10-10-2018, 11:48 AM
سازمان تجارت جهانی، فواید و موانع عضویت ایران
سازمان تجارت جهانی (WTO) یک سازمان بین دولتی است که هدف اصلی آن تنظیم تجارت بین المللی است. این سازمان به طور رسمی در تاریخ 1 ژانویه 1995 به موجب توافقنامه مراکش آغاز شد که در تاریخ 15 اپریل 1994 توسط 123 کشور به امضا رسیده است و جایگزین موافقتنامه عمومی تجارت و تعرفه (GATT) که در سال 1948 آغاز شده بود گردید. هم اکنون WTO بزرگترین سازمان بین المللی اقتصادی در جهان است. از وظایف سازمان تجارت جهانی ، تنظیم چارچوب مذاکره در مورد توافقنامه های تجارت کالاها و خدمات بین کشورهای عضو و روند حل اختلافات با هدف متعهد بودن شرکت کنندگان به توافقنامه های سازمان تجارت جهانی، که توسط نمایندگان دولت های عضو امضا و توسط پارلمان آنها تصویب شده است می باشد.
در حالیکه تقریبا تمام کشورها عضو هستند، ایران بزرگترین اقتصاد است که عضو این سازمان نمی باشد. ایران در سال 1996 برای عضویت در سازمان تجارت جهانی اقدام کرد، اما مخالفت ایالات متحده از ورود ایران به این سازمان جلوگیری کرد.
ایران همچنان به دنبال عضویت در این سازمان است و در سال 2005، ایالات متحده به دلیل تمایل برای ادامه مذاکرات هسته ای با ایران از مخالفت خود نسبت به عضویت ایران دست کشید. اکنون بعد از توافق برجام و رفع تحریم های مرتبط، ایران یکبار دیگر برای عضویت در این سازمان اقدام کرده است.
همانطور که تاریخ نشان می دهد، پیوستن به سازمان تجارت جهانی یک روند طولانی است که تقریبا یک دهه طول می کشد. برای تکمیل مراحل پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی ایران باید دست به تغییرات بزرگی بزند. با این حال، دولت ایران اعلام کرده است که عضویت در سازمان تجارت جهانی یک اولویت است؛ چرا که می خواهد اقتصاد کشور را متنوع و سطح زندگی و اشتغالزایی را افزایش دهد.
اقدامات لازمه و موانع عضویت ایران
از اقدامات الزامی می توان به کاهش تعرفه های بسیاری از کالاها، حذف یا کاهش برخی از انواع یارانه ها، شفافیت بیشتر در مورد طیف گسترده ای از سیاست ها از جمله قوانین واردات و صادرات کالاها و همچنین رعایت قوانین حق تکثیر (Copy Right) اشاره کرد.
بیشتر کارشناسانی که مخالف عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی هستند به این استدلال می کنند که عضویت بدون آمادگی پیشین منجر به افزایش کالاهای وارداتی می شود و به دلیل کاهش تعرفه ها صنایعی که معمولا تحت حمایت دولت بوده اند توانایی رقابت نداشته و این امر منجر به بسته شدن آنها و پس از آن افزایش بیکاری می شود.
محمدرضا سبزعلی پور، رئیس مرکز تجارت جهانی تهران، در مصاحبه ای با آل مانیتور گفت: “ما باید اقتصادمان را بهبود بخشیم. اگر ما با وضعیت اقتصادی فعلی به عضویت سازمان تجارت جهانی درآییم، موفق نخواهیم شد و حتی صنایع امروزه نیز نابود خواهند شد. “
اما موافقان معتقدند که اگر پیش از پیوستن به سازمان تجارت جهانی، شرایط اقتصادی درست نباشد، کشور آسیب خواهد دید. با این حال، آنها اصرار دارند که ایران هیچ گزینه ای به غیر از آماده سازی شرایط و پیوستن به سازمان ندارد، چرا که مزایای عضویت از معایب آن بیشتر است.
اقتصاددانانی مانند محمد قلی یوسفی از دانشگاه علامه طباطبایی می گویند که توسعه یافتن با این شرایط انزوا امکان پذیر نیست و استدلال می کند که کشور نیاز به ایجاد روابط بین المللی و جذب سرمایه گذاری خارجی به عنوان راهی برای مدرن کردن تکنولوژی و تقویت اقتصاد دارد.
عضویت کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی به تغییرات بزرگی نیاز دارد،از قبیل نیاز به کاهش تعرفه ها و بازسازی اقتصاد خود. با این حال، دولت ایران اعلام کرده است که عضویت سازمان تجارت جهانی یک اولویت است؛ چرا که می خواهد اقتصاد خود را متنوع کند تا سطح زندگی و اشتغال را افزایش دهد.
علاوه بر این، عضویت در سازمان تجارت جهانی سبب توسعه صنایع گوناگون می شود و می تواند سرمایه گذاری بین المللی را در بخش های مختلف از جمله صنایع نفت،گاز، پتروشیمی و …، که به شدت نیازمند سرمایه گذاری و مدرن سازی است، هموار کند.
فواید عضویت در سازمان تجارت جهانی
[list][*]اولین امتیاز آن این است که هیچ کشوری از امتیازات بیشتری نسبت به دیگری برخوردار نیست. به این معنی که اعضای سازمان تجارت جهانی باید همانند یکدیگر رفتار کنند. به همین دلیل کشورهای قدرتمند صنعتی نمی توانند از امتیازات بیشتری در هنگام مذاکرات برخوردار شوند.
[*]دوم، اعضای WTO موانع تجاری کمتری برای تجارت با یکدیگر دارند. این شامل تعرفه ها، مقررات واردات و سایر مقررات مربوطه می باشد. موانع تجاری کمتر به اعضا این امکان را می دهد تا از بازار بزرگتری برای صادرات کالاهای خود برخوردار باشند که می تواند منجر به فروش بیشتر، مشاغل بیشتر و رشد اقتصادی شود.
[*]این سازمان قوانینی استاندارد را برای تجارت بین کشورهای عضو وضع کرده است و به همین دلیل تاجران و شرکت ها با دانستن این قوانین می توانند به تمامی کشور های عضو محصولات خود را صادر کنند. این امر موجب تسهیل صادرات و افزایش بالقوه تاجران مسلط به قوانین بین الملل می شود.
[*]از دیگر فواید آن می توان به رقابتی تر شدن بازار صنایع مختلف و در نتیجه وادار کردن شرکت های داخلی به بالا بردن بهره وری، کاهش هزینه و افزایش کیفیت اشاره کرد.
[*]بالطبع افزایش رقابت در بازار منجر به کاهش قیمت کالاها و خدمات می شود که تاثیر مستقیمی در افزایش سطح استاندارد زندگی مردم دارد.
[*]به طور کلی، سازمان تجارت جهانی اجازه نمی دهد که اعضای آن تفاوتی بین برخی از شرکای تجاری با دیگری بگذارند. بنابراین، هنگامی که ایران به WTO بیوندد، اگر ایالات متحده تجارت را با ایران محدود کند احتمالا این امر باعث نقض قوانین سازمان تجارت جهانی خواهد شد. در حالی که هنوز مشخص نیست که آیا تحریم های اقتصادی و مالی استثناء در سازمان تجارت جهانی محسوب شود ولی این امر به لحاظ فنی قابل قبول نخواهد بود و باعث نقض روح قوانین سازمان تجارت جهانی می شود و به همین ترتیب به ندرت استفاده شده است.
[/list]
به طور کلی عضویت ایران در این سازمان می تواند عاملی برای ارتقا سطح زندگی، استغالزایی، رشد صادرات و توانمند سازی شرکتهای داخلی شود. اما این امر نیازمند آماده سازی و تغییراتی در بسیاری از قوانین تجارت ایران می باشد تا شرکت های داخلی با شوکی بزرگ مواجه نشوند.