در صورتی که می خواهید در مورد حق شرکا نسبت به سرمایه ی شرکت اطلاعات داشته باشید می توانید این مقاله را در ثبت کریم خان دنبال کنید

شرکا قبل از ایجاد شرکت تجاری مالک آورده خویش هستند اما به محض تشکیل شرکت تجاری مالکیت شرکا برآورده به شخصیت حقوقی منتقل شده و این پرسش مهم بیان می شود که شریک شرکت تجاری در ازای از دست دادن مالکیت خویش برآورده دارای چه حقوقی می باشد ؟در این مقاله حقوق مزبور را مورد بررسی قرار می دهیم.

با به وجود آمدن شرکت تجاری آورده شرکا از مالکیت شرکا خارج شده و به مالکیت شخصیت حقوقی شرکت منتقل می شود اما این امر مانع نمی شود که پس از انحلال شرکت و تادیه کلیه دیون آنچه از سرمایه شرکت می ماند مجدداَ به ایجاد کنندگان شرکت برمی گردد. بنابراین در مقام تشبیه می توان بیان کرد سرمایه باقی مانده به منزله ارث شرکت بوده و به نسبت آورده میان شرکا تقسیم می شود مگر اینکه در قرارداد شرکت تجاری راجع به نحوه تقسیم شرط خلاف شده باشد.

بنابر ماده ۲۲۴ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مقرر داشته است که مانده سرمایه ی شرکت از ابتدا به مصرف بازپرداخت مبلغ اسمی سهام می رسد و مازاد به ترتیب تعیین شده در اساسنامه و در صورت سکوت اساسنامه به نسبت سهام بین سهامداران تقسیم می شود.

بنابر ماده ۲۱۲ قانون تجارت نیز در فصل راجع به تصفیه امور شرکت ها مقرر می دارد : ” متصدیان تصفیه،حساب شرکا را نسبت به هم و سهم هر یک از شرکا را از نفع و ضرر تعیین می کنند …”
این ماده اجمالاَ به حق شرکا نسبت به سرمایه ی شرکت بعد از انحلال اشاره می کند ولی معیار تقسیم آن را اعلام نمی کند معذلک شکی نیست که جز در صورت وجود شرط خلاف، سرمایه شرکت به نسبت آورده تقسیم می شود.

خواسته های گوناگون شرکا امکان دارد شرکا را به عدول از قاعده تقسیم سرمایه ی شرکت به نسبت آورده واداشته و شرط خلاف آن در قرارداد شرکت تجاری، گنجانده شود. معلوم است که این شروط قابل احصا نیستند بنابراین به ارزیابی برخی شروط مهم اکتفا می کنیم :

اگر برخی از شرکا مصر باشند که در مقایسه با بقیه شرکا ریسک کمتری را متحمل گردند، امکان دارد شرط شود که چنانچه مانده سرمایه ی شرکت بعداز انحلال و تادیه دیون کمتر از سرمایه اولیه باشد، اصل آورده آنان عیناَ مسترد شده و آنگاه مانده میان بقیه شرکا تقسیم می شود. این شرط در حقیقت به این معناست که طرف های قرارداد شرکت تجاری در سود شرکت سهیم باشند اما برخی از شرکا از تحمل زیان مصون باشند.

به نظر می رسد که این شرط موجب تضاد منافع شرکا در اداره شرکت خواهد شد زیرا صاحبان چنین امتیازی، به طور طبیعی مایل خواهند بود که شرکت به معاملات پرسودتری دست زند و از بروز زیان های احتمالی ترس نداشته باشند و حال آنکه بقیه شرکا َ محتاط تر خواهند بود. بنابراین امکان دارد چنین شرطی خلاف مقتضای ذات قرارداد شرکت تجاری و مبطل شرکت به نظر برسد. معذلک باید توجه داشت که در شرکت های مختلط سهامی و غیرسهامی همین مقدار تضاد منافع میان شرکای ضامن و شرکای دارای مسئولیت محدود مورد پذیرش مقنن قرار گرفته است. اما در عوض مدیریت شرکت به شرکای ضامن سپرده شده است.

یکی دیگر از شروط مهم در مورد تقسیم سرمایه ی شرکت این است که برخی شرکا بعد از انحلال هیچ سهمی از سرمایه ی شرکت را نداشته باشند. مانند اگر آورده یک شریک زمین و آورده دیگری نقدی باشد امکان دارد چنین توافق شود که مهمانسرایی بر روی زمین احداث شود و سود حاصل از فعالیت مهمانسرا در طول این بیست سال بین دو شریک تقسیم می شود و شرکت ، منحل شده و مهمانسرا به یکی از شرکا تعلق گیرد و شریک دیگر هیچ سهمی از سرمایه را نداشته باشد. ارزیابی اعتبار چنین شرطی نیز منوط به سنجش میزان تضاد منافع ناشی از این شرط در اداره شرکت است.