغه طلاق به جهت جدا شدن و خاتمه روابط زناشویی میان زن و مرد آشنا هستیم و می دانیم که برای واقع شدن صیغه طلاق به صورت صحیح ، شرعی و قانونی باید مجموعه شرایطی در این صیغه طلاق وجود داشته باشد و در غیر این صورت ، نه تنها طلاق صحیح نیست ، بلکه آثار قانونی ناشی از آن نیز به بار نمی آید .

 یکی از مهم ترین شرایط و تشریفاتی که برای صحت صیغه طلاق الزامی است ، خوانده شدن صیغه طلاق نزد شهود طلاق می باشد که بر اساس آن ، صیغه طلاق باید نزد دو شاهد عادل خوانده شده باشد و در غیر این صورت طلاق صحیح نمی باشد . به همین مناسبت ، گاهی این سوال مطرح می شود که شرایط طلاق بدون حضور شاهد چگونه است و اینکه اصلا حکم طلاق بدون شاهد چیست ؟

برای پاسخ دادن به این سوالات ، در ادامه این مقاله ابتدا به بررسی این موضوع می پردازیم که شرایط و حکم طلاق بدون حضور شاهد چیست ؟ و در ادامه به این سوالات پاسخ می دهیم که آیا طلاق توافقی بدون حضور شاهد امکان پذیر است ؟ آیا طلاق از طرف زوجه بدون حضور شاهد امکان پذیر است ؟ آیا طلاق از طرف زوج بدون حضور شاهد امکان پذیر است ؟

امروزه طلاق به یکی از مهم ترین دعاوی خانوادگی تبدیل شده است که به موجب آن ، زن یا شوهر یا هر دوی آنها خواستار طلاق و جدا شدن از یکدیگر هستند و به این منظور ، ضمن انجام مراحل قانونی طلاق از جمله ارائه دادخواست به دادگاه و شرکت در جلسات مشاوره یا داوری در طلاق و سپس گرفتن حکم یا اجازه دادگاه برای طلاق ، اقدام به جدا شدن از هم می کنند .

طلاق از هر نوعی که باشد ، یک امر فقهی و حقوقی و واجد آثار شرعی و قانونی می باشد و به همین خاطر ، مانند جاری شدن صیغه عقد نکاح ، باید دقیقا مطابق تشریفات و روال تعیین شده در شرع و قانون باشد و در غیر این صورت ، باطل است . یکی از مهم ترین این تشریفات که در قانون مدنی بیان شده است ، مربوط به خوانده شدن صیغه طلاق در حضور شهود طلاق می باشد .

بر اساس ماده 1134 قانون مدنی که به نوعی مشخص کننده شرایط صحت صیغه طلاق نیز می باشد ، حکم حضور شاهد برای طلاق و به عبارتی حکم طلاق بدون شاهد بیان شده است که بر اساس این ماده : " طلاق باید به صیغه طلاق و در حضور حداقل دو نفر مرد عادل که طلاق را بشنوند واقع گردد " .

لذا در پاسخ به این سوال که حکم طلاق بدون حضور شاهد چیست ، باید گفت که علی الاصول طلاق بدون حضور شاهدان امکان پذیر نمی باشد . این سوال به کرات مطرح می شود که شرایط طلاق بدون حضور شاهد چگونه است و آیا طلاق بدون حضور شاهد امکان پذیر است ؟

همانطور که گفته شد پاسخ به این سوال منفی است ؛ با این توضیح که در حال حاضر بر اساس قانون و فقه ، امکان طلاق بدون شهادت شهود میسر نیست و اگر زن و مردی بدون حضور شهود اقدام به طلاق گرفتن نمایند ، این صیغه طلاق به صورت صحیح و معتبر انجام نشده و باطل است و هر یک از زوجین به استناد حکم طلاق بدون حضور شاهد می تواند از دادگاه خواستار ابطال طلاق انجام شده شوند .

در قسمت قبل حکم طلاق بدون حضور شاهد را مطرح کرده و گفتیم تحت هیچ شرایط طلاق بدون حضور شهود طلاق امکان پذیر نمی باشد . حال سوالی که ممکن است مطرح شود آن است که آیا طلاق توافقی بدون حضور شاهد طلاق امکان پذیر است ؟

همانطور که در قسمت قبل توضیح داده شد ، بر اساس ماده 1134 قانون مدنی صیغه طلاق حتما باید در حضور شهود طلاق واقع گردد ؛ فلذا طلاق توافقی نیز به عنوان یکی از مهم ترین و پر کاربردترین انواع طلاق نیز از این موضوع مستثنی نبوده و برای اینکه طلاق توافقی به صورت صحیح و قانونی انجام گرفته باشد ، نیاز است که شهود طلاق برای جاری شدن صیغه طلاق توافقی وجود داشته باشند .

بر اساس ماده مذکور ، طلاق اعم از طلاق توافقی یا طلاق از طرف مرد و یا زن ، حتما باید با خواندن صیغه طلاق انجام شود . این صیغه طلاق را خود مرد هم می تواند جاری نماید و به این وسیله همسر خود را مطلقه نماید و تشریفات شرعی طلاق را با حضور شاهد طلاق انجام دهد ؛ ولیکن امروزه به جهت اینکه ثبت طلاق در شناسنامه الزامی دانسته شده است ، مردان برای اینکه همسر خود را طلاق بدهند ، لزوما باید به یکی از دفاتر ثبت طلاق مراجعه نموده و ضمن ارائه وکالت به سردفتر ، صیغه طلاق توافقی جاری شود .

سردفتر ازدواج و طلاق با موضوع لزوم شهادت شهود برای جاری شدن صیغه طلاق و حکم طلاق توافقی بدون حضور شاهد آشناست و مطلع است که طلاق توافقی بدون حضور شاهد امکان پذیر نمی باشد و حکم طلاق بدون حضور شاهد باطل بودن است ؛ فلذا در این مسئله جای تردید و سوال باقی نمی ماند . بلکه موضوع در جایی پررنگ و حایز اهمیت است که مردی قصد داشته باشد بدون مراجعه به دفاتر ثبت طلاق ، اقدام به طلاق دادن همسر خود نماید که در این حالت :

باید در ذهن داشت که اولا جاری کردن صیغه طلاق توافقی نیازمند حضور دو نفر شهود عادل برای طلاق است و ثانیا خواندن صیغه طلاق بدون ثبت آن در دفاتر ازدواج و طلاق جرم است و اگر مردی بدون ثبت در دفاتر طلاق همسر خود را طلاق دهد ممکن است به مجازات عدم ثبت طلاق محکوم شود .

در قسمت های قبل در خصوص شرایط طلاق بدون حضور شاهد صحبت هایی مطرح شد که با عنایت به آنها می توان به این سوال پاسخ داد که آیا طلاق از طرف زوجه بدون حضور شاهد امکان پذیر است ؟ پاسخ به این سوال ساده است ؛ با این توضیح که تفاوتی نمی کند طلاق از طرف زن بوده و زن با مراجعه به دادگاه حکم طلاق دریافت کرده باشد و یا اینکه مرد با خواست خود اقدام به طلاق دادن همسر نموده باشد .

در هر حال ، به خاطر اینکه در قانون مدنی حضور شاهد برای طلاق یکی از تشریفات مهم برای جاری شدن صیغه طلاق در نظر گرفته شده است ، زن موقع طلاق باید شهود طلاق را معرفی کند . حتی اگر طلاق غیابی از طرف زن باشد و مرد در دادگاه یا دفترخانه نیز حاضر نباشد ، باز هم لزوم حضور شهود برای طلاق منتفی نمی شود .

لذا علاوه بر اینکه طلاق در زمان عادت ماهیانه ممنوع است ، طلاق از طرف زوجه بدون حضور شاهد نیز امکان پذیر نمی باشد . از جمله شرایطی که برای حضور شهود طلاق در قانون مشخص شده است می توان به موارد زیر اشاره نمود :

صیغه طلاق باید لزوما با حضور دو نفر شاهد واقع شود ؛

طلاق باید در حضور لااقل دو نفر مرد واقع شود و شهود زن شرایط شهادت طلاق را ندارند ؛

صیغه طلاق باید در حضور دو نفر مرد که بالغ و عاقل باشند خوانده شده باشد ؛

صیغه طلاق باید حتما توسط دو نفر مرد عادل شنیده شود و کافی نیست که شهود به نحو دیگری از طلاق آگاه شوند ؛

طلاق باید با شهادت دو نفر مردی باشد که عادل باشند و عادل بودن شهود طلاق به معنای آن است که فرد از ارتکاب گناهان کبیره یا تکرار گناهان صغیره به دور باشد .

لذا در پاسخ به این سوال که شرایط و حکم طلاق از طرف زن بدون معرفی شاهد چیست ، باید گفت طلاق از طرف زن که بدون حضور شاهد طلاق بوده یا اینکه شهود حضور داشته ولی فاقد شرایط شرعی شهادت باشند ، سبب می شود که طلاق واقع شده صحیح و قانونی نباشد و شوهر پس از جاری شدن صیغه طلاق از طرف زن ، می تواند به دادگاه خانواده مراجعه نموده و تقاضای ابطال حکم طلاق به لحاظ عدم حضور یا فقدان شرایط شهود را داشته باشد .

در باب لزوم حکم حضور شاهد برای طلاق و شرایط طلاق بدون حضور شاهد ، این سوال نیز مطرح می شود که آیا طلاق از طرف زوج بدون حضور شاهد امکان پذیر است ؟ پاسخ به این سوال نیز منفی است ؛ به این معنا که حکم طلاق از طرف مرد بدون حضور شاهد آن است که طلاق باطل و بلااثر می باشد . چه مرد خودش اقدام به خواندن صیغه طلاق کرده باشد و چه با وکالت دادن برای طلاق به دفترخانه .

با این توضیح که در گذشته ، طلاق از طرف مرد با محدودیت های قانونی ویژه ای مواجه نبود و مردان هر زمان که می خواستند ، می توانستند حتی بدون مراجعه به دادگاه اقدام به خواندن صیغه طلاق بدون حکم دادگاه نمایند . به این معنا که همین که مردی تشریفات جاری شدن صیغه طلاق را به جای می آورد و حقوق همسر خود را می داد می توانست وی را مطلقه نماید .

در چنین وضعیتی ، تنها عاملی که می توانست سبب کاهش میزان طلاق از طرف زوج شود آن بود که به لحاظ شرعی و قانونی ، طلاق از طرف مرد می بایست با حضور دو نفر شاهد عادل برای طلاق واقع گردد و خیلی از افراد متشرع ، به خاطر اینکه شهود عادل برای طلاق نمی یافتند از طلاق دادن همسر خود منصرف می شدند ؛ چرا که حکم طلاق بدون شاهد بطلان طلاق بود و از طرفی بسیاری از افراد عادل نیز حاضر به ارائه شهادت برای طلاق نمی شدند .

این وضعیت در حال حاضر دگرگون شده است و مردان برای طلاق دادن همسر خود باید لزوما از دادگاه کسب اجازه کرده و سپس با مراجعه به دفاتر ازدواج و طلاق اقدام به ثبت طلاق نمایند ؛ در غیر این صورت با مجازات جرم عدم ثبت طلاق مواجه می شوند و لذا حضور شاهد عادل برای طلاق از طرف زوج نیز توسط سردفتر لحاظ می شود و در شرایط طلاق بدون معرفی شاهد ، صیغه طلاق توسط سردفتر جاری نمی شود . پس دیگر نگرانی از بابت طلاق از طرف مرد بدون حضور شاهد وجود ندارد .

اما نکته بسیار مهمی که در مورد حکم طلاق بدون حضور شاهد وجود دارد آن است که شرایط حضور شاهد برای طلاق مربوط به زمانی است که صیغه طلاق جاری می شود و ربطی به مرحله دادگاه رفتن ندارد . لذا معرفی شاهد برای طلاق ، صرفا در زمانی باید صورت گیرد که به دفترخانه ازدواج و طلاق مراجعه نموده و قصد ثبت طلاق داریم .

در این مرحله ، دفترخانه به عنوان یکی از مدارک لازم برای ثبت طلاق در محضر ، حضور شهود طلاق را از طرفین مطالبه می کند ولی اگر طرفین شاهد طلاق نداشته باشند ، سر دفتر می تواند دو نفر شاهد طلاق عادل به زوجین معرفی کند و زوجین باید هزینه های مربوط به آن را پرداخت نمایند ؛ در غیر این صورت سرفتر صیغه طلاق را جاری نمی سازد .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط طلاق بدون حضور شاهد در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط طلاق بدون حضور شاهد پاسخ دهند .