تالار گفتگوی کیش تک/ kishtech forum
آیا کامپیوترها می توانند جای انسان را بگیرند؟ - نسخه‌ی قابل چاپ

+- تالار گفتگوی کیش تک/ kishtech forum (http://forum.kishtech.ir)
+-- انجمن: پردیس فناوری کیش (http://forum.kishtech.ir/forumdisplay.php?fid=1)
+--- انجمن: دانشگاه جامع علمی و کاربردی (http://forum.kishtech.ir/forumdisplay.php?fid=7)
+---- انجمن: مرکز علمی و کاربردی امام خمینی (http://forum.kishtech.ir/forumdisplay.php?fid=41)
+----- انجمن: کاربرد فناوری اطلاعات (http://forum.kishtech.ir/forumdisplay.php?fid=43)
+----- موضوع: آیا کامپیوترها می توانند جای انسان را بگیرند؟ (/showthread.php?tid=1402)



آیا کامپیوترها می توانند جای انسان را بگیرند؟ - عشایری - 23-04-2017

آیا کامپیوترها می توانند جای انسان را بگیرند؟
آیا کامپیوترها می توانند جای انسان را بگیرند؟وقتی به نتایج و عملکرد کامپیوترها نگاه می کنیم و این مسأله را هم در نظر می گیریم که رایانه های آینده بسیار پیچیده تر و پیشرفته تر از رایانه های امروزی خواهند بود، به نظر می رسد نتوان هیچ تفاوتی بین مغز انسان با کامپیوترها قائل شد. ربات های آدم نمای امروزی راه می روند و در اتاق را می گشایند و حتی حرکات نمایشی انجام می دهند. بسیاری از ساخته هایی که نوآوری محسوب می شوند، مشباهتی درطبیعت یا ساخته های قبلی بشر دارند. مثلاً موشک فضایی که قرن بیستم را در دهه هایی به نام آن می شناختند، گرچه از فناوری جدیدی برخوردار است چندان هم نوآوری به نظر نمی رسد و به راحتی می توان آنرا با هواپیما مقایسه کنیم.

[تصویر:  g8is_7a3d7d5f6cc659cb9a1020c939e36d47.jpg]
 هواپیما نیز خود اقتباسی از پرنده هاست. در این میان رایانه ها به نظر می رسد از روی کارکرد مغز انسان و قدرت محاسبه گری آن ساخته شده باشند. پس طبیعی است اگر سؤال کنیم که آیا رایانه ها در سایر جهات نیز شبیه انسان عمل می کنند و مثلا بپرسیم که آیا کامپیوترها می توانند فکر کنند؟ آیا فرقی بین ادراک موجودات زنده با داد و ستد اطلاعات توسط رایانه ها و مغزهای الکترونیک وجود دارد؟ و آیا عملکرد کامپیوترها حاکی از این است که مغز انسان صرفاً یک ماشین پیچیده است؟ وقتی به نتایج و عملکرد کامپیوترها نگاه می کنیم و این مسأله را هم در نظر می گیریم که رایانه های آینده بسیار پیچیده تر و پیشرفته تر از رایانه های امروزی خواهند بود، به نظر می رسد نتوان هیچ تفاوتی بین مغز انسان با کامپیوترها قائل شد. ربات های آدم نمای امروزی راه می روند و درب اتاق را می گشایند و حتی حرکات نمایشی انجام می دهند.
 هرچند که حرکات اینگونه ماشین ها هنوز با حرکات انسانی فاصله بسیاری دارد؛ اما چه بسا در سال ها و دهه های آینده ربات هایی ساخته شوند که راه رفتن و حرکاتشان دیگر هیچ فرقی با انسان ها نداشته باشد. به هرحال باید این را نیز درنظر داشت که تکنولوژی رایانه ها، یک علم بسیار جوان است و رشد آن بسیار فوق العاده می باشد، پس چه دلیلی وجود دارد تا این تصور به ذهنمان نیاید که شاید در آینده ای نه چندان دور و چه بسا تا چند سال آینده، پیشرفت تکنولوژی رایانه ای و ربات ها به جایی برسد که ربات ها کاملاً مثل یک انسان عمل کنند؛ حرف بزنند و در کارخانه ها کار کنند و در جنگ ها به جای سربازان شرکت کنند و یا به عنوان پیش خدمت کارهای خانه را انجام دهند.
اگر چنین اتفاقی که البته در فیلم های تخیلی بارها به تصویر کشیده شده رخ دهد و چنین ماشین هایی ساخته شوند، آیا این مطلب ثابت نمی شوند که مغز و ذهن انسان چیزی جز یک ماشین محاسبه پیچیده نیست؟! البته نباید از جهت دیگر مطلب غافل بود. تحقیقات جدید خصوصاً پس از تصمیم دانشمندان برای نوشتن برنامه هایی رایانه ای که حرکت و سخن گفتن انسان را تقلید کند، نشان داد که کارکرد ذهن انسان و نیز حیوانات بسیار پیچیده تر از آن است که تصور می شد. حجم اطلاعات اندوخته شده در حافظه یک کودک به قدری زیاد است که حتی قوی ترین و بزرگترین رایانه های امروزی نیز حجم کافی برای ذخیره آنرا ندارند. اطلاعاتی که برای راه رفتن لازم است در مقابل اطلاعاتی که انسان برای سخن گفتن به کار می برد بسیار ناچیز است و دانشمندان راهی طولانی برای نوشتن برنامه ای رایانه ای در پیش دارند که کار صحبت کردن را انجام دهد. در واقع ابداع رایانه ها و ربات ها و تصمیم بر تقلید از حرکات معمول انسان، ابعاد پیچیدگی و عظمت و شگفت انگیزی خلقت انسان و سایر موجودات زنده را بسیار ملموس تر و آشکارتر ساخت.
اما سختی کار یا طولانی شدن آن ارتباطی به فلسفه ندارد. فیلسوفان می توانند فرض کنند که چنین امری تحقق یافته و ماشین های انسان نمایی ساخته شده است که کاملاً حرکات انسان ها را انجام می دهد بدون اینکه هیچ تفاوتی با راه رفتن و صحبت کردن و خندیدن یک انسان معمولی داشته باشد. ماشین ها نوعی تأمل و تدبیر از خود نشان می دهند که اگر در انسان یا حیوان ظاهر شود علامت هوش شمرده می شود.
 کامپیوترهای شطرنج باز مدام از قهرمانان شطرنج جهان می برند. سؤال این است که آیا می توان گفت که چنین ماشینی دارای ذهنی انسانی است؟ بین ذهن انسان با مغز الکترونیکی رایانه ها چه فرقی است؟ آیا رایانه ها هم می توانند بیاندیشند و فکر کنند؟ چگونه می توان بین انسان ها و ربات ها فرق گذاشت؟ و به بیان دیگر، از دید یک ناظر خارجی، چه تفاوتی بین حرکات و اعمال انسان ها و ربات های انسان نما وجود دارد؟ یک ربات نیز راه می رود، حرف می زند و به هر چیزی_ بنابر فرض_ همان عکس العملی را نشان می دهد که انسان ها دارند و مگر ما بر اساس همین مشاهداتمان از انسان ها نیست که آنها را موجوداتی عاقل می دانیم. پس چرا باید اصرار کنیم که انسان و ربات دو چیز متفاوت اند؟
این مبحث در فلسفه سابقه ای طولانی دارد و همین سؤالات، به شکل های مختلف ذهن اندیشمندان را به خود مشغول داشته و خصوصا ًدر فلسفه غرب موجب پیدایش نظرات مختلفی شده است و در حالیکه گروهی از فلاسفه و اندیشمندان از اصالت حیات (vitalism) طرفداری می کنند و معتقدند که حیات و ماده حوزه های جداگانه ای هستند که اصول مختلف و کاملاً متضادی بر آنها حاکم است که به هیچ وجه نمی توان آنها را به یکدیگر تشبیه نمود، برخی دیگر طرفدار ماشین وارانگاری (مکانیسم) در زیست شناسی می باشند.
 این نظریه دوم را نخستین بار دکارت فرانسوی علناً مطرح نمود. از منظر وی، موجودات زنده از جمله حیوانات عالی تر، همانا ماشین های پیچیده ای اند که به گونه خودکار و ناخودآگاه فعالیت می نمایند. (البته دکارت در انسان، یک جوهر اضافی یعنی ذهنی مجرد قائل بود که غیر از بدن است اما پس از وی، این ذهن نیز حذف گردید). کارت بدن و موجودات زنده را بر اساس یافته های فیزیکی تفسیر می کرد، اما با پیشرفت علم شیمی افرادی نظیر وهلر (wohler)، شوآن (schwann) و دیگران بر اهمیت کنش های شیمایی در متابولیسم سلولی تأکید کردند و در نتیجه این اعتقاد شکل گرفت که همه جنبه های حیات و ذهن (آگاهی) قابل تبیین بر قوانین فیزیک و شیمی هستند.
 این خلاصه ای بود از دیدگاه اندیشمندان غربی پیرامون این سؤوالات. اما حکما و فلاسفه اسلامی چه پاسخی برای اینگونه پرسش ها دارند؟ آیا اساسا می توان در چارچوب فلسفه اسلامی پاسخی مناسب و در خور به این پرسش های جدید یافت؟
علم بی واسطه به خود
اگر تنها به سایر انسان ها نظر می کردیم و اعمال و رفتار و صحبت کردن ایشان را می دیدیم و سپس با یک ربات انسان نما مواجه می شدیم که آن نیز همان اعمال و رفتارها را تکرار می کرد، نمی توانستیم و حق نداشتیم فرقی بین انسان و ربات ها بگذاریم؛ زیرا فرض این است که آنها نیز عیناً همان نوع رفتاری را انجام می دهند که انسان ها انجام می دهند. اما این پایان ماجرا نیست. زیرا ما یک امتیاز ویژه داریم و آن آشنایی با یک نمونه منحصر به فرد است که می توان اطلاعات بسیار مفید و دقیقی را از آن گرفت و در تحلیل فلسفی خود به عنوان معیار و ملاک به کار برد. این نمونه استثنائی کسی جز شخص خودمان نیست. ما خودمان را می شناسیم و با آنچه در اندرونمان می گذرد آشنائیم و به آن آگاهی و علمی مستقیم و بدون واسطه داریم و اگر راهی برای جواب گفتن به سؤالاتمان باشد، آن تحلیل همین نمونه منحصر به فرد و استثنائی است، شاید به تفاوت واقعی انسان و ربات های مصنوعی پی بریم. پس لازم نیست برای یافتن پاسخ راه طولانی را طی کنیم؛ فقط کافی است به سراغ درون خود رویم تا با تحلیل آنچه در وجدان خود می یابیم به حقیقت امر پی بریم.

[تصویر:  kmu3_3104_840.jpg]
معنای علم و آگاهی
اولین چیزی که با مراجعه به درونم می یابم، علم و آگاهی است. معنای علم و آگاهی را هرکس می فهمد و در واقع فهمیدن چیزی جز علم داشتن به آن چیز نیست و اگر کسی ادعا کند یا فکر کند معنای علم را نمی داند، به این معناست که علم دارد که معنای علم را نمی داند! و با سخن و فکر خود جواب خود را می یابد.
 ● علم به خود
در میان دانش های مختلفی نیز، پیش از همه علم و آگاهی خودم به خودم است که خودنمایی می کند. من می دانم که هستم و در هیچ حالتی نیز این علم و آگاهی را نمی توانم از کف بدهم. این علم به قدری قطعی است که حتی نمی توان در آن شک کرد؛ زیرا حتی در حال شک، باز در اینکه هستیم و شک داریم، هیچ تردیدی نمی توانیم داشته باشیم.
ما افتخار آشنایی با خودمان را مدیون آگاهی از اعمال و رفتارمان نیستیم، بلکه حتی اگر بالفرض در وضعیتی باشیم که هیچ عمل و عکس العملی نیز از ما سر نزند، باز از خود و اینکه خود را می شناسیم غافل نخواهیم بود. می توان برای بهتر ترسیم شدن مطلب، شخصی را تصور کرد که از ابتدای عمر در هوا معلق بوده است، به طوریکه بدنش با هیچ چیزی تماس ندارد تا احساسی در او ایجاد شود. سایر حواس او نیز هیچ دریافتی را به مغزش مخابره نمی کند و دما نیز در معتدل ترین حالت است و تغییری در دمای بدن این شخص ابدا رخ نمی دهد تا احساسی را برانگیزد. آیا چنین شخصی که هیچ احساسی در او رخ نمی دهد، چنانچه قوه تفکرش فعال باشد، از خود و وجودش مطلع و آگاه است؟ حکمای اسلامی معتقدند که آری، حتی در چنین فرضی نیز انسان از خود، یعنی همان که از آن به «من» تعبیر می کنیم، آگاه است و وجود داشتن خویش را درک می کند. در واقع استثنایی بودن این نمونه هم دقیقاً به همین دلیل است که ما از خود و وجودمان بدون هیچ واسطه ای، حتی اراده و فکر خویش آگاهیم و هیچ چیزی پرده و حجاب میان خود و خودمان نیست. یعنی در حالیکه به شعور و آگاهی دیگران، به واسطه مشاهده رفتار و اعمالشان پی می بریم، به علم و آگاهی خودمان و کیفیت و شکل آن مستقیماً آگاه هستیم. البته علم های بی واسطه ما، منحصر به علم ما به خودمان نیست. ما به حالات درونی و باطنی خود نیز مستقیماً علم داریم؛ وقتی خوشحالیم، خوشحالی خود را بی واسطه درک می کنیم و اینگونه نیست که تصویری از خوشحالی در ذهن ما نقش ببندد و سپس بگوییم خوشحالیم. تفاوت خوشحالی واقعی و تصویر خوشحالی را در جایی که خوشحالی دیگری را می بینیم بهتر درمی یابیم. اگر از امتحانی، دوست بغل دستی مان نمره خوبی آورده باشد و برعکس نمره خودمان رضایت بخش نباشد، گرچه از دیدن خوشحالی دوستمان، مفهوم خوشحالی در ذهنمان نقش می بندد؛ ولی این مسأله اصلاً ما را خوشحال نمی کند. برعکس به دلیل نمره پائین خود ناراحتیم و این بار ناراحتی است که مستقیماً درکش می کنیم و اگر ناگهان متوجه شویم که اشتباهی در جمع بندی نمراتمان صورت گرفته و نمره ما بسیار بیشتر از آن است که اعلام شده، آن وقت است که مزه خوشحالی را می چشیم. در مورد سایر امور و حالات درونی، نظیر غم، ترس، حسادت و شرم نیز همین مطلب صادق است. علاوه بر این موارد، علم ما به تصاویر ذهنیمان نیز علمی بی واسطه است. وقتی که به درختان باغ می نگریم، صورتی از آن به وسیله قوه بینایی به ذهن مخابره می شود و ما از آن آگاه می شویم وبنابراین علم ما به درختان به واسطه این صورت ذهنی است؛ اما علم به خود این صورت ذهن چطور؟ آیا این علم نیز به واسطه صورت ذهنی دیگری است؟ خیر، زیرا اگر صورت ذهنی خود را به واسطه چیز دیگری درمی یافتیم، خود آن واسطه نیز لاجرم به واسطه دیگری نیاز داشت و همین طور سؤال تکرار می شد، بدون اینکه به نقطه مشخصی برسیم.
 


منبع :  maghaleh.net-[font=B Mitra]روزنامه ابرار اقتصادی[/font]