نگاهی گذرا به شهر طبس - نسخه‌ی قابل چاپ

با توجه به شرایط جغرافیایی این شهر یکی از مناطق غنی کشور از لحاظ ثروت ملی قرار گرفته است. تور طبس یکی از قطب های طبیعت گردی است که هر ساله گردشگران فراوانی را از جای جای ایران به سوی خود فرا می خواند. طبس شهری کویری است که در غرب استان خراسان جنوبی واقع شده است. شهر طبس نخستین شهر پهناور در کشور ایران است و باستان شناسان معتقدند قدمت شهر طبس را می توان به دوران هخامنشیان نسبت داد. شهر طبس از شمال توسط شهرستان های بردسکن و شاهرود، از شرق توسط بیرجند، از جنوب توسط کرمان و از غرب و جنوب غربی توسط نایین و اردکان و بافق احاطه گشته است.

شهر طبس در ارتفاع ۶۹۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است. شهر طبس مساحتی بالغ بر ۵۵ هزار و ۴۶۰ کیلومتر را داراست. جمعیت این شهر طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۷۲،۶۱۷ نفر بوده است. شهرستان طبس قبلا جزئی از یزد بوده است که در سال ۱۳۹۱ به خراسان جنوبی ملحق شد. شهر طبس در منطقه ای با آب و هوای بیابانی قرار گرفته است که در شرق این شهر رشته کوه بلندی به نام رشته کوه شتری واقع شده است. اکثر اهالی شهر طبس شیعه دوازده امامی هستند. مردمان این سرزمین به زبان طبسی و گویش محلی تکلم دارند که به زبان فارسی دری قدیم شباهت فراوانی دارد.

وجود غنی معادن زغال سنگ در شهر طبس از وجد جنگل های انبوه و دریاچه های بزرگ در زمان های دور حکایت می کند. معادن زغال سنگ در این منطقه، شهر طبس را در دریف مناطق غنی از لحاظ ثروت ملی قرار داده است. آب شهر طبس از طریق یکپارچه شدن چشمه ها و از راه های یک قنات به این شهر وارد می شود و از محلی به نام فره ونگ از زیر زمین سر بیرون می آورد. این تور نوعی تور طبیعت گردی است که گردشگران علاقمند می توانند در غالب تورهای ۲ الی ۳ روزه از طبیعت بکر و باورنکردنی طبس دیدن نمایند. اگر تاکنون به شهر شگفتی ها سفر نکرده اید با ما همراه باشید تا شما را با برخی از پتانسیل های بالقوه طبیعت گردیطبس آشنا خواهیم کرد.

علت نامگذاری

بعضی ها بر این باورند که نام شهر طبس در ابتدا تب بس بوده است که در لغت نامه فارسی به معنای حرارت و داغی است و بعد ها به طبس تغییر پیدا کرده است. بعضی نیز نام این شهر را به زبان سلوکیان مرتبط دانسته اند و بر این باورند که زمانی سلوکیان در این منطقه سکونت داشته اند. ناصر خسرو در سفرنامه خود این شهر را به نام طبس گیلکی معرفی کرده است.

باغ گلشن مساحتی بالغ بر ۷۰ هکتار دارد. در میانه های باغ استخر بزرگی دیده می شود که سه فواره طبیعی دارد. ساختمان این باغ به ساختمان سردرب شناخته شده است. این بنا دو طبقه است که یک زیرزمین کوچک دارد. در طبقه اول این عمارت تالاری بزرگ و ایوانی برای تماشای مناظر باغ تعبیه شده است که وجود دو ستون زیبایی این ایوان را دو چندان می کند. این باغ توسط امیر محمد حسن خان زنگویی حاکم وقت تون (فردوس) تاسیس گردیده است.

بیشتر اراضی جنگل های سنو در منطقه کوهستانی واقع شده اند که ارتفاعات صعب العبوری را دارد. با استفاده بی رویه از جنگل های انبوه وسعت آن به جنگل نیمه انبوه تبدیل گشته است. جنگل های دست کاشت در این ناحیه دارای پوشش درختچه ای و درختی از جمله اتریپلکس و تاغ است که از این درختچه ها برای تثبیتشن های روان و کاهش طوفان های کویری استفاده می شود. این گیاهان در برابر کم آبی و طوفان های شدید و شن های روان مقاومت بیشتری را از خود نشان می دهد.

غار حلوان در روستای حلوان قرار دارد و در فاصله ۷۵ کیلومتری از شمال غرب شهرستان طبس واقع شده است. باستان شناسان براین باورند که سنگ های این غار مربوط به دوره ژوراسیک میانی است که تقریبا سن آن ها به ۱۶۰ میلیون سال پیش می رسد. این غار در گذشته پناهگاه حیوانات وحشی بوده است زیرا استخوان های شتر، الاغ و پرندگان یافت شده است.

سرزمین سیاه

سرزمین سیاه از جاذبه های شگفت انگیز شهرستان طبس است که حاصل فعالیت های آتشفشانی در دوره کواترنر بوده است. این منطقه سراسر از سنگ و گدازه های آتشفشانی سیاه رنگ پوشیده شده است و به همین علت به سرزمین سیاه شهرت پیدا کرده است. وسعت این منطقه با توجه به پراکندگی سنگ ها بالغ بر ۴۰۰ کیلومتر مربع است. آب سرزمین سیاه از رود بسیار شوری به نام قوری چای تامین می گردد.

کال نمک در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال غرب شهر طبس واقع شده است. این رودخانه نمکین دائمی و نمک کاملا طبیعی در این رودخانه جریان دارد. به دره یا مسیر ایجاد شده توسط سیلاب ها و جریان آب کال گفته می شود و به علت وجود نمک در این رودخانه نام کال نمک را بر روی آن نهاده اند. بالا بودن غلظت نمک در رود های فصلی و تبخیر بسیار زیاد اقلیم های بیابانی املاح فراوانی را برجای گذارشته است. این املاح با فرمول سدیم کلرید کانی هالید را تشکیل می دهد.

چشمه مرتضی علی

چشمه مرتضی علی در فاصله ۲۷ کیلومتری شهر طبس واقع شده است. این چشمه در روستای خرو قرار گرفته است. این چشمه آب اغلب مزارع و باغ های طبس را تامین می کند. در مسیر چشمه مرتضی علی دیواره های بلندی همانند دره خودنمایی می کند. غلظت بیشتر آب گرم و تفاوت ساختاری با آب سرد در کف رودخانه باعث می شود که آب گرم و سرد با یگدیگر ادغام نشوند که پدیده نادری را به وجود آورده است. به این ترتیب در یک طرف رودخانه آب سرد و طرف دیگر آب گرم جریان دارد.

آبگرم دیگ رستم

آبگرم دیگ رستم در فاصله ۲۴۰ کیلومتری از شهرستان طبس واقع شده است. در این چشمه آب گوگردی جریان دارند. درجه حرارت این چشمه آن قدر بالاست که حتی بیش از چند ثانیه نمی توان دست را در آن نگه داشت. به علت حرارت و املاح موجود از این آبگرم برای تسکین دردهای رماتیسمی مورد استفاده قرار می گیرد. در مجاورت این آبگرم چشمه دیگری از دل زمین می جوشد که سفید رنگ و خنک است. گردشگران می توانند علاوه بر این چشمه از چشمه آبگرم سبلان و گاومیش گلی در سرعین برای درمان و تسکین دردهای رماتیسمی و قلبی استفاده کنند.

پناهگاه حیات وحش نایبندان

پناهگاه حیات وحش نایبندان گسترده ترین منطقه حفاظت شده است که در شهرستان طبس قرار گرفته است. مساحت این منطقه یک میلیون و چهارصد و بیست و دو هزار هکتار است. این پناهگاه توسط دشت کویر محصور گردیده است. دو قله مرتفع نایبندان و علی آباد در این منطقه قرار دارند که منابع آبی جهت رشد گیاهان و زندگی حیوانات را تامین می کند.